Phải nói là hồi đầu, khi ngoi ngóp từ biên giới Argentina về bang biên thuỳ Iguazu của Brazil, gặp con chim với cái mào to, màu sắc, bóng bẩy, to lúc lỉu và có vẻ nặng trĩu trên đầu - phom mào này nó giống một viên đá hơn cả một viên đá, với độ bóng, với vân vi màu sắc y như đá màu, đá mỹ nghệ đã đánh bóng để trưng bày hoặc bán buôn - tôi đã rất sốc.

Tôi nghĩ mình hoa mắt hay máy ảnh của mình bị lỗi như thế nào đó, rồi ảnh đá cảnh đá màu bị chèn dính vào ảnh chim chóc. Khi tôi đăng bức ảnh ấy trên báo và trên mạng xã hội, rất nhiều người tỏ ra ngạc nhiên về tính xác thực của gương mặt chim, lại thêm các dải thịt màu mè ở cổ, ở má cứ rực rỡ như vẽ hề bằng AI nữa. Nhìn kĩ, người ta bảo, nó giống một loài… từ ngoài hành tinh.

Bấy giờ, từ khá lâu, không nhớ rõ rệt lắm, ở một công viên chim rất nhân văn ở bang Iguazu - biên giới Brazil với Argentina và Paraguay - khi tôi chụp, có cảm giác chú chim này là của hoang dã. Sau này, gặp chúng ở Singapore, một Bird Paradise (vườn chim đẹp như thiên đường, đẹp nhất châu Á), tôi có thể đoan nhắc, họ đang trưng bày đà điểu đầu mào trong một không gian “tự do” xanh thắm và cảm giác như không có bờ rào nào để chúng phục vụ du khách, như một hình thức bảo tồn ngoại vi. Tôi bắt đầu đặt câu hỏi: vậy loài này đến từ quốc gia nào và tại sao chúng to lớn, kỳ dị và có vẻ nguy hiểm như thế?

Mở lại tài liệu, tham vấn chuyên gia, mới ngã ngửa: loài chim này được mệnh danh là nguy hiểm nhất thế giới. Chúng không hề biết bay. Chỉ xuất hiện trong tự nhiên ở Úc và New Guinea, rồi một số đảo cận kề mà thôi. Cao tới gần 2m; khi chạy thì chúng vỗ hai cánh lên chấp chới để giữ thăng bằng. Chân to, nhảy rất mạnh mẽ và hiệu quả (thế nên chúng sở hữu các cú đá chết người), bơi thì điêu luyện lắm.

Cái chất “ngoài hành tinh” của loài này, ngoài phom mào y xì phoóc làm bằng đá cẩm thạch vân vi màu sắc, chúng còn có những yếm thịt màu đỏ và lam thõng xuống dọc mặt, dọc phom cổ dài trụi lông. Theo phân tích, mào của loài đà điểu độc đáo này có phủ một lớp keratin, nó như chất sừng, như nguyên liệu làm ra cái móng tay của con người. Giới khoa học kết luận: cái mào lớn lạ kỳ của đà điểu đầu mào đã được chết danh thành tên gọi muôn thuở cho chúng. Sở dĩ mào của chúng tiến hoá theo hướng này, là vì câu chuyện tình yêu tình dục, duy trì nòi giống (hoá ra vẫn theo cách đã mô tả của chim thiên đường).

Đà điểu đầu mào dùng mào để thu hút bạn tình, càng vào mùa ghép đôi, màu chúng càng to và đẹp hơn. Càng giống đá hơn, để tỏ cho bạn gái biết rằng, anh ta rất cứng cỏi, vững chắc, vững như bàn thạch.

Nhưng, vào năm 2007, đà điểu đầu mào được Sách Kỷ lục Guiness Thế giới “phong tặng” danh hiệu: “Loài chim nguy hiểm nhất thế giới”. Mỗi lần tôi kỳ công đi chụp chúng, đều có cảm giác sờ sợ, dù chúng luôn mở to mắt nhìn đời như thơ ngộ, chả có ý tứ hăm doạ gì cả. Đặc biệt là màu mè của chúng, cứ như công chúa hoàng tử ưu thời mẫn thế. Đôi lúc chúng đi nhẩn nha, “đếm mãi bâng quơ những dấu giày” như trong thi phẩm hiu buồn của cụ Nguyễn Bính. Kiếm ăn nhè nhẹ, nhìn đời mơ màng, đi lại thong dong, ngửng đầu ngơ ngác.

Nhưng từ từ! Hãy nhìn thanh kiếm dưới chân anh ta. Nó dài tới 12cm, nhọn như dao găm và chất sừng như cựa gà chọi. Cao gần 2m, to khoẻ như bất cứ con đà điểu mà người trưởng thành có thể cưỡi được nào; lại thêm cặp đùi to cặp chân dài khoẻ, với móng vuốt dao kiếm ngần kia.

Đà điểu đầu mào mà cáu lên thì điều gì sẽ xảy ra? Liệu cái “viên đá màu” to lớn trên đầu chúng có trở thành công cụ thời đồ đá (vũ khí thời nguyên thuỷ) để “vả” vỡ sọ bạn không? Mà cái đầu chúng, phom cổ dài thế, mỏ sừng thế, chúng có sức mạnh biến cổ và đầu thành cây búa tạ đánh nhau như hươu cao cổ không?

