Viện sĩ ngành nông nghiệp, lai tạo loài cỏ ngọt có loại đường không năng lượng là Công dân Thủ đô ưu tú năm 2025

Tại Đại hội Thi đua yêu nước thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2030, diễn ra sáng 10/10, do Thành ủy, HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội tổ chức, 10 “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2025 đã được vinh danh.

“Công dân Thủ đô ưu tú” là danh hiệu cao quý của thành phố Hà Nội xét tặng những cá nhân có thành tích đặc biệt xuất sắc, tiêu biểu trên các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Lễ kỷ niệm có sự tham dự của đồng chí Bùi Thị Minh Hoài - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Hà Nội; đồng chí Võ Thị Ánh Xuân – Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam.

Tại Đại hội, danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú năm 2025 cũng được trao cho 10 cá nhân xuất sắc trên các lĩnh vực. Là 1 trong 10 công dân Thủ đô ưu tú năm 2025, theo Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Trần Đình Long, đây là phần thưởng cao quý ghi nhận hơn nửa thế kỷ cống hiến không mệt mỏi cho sự nghiệp phát triển nông nghiệp và nông thôn của Hà Nội cũng như cả nước.

“Tôi rất xúc động. Thành phố Hà Nội quan tâm đến rất nhiều lĩnh vực, trong đó có cả nông nghiệp, lĩnh vực mà tôi gắn bó cả đời làm khoa học. Khi thấy thành phố tri ân những cá nhân tiêu biểu trong nông nghiệp, tôi thực sự phấn khởi và tự hào” - Giáo sư Trần Đình Long chia sẻ.

Ông cho biết, niềm vui này không chỉ dành cho bản thân mà còn là sự ghi nhận đối với cả tập thể các nhà khoa học và những người làm nông nghiệp Thủ đô.

“Tôi vinh dự được thay mặt cho ngành nông nghiệp, vì suốt 12 năm (từ năm 2009 đến 2021), tôi đã tham gia làm Chủ nhiệm Chương trình nghiên cứu phát triển nông nghiệp của thành phố Hà Nội. Sống và làm việc ở Hà Nội đã hơn 60 năm, tôi cảm thấy hạnh phúc khi góp được một phần nhỏ công sức, cùng tập thể các viện nghiên cứu, giúp thành phố triển khai những chương trình nông nghiệp rất có ý nghĩa” - Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Trần Đình Long vui mừng nói.

Giáo sư Long nhấn mạnh, nông nghiệp vẫn là nền tảng của đời sống xã hội Thủ đô: “Nhiều người nghĩ Hà Nội là đô thị, ít nông nghiệp, nhưng thực tế hơn 51% dân số Thủ đô vẫn sống ở nông thôn. Cả nước cũng vậy tới 70% dân số vẫn gắn bó với nông nghiệp. Vì thế, phát triển nông nghiệp Hà Nội là một phần rất quan trọng trong chiến lược phát triển chung.”

Người tận hiến cho hạt giống, cho mùa vàng và tri thức Việt

Hơn nửa thế kỷ qua, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Trần Đình Long đã dành trọn cuộc đời cho các công trình nghiên cứu về chọn tạo giống cây trồng lĩnh vực quyết định năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế của nông nghiệp Việt Nam nói chung và nông nghiệp Hà Nội nói riêng.

Trong những năm gắn bó với các chương trình khoa học của thành phố, ông và các cộng sự đã xác định được 45 loài rau bản địa chỉ có ở Hà Nội, trong đó có giống húng láng nổi tiếng từ thời nhà Lý. “Đó là nguồn gen quý hiếm của Thủ đô, chúng tôi đang cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Khoa học – Công nghệ bảo tồn, nhân rộng để gìn giữ di sản sinh học của Hà Nội,” ông cho biết.

Cũng từ tâm huyết ấy, nhiều giống cây trồng mới đã được lai tạo và đưa vào sản xuất đại trà. Tiêu biểu là giống lúa chất lượng cao DSP (V16), hiện đang phát triển mạnh ở Hà Nội; giống đậu tương đông cho năng suất vượt trội, giúp nhiều hợp tác xã trên địa bàn Thủ đô đã đạt 2–3 tấn/ha mỗi vụ.

Đặc biệt, không chỉ dừng ở cây lương thực, Giáo sư Long còn thành công trong việc lai tạo giống cỏ ngọt ST88, ST77. Loại cây cỏ ngọt này được gọi là "cây trồng của thế kỷ 21" vì sản xuất ra một loại đường không năng lượng, đường tự nhiên, thân thiện có thể dùng được cho người tiểu đường, chống béo phì, giảm cholesterol trong máu... Mặc dù hàm lượng đường cao gấp 300 lần so với đường mía nhưng lại có tác dụng là không năng lượng.

Nghiên cứu thành công loại cây quý hiếm này, để đưa vào trồng thực địa, ông Long cùng các cộng sự đã tập huấn cho bà con phương thức canh tác, cách chăm sóc phù hợp đặc tính của cây. Sau đó, cung cấp giống cây miễn phí để bà con trồng thử nghiệm. Hiện, loại cây này đang được bà con nông dân Hà Nội trồng và mang lại thu nhập rất cao, gấp 6 lần so với lúa trồng (giá bán lá khô từ khoảng 60.000 - 100.000 đồng/kg).

