Tất nhiên, chim kim cương, người ta đặt tên thế không phải (hoặc không chỉ) vì tiếng kêu nhỏ giọt như viên kim cương rơi vào một mặt sàn âm vang đầy cá tính nào đó. Mà là vì bộ lông ở mặt, ở gáy, ở toàn thân của chú chim bé bằng con chim vành khuyên xứ ta “vẽ” nên rất nhiều hình “cườm” như các hạt kim cương đính xinh xẻo quý phái.

Tôi nói chụp chim kim cương khá nhàn, vì nếu đã xuất hiện, chúng rất dạn. Có khi, vì tò mò nhảy loách choách đâu đó kiếm ăn hay gạ gẫm nô đùa với nhau mà chả quan tâm gì đến nguy hiểm có thể có. Nhanh tay mà chụp, chụp chán thì chia tay các bạn ấy thôi. Thiên nhiên Úc cơ bản là vậy!

Tất nhiên, mấu chốt là tìm ra khu vực có chim kim cương hay hóng tai lắng nghe được tiếng của chúng chẳng dễ dàng gì. Phải rất có nghề. Đi với tôi là một chuyên gia vào tầm bird-guide (hướng dẫn viên đi tìm chim) chuyên sâu, người Việt Nam, học rồi sinh sống ở Úc đã 23 năm ròng. Anh này vừa nghiên cứu về chim Úc, vừa là chỗ bạn gần như cùng tuổi và cùng đam mê, lại là đồng hương với tôi.

Sau hành trình khám phá thiên nhiên, các di sản văn hoá lịch sử danh tiếng của Úc, cũng chụp nhiều loài chim quý hiếm, đặc hữu ở xứ sở chuột túi rồi. Đúng là, “chân đi nát đá, dạ còn ngẩn ngơ.” Còn vài ngày nữa chia tay, bạn già hỏi: Ông muốn chụp gì? Tôi quả quyết: Đi lạc vào hoang vu, thì con gì cụ cựa tôi đều chụp tất. Mà nó nằm im tôi cũng chụp, mà không cần phải con gì, con người tôi cũng chụp. Mà không chụp thì đi để ngắm tôi còn vui hơn.

Chúng tôi đi qua mưa, nắng, qua sầm uất và tới cả thượng thặng hoang vu. Cốc mỳ ăn trong mưa gió, tựa vai vào vành xe ô tô khi ngồi bệt kiệt sức, xung quanh là hàng ngàn con bồ nông, sâm cầm, vịt xạ, vịt gỗ, cà kheo, te mặt nạ, chim săn mồi dũng mãnh…

Đến hôm cuối, bạn lại hỏi: Mai rời nước Úc với những thành phố nhộn nhịp nhất của Nam Bán cầu. Nếu con chim mục tiêu nào mà chưa chụp được, thì ông buồn nhất. “Chim Kim Cương” (Spotted Pardalote). Cả trống và mái. Có nếp có tẻ mới nên xuân, có thịt có xôi mới nên phần. Tôi sẽ khóc nếu như chưa gặp được chàng nàng. Bạn tôi cười tự hào: “Không phải một mình cậu mới nói như vậy đâu nhé”.

Thế là chúng tôi đôn đáo, đi qua bao nhiêu đồng đất để tìm loài chim đặc biệt này. Nó đã hớp hồn tôi, kể từ khi cái ông "Giáo sư chim chóc" 23 năm gắn bó với thiên đường chim nước Úc kia ông ấy “úp” ảnh lên mạng xã hội. Và giờ ông ấy “úp” mì tôm cho tôi ăn, để mục sở thị, mắt thấy tay (gần như) sờ vào loài chim huyền thoại…

Viết báo về một hành trình xuyên lục địa, mô tả một con chim đẹp lay động các ống nhòm và tay máy đi thưởng lãm vẻ đẹp của thiên nhiên Úc, không lẽ lại chẳng mô tả gì về vẻ đẹp hay sự quý giá độc lạ của loài này ư?

