Xôi

Phố phường tấp nập, đông vui có bao nhiêu thứ để lôi cuốn mọi người.  Đến khi trời trở lạnh, ta mới thấy thiếu một cái gì đó ấm áp vọng về từ kí ức tuổi thơ nơi bếp lửa ấm áp xưa của mẹ.

Đảo Cát Hải xưa vốn cằn cỗi với đất pha cát mặn tới mức chỉ có dừa, phi lao sống được. Vậy mà đến Đồn Biên phòng Cát Hải, chúng tôi ngạc nhiên bởi mô hình tăng gia của đơn vị không khác gì trang trại VAC khép kín.

Khi đi xa, mỗi khi Đông về lòng tôi lại xốn xang nhớ chén rượu mùa cơm mới, nhớ vị thơm lừng của xôi ngũ sắc, nhớ bàn tay khéo léo của những em gái người Dao.

Xôi bắp gà nướng là món ngon dân dã, mang hương vị miệt vườn dùng cho bàn tiệc gia đình vào ngày nghỉ, hay những bữa gặp mặt thân mật.

Về xã Tà Rụt (huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị), chúng tôi được già làng Côn Liên (76 tuổi), nguyên Chủ tịch UBND xã, kể về phong tục tôn thờ cây lúa của đồng bào Pa Kô trên dãy Trường Sơn hùng vĩ. 

Nguyễn Văn Giai (? - 1682) vốn người đất Thiên Lộc, nay là đất làng Phù Lưu, huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh. Do gia cảnh bần hàn nên Nguyễn Văn Giai chịu nhiều vất vả. Để có tiền ăn học, ông hay gánh thuê cho thiên hạ. Là nho sĩ nhưng giỏi lao động chân tay nên sức ăn của ông gấp mấy lần người thường.

Mới đây về nhà một người bạn quê ở miền núi tỉnh Lai Châu chơi nhân dịp mấy ngày cuối tuần tôi được mẹ bạn thết đãi món ngô nếp bung. Ngô nếp khô được đãi bỏ vỏ ngoài rồi đem bỏ vào một cái hũ sành, chế nước, đậy nắp, vùi ủ vỏ chấu và mồi lửa khoảng gần chục giờ đồng hồ là chín.

Trám được đem về rửa sạch, bỏ vào nồi. Nồi trám không được đun trên bếp lửa vì dưới sức nóng ấy quả sẽ chẳng những không mềm ra mà còn sắt lại như ban đầu. Bởi thế việc đặt gần lửa ở khoảng cách nào để chín bùi là tùy thuộc vào kinh nghiệm và sự khéo léo của người nấu.

Người Việt ta thường có câu: “ăn hương ăn hoa”. Câu nói ấy tưởng chỉ gợi lên cái hồn cốt, tinh túy của nghệ thuật ẩm thực. Nhưng không. Trong lần ngồi nhâm nhi café sáng chủ nhật bên con phố vắng, thì anh Hưng- một người bạn trong nhóm - nảy ra ý tưởng sẽ mời cả nhóm thưởng thức một món hương hoa thật.

Việt Nam là một đất nước trải dài với nhiều vùng miền văn hóa. Vừa mới đây thôi ở duyên hải là rộng dài biển biếc, ngược đường lên chừng mấy chục km đã lại xanh thẫm rừng già của Quảng Bình, Hà Tĩnh... Mỗi vùng đất mà ta đi qua đều để lại ấn tượng khó phai bằng những gam màu riêng như là hồn vía hiện lên cả trong màu của cây trồng, trang phục và các món ăn. Trong đó màu tím là một sắc màu lạ có lẽ chỉ bắt gặp trong các món ăn vùng Tây Bắc.