Y tế cơ sở TP.HCM chuyển mình thành "người gác cổng" đáng tin cậy

Được thúc đẩy bởi Nghị quyết 18 về tinh gọn bộ máy và Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị về chăm sóc sức khỏe nhân dân, ngành Y tế TP.HCM đang tiến hành cuộc đại phẫu toàn diện. Chuyển mạnh từ mô hình khám chữa bệnh truyền thống sang phòng bệnh chủ động và quản lý sức khỏe cộng đồng.

Cuộc cải cách này không chỉ là sắp xếp hành chính mà còn định vị lại vai trò của tuyến cơ sở như "người gác cổng" nền tảng, với mục tiêu chiến lược là giảm tải bệnh viện tuyến trên và nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu cho hàng triệu người dân, giảm tổng số đơn vị trực thuộc Sở Y tế từ 124 xuống còn 92 vào cuối năm 2025.

Phân tầng chức năng cốt lõi, mở ra hướng đi mới cho y tế cơ sở

Chiến lược tinh gọn được thể hiện rõ nét nhất qua việc tái cấu trúc 38 Trung tâm Y tế quận, huyện cũ thành TTYT Khu vực, đi kèm sự phân loại chức năng chưa từng có.

Theo đề xuất của sở Y tế TP.HCM, chỉ 13 đơn vị TTYT Khu vực được giữ lại giường bệnh nội trú, nhằm phục vụ các khu vực địa lý lớn hoặc thiếu bệnh viện tuyến trên. Ngược lại, 25 đơn vị sẽ chấm dứt hoàn toàn chức năng điều trị nội trú, chuyển sang tập trung vào Y tế Dự phòng, khám ngoại trú, và quản lý các bệnh mãn tính tại cộng đồng.

Chia sẻ tại Toạ đàm "Triển khai thực hiện Nghị quyết 72-NQ/TW: Điều trị, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân", TS.BS Nguyễn Văn Vĩnh Châu, Phó Giám đốc Sở Y tế TP.HCM cho rằng: "Chỉ khi y tế cơ sở đủ mạnh, hệ thống y tế mới có thể trụ vững trước khủng hoảng”.

Do đó, TTYT Khu vực mới được định hình để giữ vai trò là "người gác cổng" – nơi đầu tiên tiếp nhận, khám sàng lọc và theo dõi sức khỏe liên tục.

Song song với đó, tuyến Trạm Y tế (TYT) cũng được tinh gọn từ 443 xuống còn 168 đơn vị mới, đồng thời chuyển giao về trực thuộc UBND phường, xã quản lý (dự kiến hoàn thành cuối năm 2025).

Việc "Chính quyền hóa TYT" này nhằm gắn kết TYT một cách chặt chẽ hơn với hệ thống chính trị và quản lý địa phương, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc huy động nguồn lực và đảm bảo tính phục vụ cộng đồng.

Những dấu hiệu khởi sắc từ nguồn nhân lực ngày càng chất lượng

Quá trình tái cấu trúc đã mang lại những kết quả tích cực bước đầu trong việc củng cố nhân lực và hiệu quả hoạt động.

Thông tin từ Sở Y tế TP.HCM, tỷ lệ bác sĩ mới tuyển dụng chọn tuyến cơ sở đã tăng mạnh từ 9% (2023) lên 37% (2025).

Bên cạnh đó, thành phố đã xây dựng mạng lưới 13.255 cộng tác viên sức khỏe cộng đồng, trở thành cánh tay nối dài nòng cốt tại hộ gia đình.

Các chỉ số hoạt động cũng cho thấy niềm tin của người dân đang dần được cải thiện khi tình hình bệnh nhân đến khám, điều trị BHYT tại tuyến y tế cơ sở đã tăng 30% trong 6 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ 2024.

Sự chuyển đổi tại Trung tâm Y tế Quân dân y Côn Đảo là minh chứng cho chiến lược chuyên môn hóa tích hợp và tăng cường hỗ trợ từ tuyến thành phố vào khu vực khó khăn, xa xôi.

