Vụ trưởng Vụ tín dụng: Chậm cấp Giấy chứng nhận, bà con khó tiếp cận vốn làm nông nghiệp công nghệ cao

Vốn - là câu chuyện rất quan trọng với người nông dân. Bởi phải có vốn mới có thể đầu tư vào máy móc, công nghệ, sản phẩm từ đó mới gia tăng được số lượng và cải thiện về chất lượng. Đây gần như là câu chuyện "sống còn" với người làm nông nghiệp, đặc biệt là nông nghiệp công nghệ cao.

Cũng chính vì vậy, thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước, ngành Ngân hàng luôn xác định nông nghiệp, nông thôn, trong đó có sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là một trong 5 lĩnh vực ưu tiên đầu tư vốn tín dụng và đã triển khai nhiều giải pháp chính sách ưu đãi đặc thù nhằm khuyến khích phát triển lĩnh vực này.

Xung quanh vấn đề về vốn cho lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, PV Etime đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Tuấn Anh – Vụ trưởng Vụ tín dụng các ngành kinh tế, Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Ông có thể cho biết những chính sách tín dụng dành cho lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao trong thời gian qua có đặc thù riêng gì so với các lĩnh vực khác?

Đối với cho vay nông nghiệp công nghệ cao có những đặc thù riêng như: Thứ nhất, chính sách vay không có tài sản bảo đảm tối đa từ 100 triệu đồng đến 3 tỷ đồng, từ 70% đến 80% giá trị dự án, phương án sản xuất kinh doanh đối với HTX, doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Thứ hai, chính sách ưu đãi hơn về lãi suất: NHNN đã ban hành riêng một quyết định chỉ đạo các NHTM dành khoảng 100.000 tỷ đồng để cho vay lãi suất thấp hơn lãi suất cho vay thông thường từ 1-1,5%/năm đối với các tổ chức, cá nhân đáp ứng tiêu chí nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo quy định của Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn. 

Đặc biệt, từ đầu năm 2020 tới nay NHNN đã ba lần giảm trần lãi suất cho vay ngắn hạn bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên, hiện nay lãi suất cho vay nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tối đa chỉ có 4,5%/năm - thấp hơn nhiều so với các lĩnh vực khác và là mức thấp nhất từ trước tới nay.

Thứ ba, là chính sách xử lý nợ đặc thù. Đặc thù sản xuất nông nghiệp nói chung và lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao nói riêng đòi hỏi vốn lớn, tiềm ẩn nhiều rủi ro do thiên tai, dịch bệnh, biến động thị trường… Do đó, tại Nghị định 55/2015/NĐ-CP và sau này là Nghị định 116/2018/NĐ-CP, Chính phủ đã quy định cơ chế xử lý rủi ro do nguyên nhân khách quan, bất khả kháng dẫn đến khách hàng vay gặp khó khăn không trả được nợ vay đúng hạn.

Những chính sách này được triển khai thế nào và điểm nghẽn nằm ở đâu, thưa ông?

Đối với chương trình cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo Nghị quyết 30/NQ-CP của Chính phủ (chương trình 100.000 tỷ đồng): Đến nay doanh số cho vay lũy kế đạt khoảng 65.000 tỷ đồng (đạt 65%), dư nợ khoảng 28.000 tỷ đồng với hơn 14.400 khách hàng còn dư nợ, tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với dư nợ chiếm hơn 90% tổng dư nợ của chương trình.

Tuy nhiên, hiện vẫn còn những khó khăn khi thực hiện cho vay. Thứ nhất, số lượng các khu, vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và số lượng doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao được công nhận còn hạn chế; chưa có nhiều mô hình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao bài bản, hiệu quả. Một số doanh nghiệp nguồn lực tài chính không được tốt, chưa chứng minh phương án sản xuất hiệu quả, khả thi, chưa đáp ứng tiêu chí nông nghiệp công nghệ cao theo quy định.

Thứ hai, lĩnh vực sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi vốn đầu tư lớn, tuy nhiên thị trường tiêu thụ không ổn định, ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất. Sản xuất nông nghiệp luôn tiềm ẩn rủi ro do thiên tai, dịch bệnh, đặc biệt trong giai đoạn gần đây, ngành nông nghiệp đang phải chịu ảnh hưởng kép: vừa bị ảnh hưởng xấu do dịch Covid-19 vừa chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, hạn hán, xâm nhập mặn và dịch tả lợn châu Phi trong khi các công cụ phòng ngừa và hạn chế rủi ro trong nông nghiệp còn chậm triển khai.

