ST 24 thành gạo ngon nhất thế giới, xuất khẩu gạo sẽ khởi sắc?

Thua gạo Campuchia về chất lượng?

Những khó khăn ở nhiều thị trường truyền thống, trong đó có Trung Quốc đã khiến xuất khẩu gạo năm 2019 sụt giảm đáng kể về giá trị kim ngạch. Theo báo cáo mới nhất của Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NNPTNT), kim ngạch xuất khẩu gạo 10 tháng năm 2019 ước đạt 5,56 triệu tấn và 2,43 tỷ USD, tăng 6,1% về khối lượng, nhưng giảm tới 9,1% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Điều đáng nói, giá gạo 5% tấm của Việt Nam từ 330 - 340USD/tấn tăng lên 350USD/tấn (FOB cảng Sài Gòn) - đứng ở mức cao nhất trong 2 tháng qua, song vẫn thua giá gạo 5% tấm cùng loại của Ấn Độ (365 - 370USD/tấn) và Thái Lan (395 - 400USD/tấn). Trong 9 tháng đầu năm nay, Philippines đứng đầu về thị trường nhập khẩu gạo của Việt Nam với 35,1% thị phần.

 Xuất khẩu gạo nên hướng đến những loại gạo thơm, có chất lượng tốt. T.L

Nhìn vào bức tranh xuất khẩu gạo trên thế giới, gạo Việt đang phải chịu nhiều cạnh tranh với các nước khác như Campuchia, Ấn Độ… Thậm chí, Campuchia gia nhập thị trường gạo thế giới khá muộn (năm 2008) nhưng đã có chỗ đứng nhờ những dòng gạo hữu cơ.

Nếu xét về sản lượng xuất khẩu gạo, Campuchia không phải là đối thủ của Việt Nam. Chúng ta hiện đứng top 3 thế giới với sản lượng xuất khẩu 6 triệu tấn gạo, trong khi Campuchia chỉ xuất khẩu 626.225 tấn. Nhưng về chất lượng, đây đúng là một đối thủ phải dè chừng. Hiện, Campuchia đã lọt top 5 nước xuất khẩu vào EU, xuất sang Trung Quốc cũng tăng trưởng mạnh. Gạo thơm Campuchia cũng đã 4 lần đạt giải gạo ngon nhất thế giới của The Rice Trader.

Theo ông Sok Puthivuth - Chủ tịch Liên đoàn Gạo Campuchia (CRF), để duy trì và giành được danh hiệu này, Campuchia đã biết duy trì được giống gạo thơm ngon từ tổ tiên để lại như gạo “Malys Angkor”, thanh lọc giống lúa, cải thiện chất lượng gạo, tăng tiêu chuẩn xay xát gạo ở cấp độ quốc gia và quốc tế, hợp tác tốt với các đối tác quốc tế.

Tìm miền đất mới

Trong bối cảnh xuất khẩu ở những thị trường truyền thống gặp khó khăn, ông Nguyễn Quốc Toản - Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho rằng, gạo Việt là mặt hàng xuất khẩu truyền thống, phải cạnh tranh để thay đổi, phát triển. Theo đó, phải thúc đẩy gỡ khó trong xuất khẩu sang Trung Quốc, cùng với đó đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường khác như Philippines, châu Phi. 

Điều đáng mừng là, tháng 10/2019, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương Philippines) chính thức thông báo nước này sẽ không áp thuế nhập khẩu gạo bổ sung đối với gạo nhập khẩu trong thời gian tới. Đây được cho là tín hiệu tốt đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo Việt Nam vào thị trường này. Bên cạnh đó, dự báo nhu cầu tiêu thụ gạo nội địa của nước này đến năm 2030 sẽ tăng dần đều.

Tuy nhiên, Bộ Nông nghiệp Philippines đang nghiên cứu, dự thảo quy định áp dụng chặt chẽ hơn một số tiêu chí kỹ thuật về chất lượng mặt hàng gạo nhập khẩu về hàm lượng kim loại nặng, mức dư lượng thuốc trừ sâu, chất gây ô nhiễm bên ngoài, cũng như các thông số vi sinh. Các quy định đề xuất tại dự thảo thông tư này được các quan chức chính phủ cấp cao phía Philippines xem là một cách hạn chế nhập khẩu gạo đã tăng vọt gần đây.

Các doanh nghiệp xuất khẩu gạo cũng nhận định, việc Campuchia tăng cường xuất khẩu gạo sang Trung Quốc, ở chiều ngược lại, Việt Nam có thể đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gạo sang Campuchia bởi lượng gạo của nước này khó có thể đáp ứng ngay được mục tiêu xuất khẩu. Tuy nhiên, không phải loại gạo nào cũng xuất khẩu được mà chỉ tập trung vào các loại chất lượng cao và tương đồng với gạo Campuchia. Ngoài ra, cần thúc đẩy, mở rộng thị trường khu vực châu Phi, Trung Đông hay những thị trường có khoảng cách địa lý gần như Indonesia.

Lý giải về tình hình xuất khẩu gạo khó khăn trong năm 2019, tại phiên chất vấn kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường nhận định, có một nguyên nhân khách quan là thế giới có 7 tỷ người, chỉ có 3,5 tỷ người ăn gạo, nhưng dung lượng hàng hóa của gạo là 36 triệu tấn với khoảng 32 tỷ USD/năm về thương mại. Như vậy, các cường quốc đều tập trung cạnh tranh ở chuỗi giá trị này

Về lâu dài, Việt Nam cần giảm diện tích trồng lúa, thay bằng các đối tượng nuôi trồng, sản xuất khác đang rất hiệu quả. "Chúng ta vẫn giữ vững an ninh lương thực và xuất khẩu một phần phù hợp. Ngoài ra, vấn đề cần quan tâm tiếp theo là tổ chức lại thị trường trong nước để đảm bảo gạo có chất lượng, bao bì, khả năng cung ứng tốt" - Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường khẳng định.