Nhiều nông dân nhờ trồng cỏ ngọt đã xây được nhà cao, rộng rãi, nâng cao đời sống, cải thiện kinh tế. Vì vậy, ông còn được bà con nông dân gọi với cái tên thân mật "ông vua cỏ ngọt".

Cùng với đó là những chương trình phát triển cây ăn quả đặc sản như nhãn muộn, dâu Đài Loan, hay các mô hình nông nghiệp công nghệ cao – trồng hoa lan, nấm xuất khẩu sang Nhật Bản ở Đan Phượng.

“Tất cả những mô hình ấy cho thấy Hà Nội đang hình thành một nền nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp xanh, nông nghiệp sạch và có trách nhiệm,” ông Long khẳng định.

Gửi thế hệ trẻ: “Nghề nào cũng có giá trị, nếu ta có niềm tin và say mê”

Khiêm tốn nói về danh hiệu vừa được trao, ông chia sẻ: “Tôi rất tự hào vì được thành phố ghi nhận. Nhưng thực ra, tôi chỉ là người đại diện cho tập thể các viện nghiên cứu, doanh nghiệp và nhà khoa học nông nghiệp trên địa bàn Hà Nội. Danh hiệu Công dân Thủ đô ưu tú không chỉ là niềm vinh dự cá nhân, mà còn là sự tri ân đối với đội ngũ làm khoa học nông nghiệp, những người đang cùng Hà Nội xây dựng nền nông nghiệp bền vững, hiện đại và đáng sống".

Khi được hỏi muốn gửi gắm điều gì tới thế hệ trẻ của Thủ đô hôm nay, Giáo sư Trần Đình Long mỉm cười hiền hậu: “Nghề nào cũng có giá trị, nếu ta có niềm tin và say mê.”

Ông nhớ lại thời còn học ở Liên Xô (1962–1967), lúc đó nông nghiệp không phải ngành “thời thượng” mà thời đó nhất Y, nhì Dược, tạm được Bách Khoa,... Nhưng chính niềm yêu thích sinh học và khát khao cải thiện đời sống người nông dân đã khiến ông gắn bó cả đời với ruộng đồng, với hạt giống.

“Ngày xưa chúng ta từng đói, phải nhập lương thực, còn bây giờ, Việt Nam có những loại gạo ngon nhất thế giới. Đó là kết quả của tri thức, của khoa học và đam mê,” ông nói.

Giáo sư Long cũng gửi lời nhắn nhủ tới lớp trẻ hôm nay: “Hãy tin tưởng, hãy say mê. Muốn thành công, trước hết phải có đam mê và niềm tin. Hãy đứng trên vai những người khổng lồ, tức là kế thừa thành tựu của ông cha, của thế giới, rồi tiếp tục sáng tạo, học hỏi không ngừng.”

Ông tin rằng, trong thời đại số hóa, nông nghiệp công nghệ cao và chế biến sâu sẽ là con đường giúp Việt Nam khẳng định vị thế trên bản đồ nông nghiệp thế giới. “Dù làm nghề gì, chỉ cần có lòng say mê, các bạn trẻ nhất định sẽ thành công” Giáo sư nhấn mạnh.

Một số thành tích nổi bật của Giáo sư, Tiến sĩ khoa học, Viện sĩ Trần Đình Long
- Đã có nhiều công trình nghiên cứu mang tính thực tiễn, ứng dụng cao, đóng góp thiết thực cho sự nghiệp phát triển nông nghiệp và nông thôn của đất nước và Thủ đô Hà Nội.
- Được Chủ tịch nước tặng thưởng Huy chương Kháng chiến hạng Nhất, Huân chương Lao động hạng Ba, hạng Nhì, cùng nhiều Bằng khen, Kỷ niệm chương của các bộ, ban, ngành Trung ương.
- Là một trong 25 gương điển hình tiêu biểu toàn quốc năm 2024 trong học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; được vinh danh trong chương trình “Hồ Chí Minh – Hành trình khát vọng 2024”.
- Là một trong 10 Công dân Thủ đô ưu tú năm 2025 – phần thưởng cao quý cho hành trình cống hiến hơn nửa thế kỷ vì sự nghiệp phát triển nông nghiệp Việt Nam.
- Ngoài ra, đạt nhiều giải thưởng quốc tế và trong nước như Giải thưởng quốc tế về quản lý bền vững tài nguyên thiên nhiên năm 1995; Giải thưởng "Doreen Mashler" về cải tiến năng suất và sản lượng lạc ở Việt Nam năm 2004; Giải thưởng quốc tế về tài nguyên thiên nhiên châu Á năm 2005; là 1 trong 6 nhà khoa học Việt Nam trong hệ thống được Viện Hàn lâm Khoa học Nga (RAS) vinh danh năm 2024, góp phần đưa những tiến bộ khoa học phục vụ trực tiếp cho sản xuất nông nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng nông sản Việt Nam.

×