55% HTX hoạt động hiệu quả: Đã tương xứng với tiềm năng?

Vượt yếu kém, phát triển cả lượng và chất

Sáng 20/7, Bộ Nông nghiệp và PTNT tổ chức Hội nghị tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết 13-NQ/TW, Hội nghị Trung ương 5, khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong nông nghiệp.

Toàn cảnh hội nghị Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13 về tiếp tục đổi mới, phát triển, nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong nông nghiệp. Ảnh: Nguyễn Quỳnh

Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường cho biết, qua 15 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 5, Bộ Nông nghiệp và PTNT đã tham mưu chỉ đạo, hỗ trợ và tạo điều kiện cho các HTX nông nghiệp phát triển, tăng cả về số lượng và chất lượng; Mô hình kinh tế tập thể, hợp tác xã trong nông nghiệp phát triển đa dạng, sáng tạo mang lại hiệu quả cao, thúc đẩy nhanh quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Tiềm năng, nội lực của HTX được nâng lên, đặc biệt là trình độ quản lý, khoa học công nghệ, sản xuất theo tiêu chuẩn, quy chuẩn an toàn. Nhiều HTX đã thu hút được cán bộ chuyên môn, cán bộ trẻ đã qua đào tạo về làm việc và đảm nhận được vai trò kết nối giữa hộ thành viên với doanh nghiệp.

Ngay ở những vùng, miền, địa phương trước đây được xem là có nhiều khó khăn  trong sản xuất thì nay cũng có những mô hình HTX khởi sắc, đảm nhiệm được vai trò là động cơ, động lực thúc đẩy phát triển nông nghiệp hàng hóa, Tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, kinh tế hợp tác, hợp tác xã phát triển còn chưa tương xứng tiềm năng nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp. Hầu hết hợp tác xã nông nghiệp có quy mô sản xuất nhỏ, chưa tiếp cận thị trường, khó vay vốn trung hạn và dài hạn.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và PTNT Nguyễn Xuân Cường, mặc dù đã có nhiều chính sách nhưng ở một số địa phương chính sách chưa thực sự đi vào cuộc sống. Trong khi đó, hợp tác xã là đối tượng yếu thế vì không phải là doanh nghiệp; tôn chỉ và mục đích của hợp tác xã không chỉ hoạt động về kinh tế mà hình thức kinh tế này còn liên quan chặt chẽ về mặt xã hội và phúc lợi khác của chính thành viên hợp tác xã và của cộng đồng. Đây chính là điểm tựa của sự phát triển bền vững ở các khu vực với các quy mô đặc biệt là vùng sâu, vùng xa, vùng kém lợi thế rất cần hình thức này.

Chưa tương xứng với tiềm năng

Tới dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ biểu dương nỗ lực của các Bộ, ngành và địa phương trong phát triển của kinh tế tập thể và HTX thời gian qua.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá, kinh tế tập thể, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp đã có sự phát triển cả về lượng và chất, vượt qua những yếu kém kéo dài trước đây, hứa hẹn nhiều tiềm năng phát triển mới. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trên thực tế, kinh tế tập thể, HTX vẫn phát triển chưa tương xứng tiềm năng nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ thăm khu nhà kính sản xuất rau sạch của HTX Tân Tiến, Đà Lạt. Ảnh: Thành Chung

Quá trình tổ chức triển khai thực hiện Nghị quyết còn chậm, tại nhiều thời gian, thời điểm chưa quyết liệt; kinh tế tập thể, HTX trong lĩnh vực nông nghiệp bước đầu đã có sự cải thiện cả về lượng và chất nhưng chưa đồng đều giữa các lĩnh vực, vùng miền, địa phương, chưa đáp ứng được yêu cầu của sản xuất hàng hóa lớn và thị trường; năng lực nội tại của nhiều HTX còn yếu, thiếu nguồn lực cho đầu tư sản xuất kinh doanh; ở nhiều địa phương, công tác quản lý nhà nước đối với HTX nông nghiệp còn chồng chéo; thiếu nguồn lực, chính sách hỗ trợ HTX...

Những tồn tại, hạn chế nêu trên phần lớn là do việc nhận thức về vai trò, giá trị và bản chất của mô hình HTX kiểu mới một số nơi còn chưa thống nhất, dẫn đến công tác quản lý, ban hành cơ chế, chính sách, tư vấn, hỗ trợ… chưa trọng tâm, chưa đúng, chưa đi vào cuộc sống của các HTX và người dân, do tâm lý mặc cảm về mô hình hợp tác xã thời bao cấp còn nặng nề, trong khi số lượng hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã hoạt động hiệu quả, mang lại lợi ích cho thành viên, cộng đồng chưa nhiều; người dân chưa thực sự tin vào HTX, chưa tích cực tham gia, hợp tác với hợp tác xã để phát triển sản xuất, kinh doanh, tăng thu nhập, cải thiện cuộc sống.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nêu rõ, cần tiếp tục nâng cao nhận thức về kinh tế tập thể, hợp tác xã; tiếp tục nghiên cứu, rà soát và đề xuất sửa đổi Luật Hợp tác xã; hướng dẫn định mức và thủ tục thực hiện hỗ trợ đầu tư kết cấu hạ tầng cho hợp tác xã nông nghiệp; rà soát, tháo gỡ khó khăn và tạo điều kiện thuận lợi cho các hợp tác xã nông nghiệp tiếp cận được các nguồn vốn tín dụng.

“Các Bộ ngành, địa phương cần tiếp tục chỉ đạo thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về Kế hoạch tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13/NQ-TW, phải coi đây là nhiệm vụ trọng tâm ở địa phương mình để góp phần thiết thực đưa Nghị quyết của Đảng, Chính phủ vào thực tiễn, thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể nói chung và hợp tác xã nông nghiệp nói riêng”, Phó Thủ tướng đề nghị.