Vụ 8 cá thể hổ chết sau cuộc “giải cứu lịch sử” ở Đô Thành: “Không hoàn toàn tiêu cực như bạn nghĩ”

"Những giờ qua, dư luận đang dậy sóng về sự việc 8/17 cá thể hổ chết sau khi tịch thu với rất nhiều câu hỏi, luồng cảm xúc và ý kiến trái chiều. 

Phóng viên Dân Việt đã có cuộc trao đổi nhanh với ông Nguyễn Văn Thái, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam (cũng là nơi đang chăm sóc cứu hộ 7 cá thể hổ nhỏ vừa được giải cứu ở Nghệ An) xung quanh câu chuyện này. 

Ông Thái là người nhiều năm gắn bó với bảo tồn động vật ở Nghệ An, trụ sở của Trung tâm cứu hộ do ông quản lý cũng đang đặt tại VQG Pù Mát – Nghệ An.

Không thể thả đàn hổ sinh ra và vốn chỉ sống trong các hầm kín … về rừng

Là một nhà bào tồn cảm giác của ông thế nào khi biết được 8/17 cá thể hổ đã chết trong quá trình tịch thu và không được sống ngoài thiên nhiên hoang dã như nhiều người nghĩ?

Ông Nguyễn Văn Thái: Sự việc 8/17 cá thể hổ bị chết sau tịch thu không hoàn toàn tiêu cực như bạn nghĩ. Trên phương diện bảo tồn. Chúng tôi xin được chia sẻ một số quan điểm. 

Là một tổ chức hoạt động vì động vật và luôn muốn đảm bảo phúc lợi tốt nhất cho động vật, chúng tôi rất lấy làm tiếc và chia sẻ nỗi mất mát này. Chúng tôi thấu hiểu và đồng cảm với lý do dẫn đến những phản ứng của cộng đồng mạng. 

Đa số chúng ta đều mong muốn rằng các thể hổ sau khi bị tịch thu sẽ được TÁI THẢ VỀ TỰ NHIÊN để sống hạnh phúc trong rừng, hoặc ĐƯA VÀO CÁC CÔNG VIÊN HOANG DÃ rộng lớn để được vui vẻ, tận hưởng cuộc sống mới sau chuỗi ngày giam cầm trong NGỤC TỐI. 

Đó cũng là lý tưởng, là mong muốn của các cơ quan ban ngành, của lực lượng chức năng và các đơn vị, cá nhân đang tham gia vào cuộc chiến chống lại nạn buôn bán động vật hoang dã trái phép. 

Nguyên nhân chính xác dẫn đến cái chết của 8 cá thể hiện chưa được xác định. Trong thời gian đợi xác nhận từ cơ quan điều tra, chúng ta cần bình tĩnh và nhìn vào những thực tế sau đây.

Hổ trong môi trường nuôi nhốt không có hoặc đã mất khả năng săn mồi và sinh tồn ngoài tự nhiên, dẫn đến cơ hội sống khi tái thả về tự nhiên của chúng gần như bằng không. Bạn có biết hổ là một trong những loài thuộc nhóm đứng đầu chuỗi thức ăn. 

Để tồn tại, chúng rất cần có các kỹ năng chạy, săn, rình mồi và bảo vệ lãnh thổ. Những cá thể hổ bị tịch thu lần này được sinh ra hoặc thuần dưỡng trong môi trường nuôi nhốt. Chúng bị thừa cân và đã mất hết các bản năng hoang dã cùng các tập tính tự nhiên.

Việc tái thả những cá thể hổ này về tự nhiên làm tăng nguy cơ hổ tấn công và gây nguy hiểm cho con người. Do KHÔNG THỂ TỰ KIẾM ĂN, cộng với việc đã quen tiếp xúc với con người trong môi trường nuôi nhốt, các cá thể hổ sau khi được tái thả sẽ có XU HƯỚNG TỚI GẦN KHU DÂN CƯ để tìm thức ăn, có thể là vật nuôi hoặc thậm chí là CON NGƯỜI. 

Vì vậy, việc tái thả hổ có thể gây nguy hiểm đến TÍNH MẠNG CON NGƯỜI. Với nguy cơ đó, KHÔNG có tổ chức hay cá nhân nào dám chấp nhận rủi ro để thực hiện PHÉP THỬ này.