Đúng là nên mô tả, nhưng thật khó, chỉ có thể nói là chúng rất đẹp, bộ lông và phong thái của chúng đã tạo ra một thứ nam châm ma mị hút ánh nhìn và tình cảm của người ta. Chỉ có thể nói là đẹp. Hãy để các bức ảnh tự lên tiếng.

Vả lại, đẹp thì nói là rất đẹp, chứ rất khó mô tả đẹp ra sao, còn xấu thì dễ mô tả hơn. (Trong khi đó, như người ta vẫn bảo, nếu nhìn kĩ và biết chụp ảnh lại ở cự ly gần như cần phải có, thì: Thượng Đế không sản sinh ra một loài chim nào bị coi là xấu cả).

Một ấn tượng đặc biệt của tôi về chim Úc cũng phải kể đến, ấy là những ngày bặm mỏ, quyết đi tìm bằng được để gặp bạn Superb Lyrebird - giống chim đặc hữu của nước Úc. Đây là giống chim hót có kích thước to nhất, đuôi chúng cong dài và ve vẩy như chim trĩ nhưng đẹp hơn nhiều. Lúc chúng đi, lồng phồng, sóng lượn, cứ vắt vẻo dài thượt dập dờn đến kỳ dị. Nhưng chúng múa, chúng hót, chúng quyến gọi bạn tình, chẳng ai thấy một chút vướng víu hay ngượng nghịu nào cả. Một số chuyên gia tạm gọi chúng là “chim trĩ hót Úc”.

Người Úc tự hào về loài độc đáo và đáng yêu này tới mức, họ in hình chúng trên mặt sau của đồng tiền 10 xu Úc. Tiếng hót du dương của loài chim này đã làm người ta mê đắm và chui rúc rừng già, lượn lờ các bụi rậm hẻo lánh tối tăm, ẩm ướt (sinh cảnh yêu thích của Superb Lyrebird) để tìm gặp chúng cho bằng được.

Nhưng hơn thế, tôi thích nhất vụ sau: loài chim cả tin và duyên dáng mơ mộng này có một thói quen và năng lực kỳ lạ mà bạn ít khi gặp ở loài nào khác. Chúng bắt chước rất nhanh và siêu chuẩn theo đủ các âm thanh mà bạn phát ra.

Ví dụ, chúng bắt chước tiếng xe cứu thương, còi xe cứu hoả, tiếng máy chụp ảnh xiết cò liên thanh, và cả tiếng cưa máy phá rừng… Nhiều chuyên gia đã thử tài chim và chứng thực điều này, bạn tôi cũng thử cho tôi xem luôn!

Một trong số những loài chim bị “săn tìm” nhiều nhất bởi những người yêu thiên nhiên, có lẽ là chim Thiên đường Úc. Trong “hệ” chim thiên đường, có cả ma trận” các vẻ đẹp chim thiên đường ở Úc và Papua làm nhân loại tiến bộ mê đắm, riêng ở Úc cũng có 4 loài. Loài tôi đang nói là Paradise Riflebird.

Nghề chơi cũng lắm công phu, từ Việt Nam, phải qua nhiều chuyến bay, nhóm nghệ sỹ nhiếp ảnh mê chim mới tới miền Viễn Bắc của nước Úc, bang Queensland để “ngắm” chim thiên đường Úc. Có chi tiết này, ngài David Attenborough - nhà sinh học, nhà văn, nhà lịch sử tự nhiên nổi tiếng người Anh, khi Đài BBC hỏi “Nếu ai đó có một lần tới Úc ngắm (và chụp ảnh) chim thì ông khuyên họ nên đi đâu?”.