Ngoài ra, việc triển khai cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp như nhà kính, nhà lưới, nhà màng... phục vụ cho chính hoạt động sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tại các địa phương theo Thông tư 33/2017/TT-BTNMT còn chậm, khiến người dân không thực hiện được các giao dịch bảo đảm để thế chấp tài sản tại ngân hàng.

Tuy nhiên, theo phản ánh, bà con nông dân "kêu" nhiều nhất vẫn là tài sản thế chấp, ý kiến của ông về vấn đề này?

Nghị định 116/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn cho phép các doanh nghiệp, nông dân được sử dụng các tài sản đầu tư từ vốn vay thế chấp vay vốn ngân hàng. Nhưng tài sản này phải có giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp của địa phương, từ đó làm đăng ký giao dịch bảo đảm để vay vốn.

Thế nhưng, như tôi đã đề cập ở trên, việc cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp lại đang chậm trễ, điều này không chỉ là vướng mắc với người nông dân mà là khó khăn trong quá trình các ngân hàng xét duyệt cho vay chương trình ưu đãi lãi suất dành cho lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. 

Vì vậy, không chỉ bà con nông dân mà bản thân các ngân hàng thương mại khi cho vay cũng rất mong muốn nhanh chóng tháo gỡ được nút thắt này để đẩy mạnh cho vay với lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao.

Dù vậy, vẫn phải khẳng định lại rằng, tài sản đảm bảo thực ra chỉ là một điều kiện trong cho vay, quan trọng nhất vẫn là phương án kinh doanh khả thi và khả năng trả nợ của khách hàng.

Nếu như khách hàng vay vốn trả nợ sòng phẳng, có điều kiện chứng minh dòng tiền của dự án thì không cần tài sản đảm bảo ngân hàng vẫn cho vay bình thường. Tuy nhiên, đặc thù của nông nghiệp công nghệ cao là thông thường phải mất khoảng thời gian từ 2 đến 3 năm để người dân, doanh nghiệp chứng minh được rằng tôi vay và trả nợ sòng phẳng, là khách hàng xếp loại A thì mới được tiếp cận được gói vay không cần tài sản đảm bảo.

Trong khi đó, với những khách hàng khi vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao thì gặp khó khăn vì thường các doanh nghiệp này chỉ chứng minh được 1 đến 2 kỳ trả nợ như vậy thì chưa đủ. Bởi với ngân hàng, để xác định được mức độ tín nhiệm của khách hàng phải có một khoảng thời gian đủ dài để ngân hàng xác định mức độ tín nhiệm của khách hàng này như thế nào, khách hàng có được xếp loại A hay không. Từ đó mới có cơ sở cho vay.

Từ thực tế kể trên, liệu tín dụng đối với lĩnh vực này trong thời gian tới có được đẩy mạnh hay không, thưa ông?

Thời gian tới, NHNN tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, ổn định mặt bằng lãi suất, tỷ giá nhằm hỗ trợ các tổ chức, cá nhân sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, liên kết chuỗi giá trị nông sản xuất khẩu trong việc giảm chi phí vay vốn. NHNN chỉ đạo các NHTM đẩy mạnh chương trình cho vay ưu đãi với nông nghiệp công nghệ cao.

Đến thời điểm này, chương trình cho vay khuyến khích phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch theo Nghị quyết 30/NQ-CP của Chính phủ với quy mô 100.000 tỷ đồng đạt doanh số cho vay lũy kế đạt khoảng 65.000 tỷ đồng (đạt 65%) tập trung vào lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với dư nợ chiếm hơn 90% tổng dư nợ của chương trình.

Vừa qua, trong các tiêu chí ứng dụng công nghệ cao tản mát ở nhiều văn bản từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, Bộ Tài nguyên Môi trường… Mỗi nơi hướng dẫn khác nhau nên ngân hàng gặp nhiều khó khăn khi cho vay. Nhưng mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đã có sửa đổi quy định bộ tiêu chí công nghệ cao. 

Tôi hy vọng với sửa đổi trên, thời gian tới, cho vay lĩnh vực này sẽ được đẩy mạnh hơn nữa. Ngoài ra, NHNN yêu cầu các ngân hàng đa dạng hóa các loại sản phẩm tín dụng, dịch vụ phù hợp với từng phân khúc, đối tượng khách hàng tham gia chuỗi liên kết, sản xuất nông nghiệp công nghệ cao…

Xin cảm ơn ông!