Xét xử vụ “bầu” Kiên và đồng phạm: Hội đồng xét xử khởi tố 2 vụ án hình sự

Sau khi tuyên các mức hình phạt đối với các bị cáo, HXXX tuyên quyết định khởi tố vụ án hình sự “Kinh doanh trái phép” xảy tại ngân hàng ACB và Vietbank. Đồng thời quyết định khởi tố vụ án hình sự lừa đảo chiếm đoạt tài sản đối với Huỳnh Thị Bảo Ngọc.

Theo HĐXX, việc ngân hàng ACB ủy thác cho nhân viên gửi tiền tại các chi nhánh ngân hàng của Vietinbank theo thỏa thuận ngoài hợp đồng là vi phạm quy định về lãi suất của Ngân hàng Nhà nước. Về trách nhiệm dân sự, số tiền hơn 718 tỷ đồng bị thiệt hại đã được giải quyết trong vụ án Huỳnh Như lừa đảo nên HĐXX không xem xét.

Đối với Huỳnh Thị Bảo Ngọc (Ngân hàng ACB), đã thực hiện thỏa thuận lãi suất tiền gửi, điều hành nhân viên gửi tiền đã tạo điều kiện cho Huyền Như chiếm đoạt số tiền. Việc Huyền Như chiếm đoạt tiền có sự giúp sức của Huỳnh Thị Bảo Ngọc.

Qua vụ án này HĐXX kiến nghị Ngân hàng Nhà nước cần rà soát lại và bổ sung các văn bản liên quan đến hoạt động ngân hàng.

Ngoài ra, HĐXX buộc Cty B&B do bà Đặng Ngọc Lan (vợ "bầu" Kiên) nộp 25 tỷ đồng tiền trốn thuế năm 2009. Kê biên 3 bất động sản do bị cáo Kiên và vợ đứng tên tại TP. Hồ Chí Minh.

Qua nhiều ngày xét xử, HĐXX nhận định: Từ năm 1993, Nguyễn Đức Kiên ("bầu" Kiên) sở hữu gần 3,8% cổ phiếu của Ngân hàng ACB, giữ chức Phó chủ tịch HĐQT trong 14 năm (1994-2008), Chủ tịch Hội đồng đầu tư Ngân hàng ACB trong 9 năm (2003-2012). Thời gian này, "bầu" Kiên thành lập 6 công ty và làm chủ tịch HĐQT gồm: Công ty Cổ phần phát triển sản xuất và Xuất nhập khẩu Thiên Nam, Công ty cổ phần đầu tư Thương mại B&B (B&B), Công ty cổ phần tập đoàn tài chính Á Châu (AFG), Công ty cổ phần Đầu tư ACB Hà Nội (ACBI), Công ty cổ phần đầu tư Á Châu (ACI) và Công ty TNHH Đầu tư tài chính Á Châu Hà Nội (ACI – HN).

Từ ngày 15.5.2007 đến ngày 3.8.2012, thông qua 6 công ty trên, bị cáo Kiên đã tổ chức kinh doanh trái phép, không đúng với giấy phép khi mua bán cổ phần, cổ phiếu, vàng với tổng số tiền hơn 21.000 tỷ đồng.

Về hành vi trốn thuế, năm 2009, Cty B&B kinh doanh giá vàng trên tài khoản ngoài lãnh thổ Việt Nam với ngân hàng ACB, thu được số tiền lãi hơn 100 tỷ đồng. Lợi dụng chính sách của nhà nước về việc miễn thuế thu nhập cá nhân, bị cáo Kiên với thủ đoạn ký hợp đồng ủy thác đầu tư tài chính giữa Cty B&B với Nguyễn Thúy Hương (em gái Kiên) để chuyển lợi nhuận của doanh nghiệp sang cho cá nhân nhằm trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho Cty B&B với số tiền hơn 25 tỷ đồng. Nguyễn Đức Kiên là chủ tịch HĐQT, người đại diện theo pháp luật của Cty B&B, đồng thời là người trực tiếp chỉ đạo điều hành mọi hoạt động của Cty B&B. Nguyễn Đức Kiên còn là người chủ mưu, hướng dẫn người khác tham gia thực hiện tội phạm nên Kiên phải chịu trách nhiệm về hành vi trốn thuế.