Sau khi được chuyển về trực thuộc Sở Y tế TP.HCM quản lý, Trung tâm Y tế Quân dân y Côn Đảo đã ghi nhận những bước "tiến bộ vượt bậc" trong vòng 100 ngày.

Sự thay đổi cốt lõi là việc tăng cường năng lực cấp cứu và điều trị các ca chấn thương, nội khoa, giúp giảm đáng kể sự phụ thuộc vào việc chuyển viện tốn kém và rủi ro vào đất liền. Trung tâm Y tế Quân dân y Côn Đảo được hỗ trợ chuyên môn liên tục từ các bệnh viện lớn tuyến thành phố, đồng thời nhận được đầu tư cải tạo cơ sở vật chất và nhà công vụ để thu hút nhân lực ổn định.

Đặc biệt, Côn Đảo được chọn làm nơi thí điểm toàn diện mô hình y tế mới, với kế hoạch ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào số hóa hệ thống quản lý sức khỏe toàn dân và xây dựng ngân hàng máu tại chỗ. Những động thái này cho thấy tái cấu trúc không chỉ là tinh gọn hành chính mà còn là chuyên môn hóa và tích hợp công nghệ để đảm bảo người dân vùng sâu, vùng xa vẫn được tiếp cận dịch vụ điều trị và chăm sóc chất lượng cao.

Tuy nhiên, theo Phó Giám đốc Sở Y tế, hệ thống vẫn đối mặt với những "điểm nghẽn", bao gồm sự thiếu hụt và mất cân đối nhân lực khi tỷ lệ bác sĩ tại trạm y tế chỉ đạt 25% so với định mức, cơ sở vật chất xuống cấp, và cơ chế tài chính thiếu linh hoạt. Thách thức lớn nhất là 25 TTYT không giường bệnh có nguy cơ gặp khó khăn về nguồn thu khi mất dịch vụ nội trú.

Kiến nghị đột phá, trao quyền cho y tế cơ sở

Cũng tại Toạ đàm "Triển khai thực hiện Nghị quyết 72-NQ/TW: Điều trị, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân", ông Châu cho rằng, để giải quyết các điểm nghẽn và đảm bảo sự thành công bền vững của cải cách, ngành y tế đã đưa ra các kiến nghị chiến lược.

Ông chỉ ra, nhân lực là ưu tiên hàng đầu với kiến nghị ban hành Nghĩa vụ Y tế Cơ sở. Theo đó mỗi bác sĩ trong 10 năm đầu hành nghề phải có ít nhất 1 năm công tác tại trạm y tế hoặc vùng khó khăn, đi kèm chính sách đãi ngộ đặc biệt.

Về tài chính, đây là giải pháp mấu chốt: cần trao quyền tự chủ từng phần cho Trạm Y tế để mở tài khoản riêng, có tư cách pháp nhân. Đồng thời, kiến nghị Bảo hiểm Xã hội mở rộng danh mục khám chữa bệnh tại trạm y tế (bao gồm khám tại nhà, khám từ xa) và đề xuất điều chỉnh giá dịch vụ khám chữa bệnh phải gắn với dịch vụ chuyên môn.

Ông Vĩnh Châu đề xuất: "Cơ chế tài chính mới phải bảo đảm tự chủ đi đôi với trách nhiệm, tự chủ gắn với chất lượng dịch vụ." Cụ thể, cần cùng một giá cho một dịch vụ kỹ thuật khi thực hiện tại trạm y tế hoặc tại bệnh viện tuyến trên.

Cuối cùng, cần xây dựng Quy chế Hỗ trợ Chuyên môn Bắt buộc giữa tuyến trên và tuyến cơ sở, trong đó mỗi bệnh viện tuyến trên phải hỗ trợ ít nhất 3 đến 5 trạm y tế, nhằm đảm bảo chất lượng chuyên môn đồng đều và củng cố niềm tin của người dân.

×