Khi nổi nóng, cần “xử” nhau, loài này rút kiếm và thọc nhau chí mạng. Báo chí thế giới từng loan tin: kiếm sắc độc đáo ở chân loài chim nguy hiểm nhất thế giới này có thể đâm chết cả chó, cả ngựa, phá tan các khu vực trồng nông sản của nhiều vùng dân cư.

Một chi tiết thú vị là gần đây, từ các hoá thạch có niên đại khoảng 6 đến 18 nghìn năm về trước, người ta đã biết tới các khu vực mà người cổ đã thuần hoá, cho ấp nở trứng loài chim nguy hiểm nhất thế giới này. Cả một “núi” vỏ trứng đà điểu đầu mào đã ở giai đoạn phôi thai, hình thành đầy đủ các chi, mỏ, móng vuốt và cả lông cho chim con.

Vậy hoàn toàn không phải kia là kho vỏ trứng người ta luộc chín, nướng chín hay đập ra để ăn ngay sau khi thu lượm được, mà họ đã sở hữu chúng rồi đem ấp hoặc làm thế nào đó chờ lấy con con để nuôi. Đến tận gần đây, lông và xương của loài động vật có xương sống lớn nhất vùng hoang vu rộng lớn nổi tiếng đa dạng sinh học New Guinea vẫn là thứ được ưa chuộng dùng trong nghi lễ và trang phục.

Loài vật to lớn, vũ khí sắc bén lúc nào cũng lăm lăm thủ ở chân lại rất dễ nổi nóng hung hãn ấy, bị con người “thuần dưỡng” quá lâu rồi. Sự gắn bó đó gây hậu quả lắm khi, cũng là không có gì khó hiểu cả. Năm 2019, một người đàn ông ở Florida (Mỹ) tên là Marvin Hajos, 75 tuổi, đã bị một con đà điểu đầu mào giết chết. Trong khi ông đang chăm sóc chúng (chim cảnh của ông!), đã bị trượt chân ngã vào chuồng của “người đẹp to xác” ấy.

Trứng đà điểu đầu mào màu xanh lá. Loài này được khoa học ghi nhận là đã tiến hoá trực tiếp từ khủng long, với vũ khí sát thương nguy hiểm sắc như dao găm, giấu ở chân chúng, để rồi “có thể cắt đứt nhiều loài săn mồi khác, kể cả con người”, “to xác, với tốc độ chạy lên tới 50km/h, chúng có thể làm gãy xương ngựa hay bò rồi đánh chúng tới tử vong, chỉ bằng vài cú đá như trời giáng”.

Tất nhiên là qua 3 lần chụp “sát thủ” nguy hiểm nhất, to lớn và dễ bị kích động nhất trong số hơn 10 nghìn loài chim trên thế giới này, tôi chưa bị các bạn đà điểu đầu mào nổi nóng “bày tỏ tình cảm” bao giờ. Ơn trời, nếu không thì làm gì còn ngồi đây mà gõ chữ rau ráu.

Nhưng, chuyên gia cảnh báo rất hữu ích: đến gần các anh bạn chim khổng lồ không biết bay này, không nên mang theo các vật sáng lấp lánh như gương trang điểm, hay đồ trang sức quá bắt mắt, hoặc các vật gì đó bằng thuỷ tinh hay sứ. Bởi sự phát sáng ấy sẽ làm đà điểu đầu mào lập tức thể hiện việc mình là loài chim nguy hiểm nhất thế giới… là “danh bất hư truyền” ngay.

Đặc biệt, khi thấy than nóng (từ chỗ bạn cắm trại hay từ các đám cháy rừng), lập tức đà điểu đầu mào xông tới quan sát, chờ đợi, than sắp nguội là chúng sẽ nhảy vào nuốt chửng. Vì chúng tin rằng, hơi nóng ấy sẽ giúp chúng dễ tiêu hoá các thực phẩm gây chướng bụng (mà tập quán ăn tạp, ăn qúa nhiều để nuôi cơ thể khổng lồ của chúng, bao đời nay vẫn chưa sửa nổi).

Chắc là vì to xác, nhiều thịt, lại có cơ thể như người ngoài hành tinh (với mào, các dải yếm như đã mô tả) nên đà điểu đầu mào bị săn bắt tận diệt để đánh chén và để làm “thú cưng” hoặc ít ra là lấy da, lông, xương, mào “bằng đá”, các dải “yếm” đỏ xanh của chúng để trang trí, trưng bày, phục vụ hoạt động tôn giáo.

Một tài liệu nói rõ: giờ đây cực khó hoặc hầu không thể tiếp cận loài chim giấu kiếm sắc ở chân này nữa, bạn chỉ có thể gặp chúng trong các công viên chim, các vườn thú giàu có hay nơi cánh người giàu nuôi thú cưng. Vì sự khảnh tính và kiêu kỳ của loài này, nên để “chăm” được chúng, người ta luôn phải thu xếp cho được những không gian rất rộng, rất hoang sơ, cảm giác như đang trong tự nhiên hoang dã để “chào đón, cưng nựng” chúng.

Đón đọc Bài 8: Quái thú gây tranh cãi “sứt đầu mẻ trán” ở châu Âu

×