Về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản, Công ty Cổ phần đầu tư ACB Hà Nội (ACBI), thế chấp 20 triệu cổ phần của Công ty Cổ phần Thép Hoà Phát để đảm bảo nghĩa vụ trả nợ tại ngân hàng ACB. Song, với tư cách là Chủ tịch HĐQT, bị cáo Kiên đã chỉ đạo Trần Ngọc Thanh (giám đốc ACBI), Nguyễn Thị Hải Yến (kế toán trưởng) lập khống biên bản họp HĐQT và quyết định về việc bán số cổ phần để tạo lòng tin với Công ty TNHH Một thành viên Thép Hoà Phát, làm công ty này tin số cổ phần này đang được ACBI quản lý, chưa chuyển nhượng và không có tranh chấp. Do vậy, ngày 21.5.2012, giám đốc Công ty TNHH Một thành viên Thép Hòa Phát đã ký hợp đồng mua 20 triệu cổ phần này và chuyển hơn 264 tỷ đồng cho Công ty ACBI. Cơ quan điều tra xác định ông Kiên chủ mưu lừa đảo và Thanh, Yến là đồng phạm giúp sức.

Đối với hành vi Cố ý làm trái quy định nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng, ngoài Nguyễn Đức Kiên còn có nhiều lãnh đạo của ACB liên quan. Theo VKS, ngày 22.3.2010, thường trực HĐQT ACB gồm các ông Giá, Kỳ, Cang, Quang, Hải, Tuấn cùng Nguyễn Đức Kiên ra quyết định về việc uỷ thác cho các cá nhân gửi tiền, ngoại tệ ở những tổ chức tín dụng. Từ ngày 27.6.2011 đến 5.9.2011, ông Hải đã uỷ quyền cho kế toán trưởng uỷ thác hơn 718 tỷ đồng cho 19 nhân viên ngân hàng ACB gửi tiết kiệm vào Vietinbank chi nhánh Nhà Bè và Vietinbank chi nhánh TP HCM. Lãi suất ghi trong hợp đồng là 14% một năm, lãi suất thỏa thuận ngoài hợp đồng từ 3,7 đến 13% một năm.

Tuy nhiên, toàn bộ số tiền đã bị Huỳnh Thị Huyền Như (quyền trưởng phòng giao dịch Điện Biên Phủ thuộc Vietinbank chi nhánh TP HCM) sử dụng thủ đoạn gian dối để chiếm đoạt, gây thiệt hại cho Ngân hàng ACB hơn 718 tỷ đồng.

HĐXX nhấn mạnh, trong thời gian nắm vai trò quan trọng tại Ngân hàng ACB, ông Kiên cùng các một số lãnh đạo của ACB đã thống nhất ban hành chủ trương mua cổ phiếu trên thị trường chứng khoán và đầu tư cổ phiếu ACB gây thiệt hại gần 690 tỷ đồng. Các ông này bị cáo buộc phải chịu trách nhiệm hình sự vì gây thiệt hại cho ngân hàng ACB hơn 1.400 tỷ đồng.

Tại phiên tòa các bị cáo đều cho rằng không phạm tội mà đều tuân theo sự chỉ đạo của Kiên. Trong quá trình đưa vụ án ra xét xử, bị cáo Trần Xuân Giá (SN 1939, nguyên chủ tịch HĐQT ngân hàng ACB), do ốm nặng có xác nhận của Bệnh viện Việt Xô nên HĐXX đã quyết định đình chỉ xét xử đối với bị cáo đến khi sức khỏe hồi phục.

Vì những lẽ trên, HĐXX cho rằng Viện KSND Tối cao truy tố Nguyễn Đức Kiên ra trước tòa án để xét xử về 4 tội (“Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, quy định tại khoản 4 Điều 139 BLHS; “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”; “Trốn thuế”; “Kinh doanh trái phép”) và các bị cáo khác là đúng người, đúng tội.

Bị cáo Kiên với vai trò chỉ đạo, chi phối toàn bộ hoạt động của ngân hàng ACB, bị cáo tạo ra áp lực với các thành viên để thực hiện các sai phạm đối với ngân hàng ACB nên cần phải cách ly bị cáo ra khỏi đời sống xã hội một thời gian dài. Đối với bị cáo Thanh và Yến, VKS đề nghị chỉ thực hiện hành vi phạm tội theo chỉ đạo của Kiên nên đề nghị xem xét giảm mức hình phạt thấp hơn mức đã truy tố.