Không chỉ vậy, các cá thể hổ được tái thả sẽ đem lại những ảnh hưởng tiêu cực đến quần thể hổ ngoài tự nhiên và cả các loài động vật khác. 

GEN LẶN suy thoái trong các cá thể được sinh ra từ giao phối cận huyết có thể tác động và gây nên những biến đổi không mong muốn đối với nguồn gen tự nhiên. 

Bên cạnh đó, mầm bệnh phát sinh từ quá trình nuôi nhốt, vận chuyển và buôn bán trái phép có thể lây lan các dịch bệnh nguy hiểm đến động vật hoang dã và con người.

Vậy theo ông các cá thể hổ còn lại nên được bảo tồn như thế nào?

Ông Nguyễn Văn Thái: Việc chuyển các cá thể hổ này đến những đơn vị được cấp phép với điều kiện chăm sóc tốt và cơ sở vật chất đảm bảo phúc lợi động vật là sự lựa chọn phù hợp và nhân văn nhất trong thời điểm hiện tại. 

Bên cạnh việc mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho chúng, hoạt động mở cửa cho khách tham quan chính là một nguồn lực tài chính hỗ trợ việc chăm sóc động vật, cũng như nâng cao nhận thức của cộng đồng về bảo tồn thiên nhiên hoang dã.

Tuy nhiên trong thực tế, không có nhiều đơn vị đồng ý thu nhận các cá thể này. Đa số các đơn vị vườn thú và safari lớn ở Việt Nam đã nhận đủ số lượng hổ trong giới hạn cho phép. Bên cạnh đó, chi phí thức ăn, chăm sóc và đảm bảo môi trường sống phù hợp cho hổ rất cao. 

Đây là gánh nặng lớn thách thức công tác chuyển giao và tiếp nhận các cá thể hổ được tịch thu. Các Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã quản lý bởi Cơ quan Chính phủ hoặc các tổ chức phi lợi nhuận cũng không ngoại lệ. 

Đa số các trung tâm có diện tích chuồng trại có hạn, chỉ nhận được số lượng động vật nhất định nên không thể tiếp nhận tất cả các cá thể động vật không có khả năng tái thả.

Bản chất vấn đề: Cần chấm dứt việc nuôi nhốt hổ trái phép

Việc nuôi nhốt hổ trái phép cũng như tình trạng buôn bán hổ và các sản phẩm từ hổ trái phép hiện nay ảnh hưởng thế nào đến công tác bảo tồn hổ?

Ông Nguyễn Văn Thái: Quá trình điều tra cho thấy các cá thể hổ bị tịch thu đã sống thời gian dài trong điều kiện chuồng trại, chăm sóc và thức ăn không phù hợp. Mỗi cá thể trưởng thành với khối lượng trung bình từ 200kg - 250kg nhưng phải sống trong những chiếc cũi chật hẹp, ẩm mốc, thiếu ánh sáng và không được hưởng những quyền sống cơ bản của động vật. 

Chính những điều kiện sống này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như béo phì, xương khớp, tim mạch và ức chế thần kinh. 

Thử hỏi loài Chúa Sơn Lâm có đáng phải chịu đựng môi trường giam cầm "sống không bằng chết" như vậy không?

Những vấn đề đã xảy ra với các cá thể hổ tịch thu lần này là sự việc không ai mong muốn. Đứng trước những luồng thông tin và ý kiến trái chiều, càng ngày càng nhiều người có suy nghĩ ủng hộ các cơ sở nuôi hổ bất hợp pháp và đổ lỗi cho các cơ quan chức năng, bởi "biết thế để người dân nuôi thì hổ vẫn còn sống".

 Chúng tôi hiểu và hoàn toàn chia sẻ những suy nghĩ xuất phát từ tình yêu động vật của các bạn. Tuy nhiên, các bạn có biết rằng mục đích nuôi nhốt trái phép này nhằm phục vụ nhu cầu sử dụng sản phẩm từ hổ cho một số nhóm người. 

Và cái kết hiển nhiên không thể tránh khỏi cho những cá thể hổ đó là bị giết thịt, lột da, nấu cao, ngâm rượu, lấy răng và móng. 

