Độc đáo lễ cúng con đầy tháng của người Mông

Đến bản Hua Ty (xã Co Mạ, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La) chúng tôi được tham dự lễ cúng con đầy tháng của cháu bé Sùng Thị Tuệ Lan.

Tròn một tháng, em bé người Mông sẽ được làm lễ cúng đầy tháng

Từ thuở xa xưa người dân tộc Mông quan niệm rằng, khi cháu bé trong nhà khỏe mạnh đúng tròn một tháng, bố mẹ phải tổ chức ăn mừng để trình báo với tổ tiên và mọi người rằng một thành viên mới sẽ gia nhập vào dòng họ, mong muốn được mọi người che chở, đùm bọc.

Đồ làm lễ bao gồm hương, 1 con lợn, 1 đôi gà (một con trống, một con mái), 1 quả trứng gà, 1 bát gạo, 3 cái chén, 2 ngọn cây thuốc... 

Lễ cúng đầy tháng không thể thiếu được con lợn còi

Nghi lễ này được tổ chức vào buổi sáng sớm, thường là tổ chức tại nhà bố đứa trẻ.

Nói về lễ cúng đầy tháng này, ông Vã Sống Nỏ - thầy cúng, chia sẻ: "Khi mọi người đến đông đủ, thầy cúng bắt đầu cầm hai mảnh sừng trâu vừa khấn vừa nhìn vào ống tre để gọi thần linh và thông báo cho tổ tiên mang hồn vía của bé về với bố mẹ. Vì trong thời gian đang kiêng cữ chưa đầy tháng thì linh hồn đang đi lang thang khắp nơi. 

Nên phải làm lễ để gọi hồn về với tổ tiên, rồi lấy một dây chuyền (thường là bạc) đeo trên cổ của bé để hồn và cơ thể hòa vào làm một. Đồng thời, phù hộ cho cháu được mau lớn, ngoan hiền... Sau khi làm xong lễ cúng đầy tháng, mẹ và bé có thể ra ngoài thoải mái để thăm mọi người chứ không phải kiêng cữ như ngày trước nữa".

Trong nghi lễ cúng đầy tháng này nghi thức quan trọng nhất là gọi hồn, xem chân gà và đeo dây chuyền vào cổ của bé. Khi làm lễ xong, thầy cúng lấy một bát nước cùng một cái chén đặt vào đầu giường nơi đứa bé ngủ với ý nguyện sau này đứa trẻ sẽ lớn khôn với đức tính thông minh cần cù, chịu khó.

Sau khi nghe thầy cúng thực hiện sắp hết các nghi thức cúng đầy tháng thì mọi người trong gia đình mổ lợn, mổ gà, nấu chín thức ăn, chuẩn bị rượu, quét dọn nhà cửa sạch sẽ mời tổ tiên và mọi người dự bữa cơm thân mật cùng gia đình.

Xem chân gà là một trong những nghi thức quan trọng trong lễ cúng đầy tháng, thanh niên ai không biết xem chân gà thì bắt buộc phải uống 2 chén rượu

Khi nghi lễ kết thúc cũng là lúc mọi người quây quần bên mâm cơm quanh gian chính của ngôi nhà. Trong mâm cơm thầy cúng ngồi ở giữa cạnh ống tre các chú, các bác cao tuổi ngồi cạnh thầy cúng. 

Con cháu ngồi bên dưới đối diện thầy cúng để tỏ lòng hiếu kính biết ơn với thầy cúng và mọi người. Khi chuẩn bị ăn các cháu đứng lên lạy thầy cúng ba lần cảm ơn thầy đã đến giúp làm lễ cúng đầy tháng cho đứa trẻ.

Lễ cúng con đầy tháng là một trong những nét đặc trưng trong phong tục của đồng bào dân tộc Mông, quyết định đến số phận của đứa trẻ trong tương lai sau này.