VETC xin trả lại DA thu phí không dừng: Vỡ kế hoạch, ai chịu trách nhiệm?

Bù lỗ 300 tỷ cho dự án thu phí không dừng

Quyết số 07/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng nêu rõ: Lộ trình bàn giao việc quản lý, vận hành trạm thu phí dịch vụ đường bộ đối với các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên là “Chậm nhất đến 31/12/2018. Đặc biệt, đến 31/12/2019 toàn bộ trạm thu phí trên toàn quốc phải thu phí tự động.

Tiến độ triển khai dự án thu phí tự động không dừng trên cả nước đang rất ì ạch (ảnh minh họa).  Ảnh: T.L

Trước đó, Bộ GTVT đã giao Tổng cục Đường bộ Việt Nam ký hợp đồng độc quyền (chỉ có 1 nhà cung cấp thực hiện) với Công ty TNHH Thu phí tự động VETC (Công ty VETC - Công ty con của Công ty CP Tasco) thực hiện dự án thu phí không dừng giai đoạn I trên phạm vi 44 trạm thu phí với 620 làn thu phí. Sau 5 năm thực hiện với tổng mức đầu tư 2.030 tỷ đồng, nhà đầu tư mới lắp đặt và vận hành thu phí không dừng tại 23 trạm thu phí, 2 trạm đã lắp đặt nhưng đang dừng thu phí, 2 trạm đang lắp đặt, và chỉ mới có 11/44 trạm ký được phụ lục hợp đồng và hợp đồng dịch vụ.

Đáng chú ý, dự án thu phí tự động không dừng lại có nguy cơ bị “vỡ” do Công ty TNHH Thu phí tự động VETC vừa đề xuất Bộ GTVT cho dừng thực hiện hợp đồng BOO thu phí không dừng trước thời hạn. Cụ thể: VETC cho rằng, lỗ lũy kế của công ty này đến 30/9/2019 là 300 tỷ đồng, do tỷ lệ thu phí tự động không dừng thấp, thực tế chỉ đạt khoảng 10% so với kế hoạch. Hiện nhà đầu tư (Công ty cổ phần Tasco) đã phải bù số tiền lỗ trên để bù đắp dòng tiền duy trì công tác vận hành. Kể cả hết năm 2020 triển khai được 36 trạm thu phí, doanh nghiệp vẫn lỗ lũy kế cho công tác vận hành khoảng 580 tỷ đồng.

Đưa ra các con số này, VETC đề nghị Bộ GTVT lựa chọn nhà đầu tư khác nhận chuyển giao dự án hoặc Nhà nước nhận lại dự án để tiếp tục triển khai thực hiện. Bên cạnh đó, VETC cũng đề xuất giải pháp khác là phối hợp với Bộ GTVT và báo cáo Thủ tướng xin ý kiến chỉ đạo, hoặc cho dừng hợp đồng và thực hiện các thủ tục phá sản doanh nghiệp theo quy định của pháp luật trong tháng 12/2019...

Theo Chủ tịch Hội đồng thành viên VETC Phạm Văn Lượng, hiện 33 trạm thu phí chưa ký được hợp đồng dịch vụ, do nhà đầu tư BOT chưa hợp tác, không ký phụ lục hợp đồng, không bàn giao làn thu phí để thực hiện đầu tư hệ thống thu phí không dừng. Bên cạnh đó, các trạm không trả phí dịch vụ vận hành mặc dù trạm đã hoàn thành đầu tư và thực hiện nghiệm thu...

Đáng chú ý, chỉ vài ngày sau khi VETC đề xuất trả lại dự án, thì bất ngờ Công ty CP Tập đoàn Đèo Cả lại muốn được tiếp tục thực hiện dự án thu phí tự động không dừng và kiểm soát tải trọng xe toàn quốc giai đoạn 1 (Dự án BOO1). Cụ thể, Tasco sẽ nhượng cho Đèo Cả nắm ít nhất 65% vốn điều lệ tại Công ty TNHH Thu phí tự động VETC (là doanh nghiệp dự án thực hiện Dự án BOO1)...

Tuy nhiên, việc Tập đoàn Đèo Cả muốn sở hữu 65% vốn của dự án thu phí tự động không dừng lại khiến cho dư luận băn khoăn về việc tập đoàn này nắm giữ dự án liệu có khả thi và có dẫn tới vỡ kế hoạch tài chính?

Trách nhiệm thuộc về ai?

Tìm hiểu của phóng viên Báo NTNN, Tập đoàn Đèo Cả đang là chủ đầu tư nhiều dự án giao thông lớn nhưng vẫn chưa được thu phí để hoàn vốn như dự án cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn mới chỉ được thông xe kỹ thuật và chưa thực hiện thu phí; Tập đoàn Đèo Cả cũng là đơn vị tham gia với tư cách là quản trị Công ty và điều hành dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận (từng bị đình trệ nhiều năm bởi nhiều vướng mắc về vốn).

Trao đổi với phóng viên, ông Trần Văn Thế - Phó Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Đèo Cả cho biết: “Hiện nay, chưa có thoả thuận mua bán vốn của VETC về dự án thu phí tự động không dừng mà mới chỉ dừng lại ở mức độ tiếp xúc hợp tác đầu tư với nhà đầu tư dự án là Công ty CP Tasco”. Ông Thế cho hay: “Việc hợp tác này là để nâng cao năng lực quản trị điều hành, tái cấu trúc hệ thống tương tự như cách thức Đèo Cả đang thực hiện tại dự án cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận”. Ông Thế cũng cho  hay: “Đèo Cả sẽ tiến tới mua lại 60 – 65% vốn của VETC nhưng không phải là thời điểm bây giờ, đến thời điểm nào thích hợp thì Đèo Cả mới mua lại và sẽ huy động vốn từ chính Tập đoàn chứ không phải đi vay tín dụng”.

Liên quan tới vấn đề này, theo PGS - TS Trần Chủng - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam, dự án thu phí tự động không dừng thuộc loại hình hợp đồng đối tác công tư BOO (xây dựng - sở hữu - vận hành). Nhà đầu tư BOO không thể cứ thấy lợi ích thì lao vào, khó thì đòi trả dự án hay chia sẻ rủi ro.

Tuy nhiên, VETC khoan hãy đổ lỗi cho các nhà đầu tư BOT. Dự án thu phí tự động không dừng kéo dài 5 năm nhưng tiến độ quá chậm trễ. Bản thân VETC, các nhà đầu tư BOT, cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền như Tổng cục Đường bộ Việt Nam, Bộ GTVT phải xem xét lại trách nhiệm của mình và quá trình thực hiện dự án vướng ở đâu để tháo gỡ.

Chuyên gia giao thông Nguyễn Xuân Thủy lại cho rằng, nguyên nhân của sự chậm trễ trên chính là do mâu thuẫn giữa quyền lợi cá nhân và quản lý nhà nước, chứ không phải sự độc quyền trong cung cấp dịch vụ. Dù là đơn vị độc quyền nhưng chắc chắn Nhà nước phải chỉ định hoặc chọn thầu, phải có sự cân nhắc của Bộ GTVT chứ không phải quyết định một cách mơ hồ. Nếu độc quyền mà đơn vị được chọn có năng lực, uy tín, dịch vụ chất lượng thì không có vấn đề gì cả.