VAFI: Có nhóm lợi ích cố tình bưng bít nhằm tham nhũng, trục lợi

VAFI cho rằng, với chế tài mạnh tay như thay người đại diện và áp hình thức kỷ luật với các lãnh đạo bộ ngành ngăn cản doanh nghiệp Nhà nước niêm yết sau khi cổ phần hóa thì ngân sách có thể thu thêm 15 tỷ USD từ tiến trình bán cổ phần Nhà nước.

Tăng thu 15 tỷ USD từ bán vốn Nhà nước

Tại văn bản này, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó Chủ tịch VAFI cho rằng, mặc dù trong 10 năm qua, nhiều chủ trương, chính sách gắn cổ phần hóa với niêm yết chứng khoán đã được ban hành thông qua hàng loạt luật, nghị định, quyết định, nghị quyết..., đặc biệt là Quyết định 51/2014/QĐ-TTg ngày 15/9/2014 của Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, hiệu lực Quyết định 51 còn chưa cao, vẫn còn hàng trăm doanh nghiệp không tuân thủ, cố tình trốn tránh việc niêm yết và người đại diện cổ phần chi phối Nhà nước tại các doanh nghiệp cổ phần hóa đã không thực hiện nhiệm vụ mà Chính phủ giao phó.

Tăng thu 15 tỷ USD từ bán vốn Nhà nước?

Lý giải tình trạng cố tình trốn tránh việc niêm yết tại một số doanh nghiệp Nhà nước sau cổ phần hóa, VAFI cho rằng, một phần nguyên nhân là người đại diện cổ phần Nhà nước yếu kém năng lực và không thích sự minh bạch.

"Có tình trạng không thích sự minh bạch để dễ dàng tham nhũng, chiếm đoạt tài sản của Nhà nước và của cổ đông", VAFI nhận định. Đồng thời VAFI cho rằng: "Đã có nhiều nhóm lợi ích với ý đồ tham nhũng, bưng bít thông tin và tìm cách kiểm soát doanh nghiệp cổ phần hóa, biến tài sản của cổ đông và Nhà nước thành tài sản của nhóm cá nhân và những nhóm lợi ích này trở thành chủ nhân của doanh nghiệp mặc dù họ không có nhiều vốn cổ phần".

Ngoài ra, VAFI cũng báo cáo Thủ tướng về thực tế, "có những nhóm lợi ích ngăn cản việc doanh nghiệp cổ phần hóa niêm yết để làm cho cổ đông và nhà đầu tư mất lòng tin vào doanh nghiệp đó. Đây là cách thức hạ giá cổ phiếu, hạ giá tài sản để từ đó dễ dàng mua được toàn bộ cổ phần chi phối của Nhà nước với giá rẻ mạt thông qua con đường bán thỏa thuận hay bán đấu giá".

Bên cạnh đó, đại diện VAFI cũng khẳng định, có tình trạng ngăn cản việc niêm yết từ lãnh đạo Bộ chủ quản. Điều này xuất phát từ nhiều mục đích nhưng việc dễ thấy nhất là bổ nhiệm người thân không có năng lực vào các vị trí chủ chốt tại doanh nghiệp. Theo VAFI, trường hợp tại Sabeco và Habeco là ví dụ điển hình.

Thất thu hàng tỷ USD từ việc bán vốn Nhà nước

Việc cố tình trốn tránh niêm yết, theo nhận định của VAFI sẽ làm giảm sút nghiêm trọng lòng tin của giới đầu tư vào tiến trình cổ phần hóa DNNN và Nhà nước thất thu hàng tỷ USD từ việc bán cổ phần Nhà nước.

Theo phân tích của VAFI, khi tham gia đấu giá cổ phần tại doanh nghiệp cổ phần hóa, nhà đầu tư không nhận được sự bảo đảm từ Chính phủ rằng doanh nghiệp này sẽ niêm yết theo đúng qui định. Chính vì vậy, nếu tham gia đấu giá, họ chỉ mua cổ phần với mức giá bằng từ 30% đến 50% giá niêm yết và như vậy Nhà nước thất thu rất lớn.

Tham vấn cho Thủ tướng, VAFI cho rằng, còn xảy ra tình trạng "trên bảo dưới không nghe" trong tiến trình cổ phần hóa, niêm yết DNNN, Thủ tướng chỉ thị nhưng bộ trưởng không chấp hành đó là do có sự bao che của một số lãnh đạo bộ ngành địa phương và quan trọng là do chưa có chế tài nghiêm ngặt.

Hiệp hội này cũng góp ý phương án để buộc 100% doanh nghiệp cổ phần hóa đủ điều kiện niêm yết buộc phải niêm yết mà không làm mất thời gian của Chính phủ đó là ban hành chế tài.

Cụ thể, nếu bất kỳ người đại diện cổ phần Nhà nước nào không tuân thủ Quyết định 51, cố tình trốn tránh việc niêm yết thì tự động mất tư cách là người đại diện cổ phần Nhà nước và khi đó các cấp có thẩm quyền sẽ cử người khác thay thế. Nếu lãnh đạo Bộ, ngành địa phương nào ngăn cản doanh nghiệp cổ phần hóa niêm yết chứng khoán thì cá nhân đó đã bị án kỷ luật mà không cần phải họp để xét xử hình thức kỷ luật với cá nhân đó.

VAFI cho rằng, với giải pháp này, Thủ tướng Chính phủ chỉ cần có công văn chỉ đạo ngắn gọn thì sẽ đảm bảo Quyết định 51 được tôn trọng và mang tính khả thi cao. "Từ giải pháp này, Nhà nước có thể thu thêm 15 tỷ USD từ tiến trình cổ phần hóa và thoái vốn", đại diện VAFI quả quyết.