Có vẻ như đã ngẫm về câu này nhiều rồi, lâu rồi, thấm rồi, nên ngài David Attenborough buột miệng luôn: "Far North Queensland”- vùng Viễn Bắc Queensland, nơi có thành phố trung tâm là Cairns, với mật độ tập trung tới 400 loài chim trong bán kính chỉ 200km. Nhiều loài chim “khét tiếng” quyến rũ trên thế giới đã chọn nơi này làm điểm chờ đợi người “chiêm bái”, giao lưu, thượng tôn vẻ đẹp và sự độc đáo “đặc hữu” của chúng.

Có loài chim thiên đường, giữa bạt ngàn rừng, giữa mênh mông “đồng đất” Queensland, “hắn” chỉ xuất hiện ở một ngọn cây khô cụt ngọn và chỉ lúc hứng tình mới vác mặt tới để múa gọi chim mái. Làm thế nào định vị được cái cây đó giữa hàng triệu cái cây khác?

Phải có location (vị trí) được người yêu mến tin tưởng, người có kiến thức trải nghiệm “share” (gửi cho bạn). Lại có tiền để thuê xe, thuê người dẫn đường tìm chim cùng tới đó. Lại rình lúc trời không mưa dày không nắng gắt (mà khí hậu ở Úc thì bổng trầm thái quá, lúc cao vòi lúc thấp tịt rất cực đoan).

Ai ở trong não, trong tim bạn chim trống để biết lúc nào bạn ấy sửa soạn đủ áo xống, hắng giọng, đủ tự tin và đủ thèm khát bạn gái để lên ngọn cây đứng múa gọi? Làm thế nào để biết bạn mái kia lúc nào bị quyến rũ bởi tiếng hót, vũ điệu hay nhan sắc, sự khéo léo của gã si tình kia? Khi nào nàng mới muốn “tiện đây thiếp mới hỏi chàng” câu gì đó, rồi xắm nắm đem thân xác “cọc đi tìm trâu” của nàng tới phủ phục bên chim trống để chờ… đạp mái? Khó như tìm được lên giời.

Vậy mà rồi, vẫn cái cây đó, vẫn vào ngày tiết trời hợp lý nào đó, nhóm nghệ sỹ nhiếp ảnh chụp chim chúng tôi vẫn cho ra lò bức ảnh trứ danh trác tuyệt: chim thiên đường múa gọi bạn tình, oai dũng, kiêu kỳ, lạ lùng, bóng bẩy, rồi “phía sau người đàn ông thành đạt” tuyệt vời đó là “bóng dáng” của của một vài “người phụ nữ” (chim mái) đang ngong ngóng phục tùng.

Nhân đấy, thêm một lần tôi thấm thía: để cạnh tranh với đồng bọn đang GATO mình, nhằm giành quyền giao phối và duy trì nòi giống, chim thiên đường trống đã tiến hoá với bộ lông và tập tính, với điệu múa và tiếng hót không thể nào tuyệt vời hơn - chúng (chắc phải mất cả nghìn cả triệu năm?!) đã biến mình thành một kỳ quan thiên nhiên “đầu bảng” trong thế giới chim chóc của hành tinh Trái đất theo cách như vậy đấy.

Ngoài mẽ ngoài hoành tráng, điệu hót mê hồn (mà chỉ có tình yêu đích thực hoặc tôn giáo đích thực mới khiến người ta làm nên kỳ tích cỡ đó được; và đôi khi tình yêu là tôn giáo và ngược lại), chim thiên đường trống còn sáng tạo ra các cách chinh phục “bạn gái” rất đáng để loài người suy ngẫm.

Chúng chọn các bãi đất trống, các cành cây khô trên trời cao (tuỳ theo tập tính “cao thấp” của từng loài) để múa. Trước khi múa, chúng cất tiếng kêu vang khẳng định lãnh thổ và chắc là để các nàng xúng xính chuẩn bị võng lọng ngựa xe, rằng “bầy tiên nữ” cứ mở hội trong lòng dần đi nhé. Rồi chim trống tỉ mỉ dùng mỏ, dùng chân gạt, cắp, dọn từng cọng lá, từng cục đất nhỏ nhất, từng cành cây vướng víu, cuối cùng là có một sân khấu tuyệt mỹ (theo cách nhìn của chim trống và chim mái).