Hãy cùng đối diện với thực tế đang diễn ra và vấn nạn vừa nêu ở trên để có cái nhìn công tâm hơn và xác định đâu mới là giải pháp nhân văn cho các cá thể này.

Việc tàng trữ, buôn bán hổ và các sản phẩm từ hổ là hành vi trái phép và bị xử lý hình sự theo Pháp Luật Việt Nam. 

Do đó, việc chúng ta đồng tình, ủng hộ các cơ sở nuôi hổ bất hợp pháp đồng nghĩa với việc không tôn trọng hệ thống thực thi pháp luật tại Việt Nam, cũng như tiếp tay cho những hành vi sai trái, gây nên hậu quả nghiêm trọng và lâu dài cho công tác bảo tồn hổ ở Việt Nam và thế giới.

Câu hỏi cuối cùng, ông đánh giá thế nào về các chiến công của các chiến sỹ Công an tỉnh Nghệ An?

Ông Nguyễn Văn Thái: Vụ bắt giữ ba chuyên án hình sự liên tục trong ba ngày đầu tháng 8 năm 2021 đã thể hiện một quyết tâm cao độ trong công tác đấu tranh phòng chống và trấn áp tội phạm về buôn bán, vận chuyển, nuôi nhốt hổ trái phép tại Việt Nam. 

Ban chuyên án đã nằm vùng theo dõi, tập kích và truy bắt đối tượng dưới áp lực cao và đối mặt với các mối nguy hiểm mà chỉ có các chiến sĩ trực tiếp tham gia mới thấu hiểu được. 

Kết quả điều tra trước đây cho thấy, tại khu vực bắt giữ, các đối tượng vi phạm thường xuyên lôi kéo đám đông gây rối, cản trở và gây áp lực với cơ quan chức năng. Chính vì thế, vụ việc lần này đã được tiến hành một cách nhanh gọn, tránh những manh động của đối tượng vi phạm.

Để đảm bảo bí mật chuyên án, các chiến sỹ công an đã thận trọng tìm kiếm những nguồn lực tin cậy, sẵn có tại địa phương. 

Với áp lực về thời gian và quy định giãn cách phòng chống dịch Covid-19, việc tiếp cận và đề nghị sự hỗ trợ của đội ngũ bác sỹ thú y có kinh nghiệm về hổ đến hiện trường chuyên án là điều bất khả thi. 

Với số lượng lớn cá thể hổ tịch thu, cùng nguồn lực địa phương có hạn, khó có thể đòi hỏi sự chu toàn tuyệt đối trong tất cả các các khâu trước, trong, và sau vụ việc.

Sau khi tịch thu 17 cá thể hổ trưởng thành nói trên, cùng 7 cá thể hổ con trước đó, Công an tỉnh Nghệ An đã tìm mọi phương án khả thi để xử lý và chuyển giao chúng cho cơ sở đủ điều kiện chăm sóc. 

Tuy nhiên, vì một số lý do khách quan, nhiều đơn vị không thể tiếp nhận. Cuối cùng, mọi nỗ lực đã được đền đáp khi Khu sinh thái Mường Thanh Diễn Lâm đồng ý nhận chuyển giao từ lực lượng Công an. 

Bên cạnh áp lực xử lý công tác chuyển giao và tiếp nhận, các chiến sĩ còn phải huy động nguồn kinh phí thức ăn và chăm sóc cho các cá thể hổ.

Dù phải đối mặt với những áp lực này, Công an Tỉnh Nghệ An vẫn quyết tâm triệt phá thành công liên tiếp 3 chuyên án lớn chỉ trong 3 ngày. Thành tích này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm về động vật hoang dã. 

Chỉ khi việc sử dụng các sản phẩm từ hổ, và hoạt động buôn bán, vận chuyển, nuôi giữ hổ trái phép được ngăn chặn thì hoạt động bảo tồn nhóm loài này mới có kết quả. 

Chúng tôi ghi nhận những nỗ lực của lực lượng Công an Tỉnh Nghệ An và hy vọng các chiến sĩ sẽ tiếp tục vững tin và quyết liệt trong công tác truy quét và xử lý các hoạt động buôn bán, vận chuyển, nuôi giữ động vật hoang dã trái phép trên địa bàn để chung tay bảo tồn động vật hoang dã Việt Nam.

Trân trọng cảm ơn ông!