HĐXX nhận định, tại tòa bị cáo Nguyễn Đức Kiên vẫn ngoan cố không nhận tội mà VKS đã quy kết, tuy nhiên căn cứ vào những chứng cứ, tài liệu có trong hồ sơ vụ án, phần tranh tụng tại phiên tòa đã khẳng định VKS truy tố Nguyễn Đức Kiên 4 tội danh là hoàn toàn đúng người, đúng tội, đúng pháp luật. Tại tòa các bị cáo Kỳ, Quang, Thanh, Yến, Hải, Tuấn, Cang đều cho rằng mình làm theo sự chỉ đạo của Nguyễn Đức Kiên mong HĐXX xem xét. HĐXX nhận thấy vai trò của các bị cáo này đều thực hiện theo sự chỉ đạo của cấp trên nên tùy theo hành vi, mức độ phạm tội của từng bị cáo sẽ có hình phạt tương ứng.

Đối với hành vi trốn thuế, HĐXX phân tích việc ủy thác kinh doanh vàng của công ty B&B cho bà Nguyễn Thúy Hương (em gái Kiên) là không hợp pháp. Hợp đồng này chỉ là hợp đồng khống nhằm chuyển toàn bộ lợi nhuận từ B&B cho bà Hương.

Chi cục Thuế Đống Đa cho biết năm 2009, Chi Cục Thuế thanh tra thuế tại công ty B&B, kết quả truy thu thuế và tiền phạt đối với công ty B&B là hơn 440 triệu đồng. Công ty này đã không kê khai lãi từ hoạt động ủy thác kinh doanh vàng với bà Hương.

Từ các phân tích nêu trên, HĐXX có đủ căn cứ kết luận Nguyễn Đức Kiên trốn thuế với số tiền 25 tỷ đồng. VKSND Tối cao truy tố bị cáo là đúng người, đúng tội. Bị cáo là chủ mưu. Tại tòa và tại cơ quan điều tra bị cáo không thành khẩn nhận tội, hậu quả gây ra không được khắc phục.

Bên cạnh đó, Đặng Ngọc Lan (vợ ông Kiên) là Nguyễn Thúy Hương đã giúp sức cho Nguyễn Đức Kiên phạm tội trốn thuế, xét thấy cần thiết kiến nghị cơ quan điều tra làm rõ, nếu có vi phạm thì xử lý theo quy định của pháp luật.

Về dân sự, cần buộc công ty B&B nộp 25 tỷ đồng tiền thuế đã trốn cho Chi cục thuế Đống Đa. Về hình phạt bổ sung, cần phạt gấp 3 lần mức thuế đã trốn là 75 tỷ đồng.

Về hành vi kinh doanh trái phép, HĐXX xét thấy việc phát hành trái phiếu tại các công ty của Nguyễn Đức Kiên là vi phạm pháp luật, có sự giúp sức của các thành viên ngân hàng ACB. HĐXX xét thấy cần khởi tố vụ án để điều tra hành vi này của các cá nhân tại ACB, nếu có vi phạm cần xử lý theo quy định của pháp luật.

Hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản hơn 264 tỷ đồng của Cty TNHH Một thành viên Thép Hòa Phát, sau đó Cty ACBI đã chuyển lại số tiền này cho Cty TNHH một thành viên Thép Hòa Phát. Tại tòa bị cáo Kiên không nhận tội nên ngoài việc xử phạt nghiêm khắc, bị cáo buộc phải nộp 100 triệu đồng để sung vào công quỹ nhà nước vì hành vi này.

Việc cố ý làm trái việc ủy thác cho cá nhân đi gửi tiền vào các ngân hàng của bị cáo Nguyễn Đức Kiên và đồng phạm, HĐXX khẳng định việc ủy thác gửi tiền cho cá nhân là cố ý thực hiện không chờ hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền nên phải chịu trách nhiệm hình sự đối với hành vi này. Việc ACB ủy thác cho nhân viên gửi tiền tại Ngân hàng Vietinbank và bị Huỳnh Thị Huyền Như chiếm đoạt hơn 718 tỷ đồng đã được xét xử ở vụ án khác nên không xem xét tại phiên tòa này.