Virus gây bệnh dịch tả lợn châu Phi liên tục biến đổi, vaccine phòng bệnh đang bị suy giảm hiệu quả bảo hộ?

Ngày 7/10, Khoa Chăn nuôi – Thú y, Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM phối hợp với Hội Khoa học Kỹ thuật Thú y Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học “Cập nhật tình hình dịch tả heo châu Phi, giải pháp phòng bệnh bằng an toàn sinh học”, thu hút sự tham dự của đông đảo chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp trong lĩnh vực chăn nuôi – thú y.

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Lê Quang Thông – Trưởng Khoa Chăn nuôi Thú y, Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM nhấn mạnh, dịch tả heo châu Phi (ASF) đã gây thiệt hại nặng nề cho ngành chăn nuôi toàn cầu.

“Mặc dù đã có vắc xin, song hiệu quả phòng bệnh chưa đạt như kỳ vọng, đòi hỏi ngành phải tiếp tục nghiên cứu và tìm kiếm các giải pháp tổng thể, bền vững hơn,” ông nói.

Theo GS.TS Nguyễn Thị Hương – Chủ tịch Hội Khoa học Kỹ thuật Thú y Việt Nam, ASF là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất hiện nay, có thể gây chết 100% đàn heo nhiễm bệnh. Từ khi xuất hiện tại Việt Nam, năm 2019 dịch đã lan rộng hầu khắp các tỉnh, thành, gây thiệt hại nghiêm trọng cho nông hộ và doanh nghiệp, ảnh hưởng đến an ninh lương thực quốc gia, khi chăn nuôi heo chiếm hơn 60% tổng sản lượng thịt trong nước.

PGS.TS Đỗ Tiến Duy – Trưởng phòng Thí nghiệm Y sinh chăn nuôi, Trường Đại học Nông Lâm TP.HCM cho biết, virus ASF vốn chỉ tồn tại ở heo rừng, nay đã xuất hiện trên heo nhà ở hầu hết các châu lục. Loại virus này có tốc độ lây chậm, nhưng khi gặp điều kiện thuận lợi như dùng chung kim tiêm, côn trùng hút máu hoặc môi trường ô nhiễm... hệ số lây có thể tăng gấp 6–10 lần, khiến dịch bùng phát nhanh chóng.

Ông Duy lưu ý, virus ASF có thể tồn tại ở nhiều dạng nhiễm trùng khác nhau. Trong giai đoạn cận lâm sàng, heo vẫn khỏe mạnh nhưng đã mang mầm bệnh và lây lan âm thầm qua thao tác chăm sóc, vận chuyển, tiếp xúc của con người, gây khó cho công tác giám sát.

"Chính người chăn nuôi, qua những thao tác hằng ngày như cho ăn, tiêm thuốc, vệ sinh chuồng trại, đã vô tình trở thành vật chủ trung gian giúp virus phát tán. Đến khi phát hiện triệu chứng rõ ràng thì đã quá muộn”, ông cho biết.

Ngoài ASF, ông Duy cũng cảnh báo nhiều loại vaccine cổ điển đang giảm hiệu quả do virus biến đổi kiểu gen. Một số bệnh như viêm não Nhật Bản trên heo đã quay trở lại, do biến đổi khí hậu, thời tiết thất thường làm tăng quần thể muỗi truyền bệnh. Sự thay đổi sinh thái và mô hình chăn nuôi tập trung cũng khiến nguy cơ xuất hiện các mầm bệnh mới ngày càng cao.

“Khi một quần thể bị bất lợi, quần thể khác lại có cơ hội sinh sôi, tạo ra trạng thái sinh học mới. Trong môi trường chăn nuôi công nghiệp hiện nay, sự đơn điệu về giống loài khiến đàn vật nuôi trở nên nhạy cảm hơn với dịch bệnh”, chuyên gia phân tích.

Về giải pháp, PGS.TS Đỗ Tiến Duy cho rằng, hiểu rõ cơ chế lây lan của virus là chìa khóa để kiểm soát và loại bỏ ASF. Hiện nhiều trang trại đang áp dụng mô hình an toàn sinh học ba lớp bảo vệ, tương ứng với bốn vùng kiểm soát và năm luồng lưu thông riêng biệt (người, phương tiện, thức ăn, heo, chất thải), giúp ngăn virus xâm nhập và lan truyền.

Dịch tả heo châu Phi là một trong những bệnh gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi. Ảnh: D.V

Ông cũng đề nghị thiết lập hệ thống cảnh báo sớm và sàng lọc chủ động, đồng thời hành động nhanh, dứt khoát khi phát hiện virus, nhằm khoanh vùng và khử trùng kịp thời.

GS.TS Nguyễn Thị Hương nhấn mạnh, an toàn sinh học chính là “lá chắn vàng” giúp phòng ngừa, kiểm soát và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh, bảo vệ ngành chăn nuôi heo Việt Nam.

“An toàn sinh học không chỉ là biện pháp kỹ thuật, mà là giải pháp cốt lõi, hiệu quả và bền vững nhất để bảo vệ đàn heo", bà khẳng định.

PGS.TS Lê Quang Thông cho rằng, hội thảo lần này là cơ hội để các đơn vị trong ngành cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và xác định hướng nghiên cứu mới. Qua đó đề xuất chính sách quản lý phù hợp với thực tiễn, hướng tới một nền chăn nuôi an toàn, hiện đại và bền vững.

×