Rồi chàng bắt đầu hắng giọng và múa, hót tưng bừng, dĩ nhiên là khoe bộ lông chải chuốt đầy màu sắc và hình khối bắt mắt. Đuôi rất dài, lông bóng bẩy vần vũ rất rẻo, mắt rất sáng, tiếng hót (hoặc kêu) thì thôi rồi là oai phong và hào sảng. Tình yêu và nỗi khát khao tình yêu và sự ân ái đã cống hiến cho đời một chương trình tạp kĩ đủ vũ điệu, tiếng hát, trang phục, tôi nghĩ là cả phong thái và mùi hương quyến rũ nữa.

Có khi chim trống nuốt chửng thật nhiều trái cây vào trong diều trong bụng, rồi mới “no cơm ấm cật, dậm dật trong lòng” léo lên cây, tót vào “sân khấu” tinh tươm kỳ khu kia mà múa. Vừa múa vừa nhè ra vài cái hạt ngon ơi là ngon ra, chim mái đang õng ẹo len lén đứng rình góc nào đó, có thể “tình trong như đã mặt ngoài còn e”. Nàng là một “quả chín lấp lá” với chàng, nhất là khi nàng vẫn “lá trúc che ngang mặt chữ điền”. “Thập thò lo mà chẳng chết”…

Hẳn rồi, vì thèm hạt quả trái cây, nàng sẽ để mắt tới chim trống hơn. Có nàng xông ra em xin miếng, nàng nào e lệ nhất thì cũng hau háu nghĩ và hành động theo câu “ranh ngôn”: “trước khi đi vào trái tim, tình yêu thường phải đi qua cái dạ dày”.

Chim trống biết tỏng điều ấy, hắn nhè một trái cây ra khỏi miệng, trái cây rơi xuống mặt đất sạch bong hoặc rơi xuống một cách cây giường chiếu bên dưới và mắc lại bung biêng. Chim mái xông ra ăn, là chàng sà xuống đạp mái. Nếu nàng hoặc các nàng chưa ra, chàng lại nhè hạt quả từ diều ra và thả thính tiếp, bởi trong “bụng” yêu đương của chàng có vô số thức ăn dự trữ organic kiểu đó, hết thế nào được, đừng lo bò trắng răng…

Có lẽ vì sự quyết liệt yêu đương “như không còn có ngày mai” đó, mà chim thiên đường Úc nói riêng và chim thiên đường trên toàn thế giới với khoảng 40 loài nói chung đều cơ bản là rất ít… chung thuỷ. “Nữ nhân” và “nam nhân” đều cơ bản khá phong tình.

Ở góc nhìn khác, chính vì sự lẳng lơ (trước hết của các nàng) truyền lại từ tổ tông đó, cho nên chim trống mới chắc mẩm một tương lai đa thê, thoải sức đạp mái và phát tán con cái kia, để rồi chúng quyết liệt chau chuốt, xắm nắm cho các mùa dụ dỗ bạn tình “phiêu” đến mức như vừa mô tả.

Và vì có “phong tục” múa hát, bày tỏ niềm chu đáo chờ con mái theo tỷ lệ thuận đó - càng chu đáo và đẹp đẽ hoành tráng thì càng được các bạn gái cho giao phối nhiều - cho nên, việc đông đàn dài lũ nhà chim thiên đường Úc này càng phát triển theo nguồn gen trội mà bạn nam thắng cuộc kia đang sở hữu. Thế là, các buổi trình diễn khoe mẽ này là cơ sở mấu chốt để loài này tiến hóa càng hoàn hảo, qua mỗi mùa yêu đương từ hàng nghìn hàng triệu năm trước tới giờ. Rồi tới cả mãi sau này…

×