4 ngày 4 vụ tai nạn đường sắt: Trách nhiệm Bộ trưởng GTVT thế nào?

Phó Thủ tướng gửi công điện khẩn

Lịch sử của ngành Đường sắt hiếm khi xảy ra 4 vụ tai nạn nghiêm trọng (có vụ có thể gọi là thảm khốc) gây tê liệt hệ thống trong 4 ngày liên tiếp (từ 24-27.5) khiến 3 người chết, 11 người bị thương. Nghiêm trọng nhất là vụ tai nạn đường sắt thảm khốc vào rạng sáng ngày 24.5 vừa qua tại Thanh Hóa khiến 2 người chết, 8 người bị thương nặng.

Trong 4 ngày liên tiếp (từ 24-27.5) ngành đường sắt xảy ra 4 vụ tai nạn khiến 3 người chết, 11 người bị thương

Trước tình trạng trên, hôm nay (28.5) Phó Thủ tướng thường trực Trương Hòa Bình (Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia) đã ra công điện yêu cầu các Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công an cùng Ban An toàn giao thông tỉnh, thành phố có đường sắt đi qua thực hiện các giải pháp cấp bách hạn chế tai nạn giao thông đường sắt.

Công điện chỉ rõ nguyên nhân trực tiếp của 3 trong 4 vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng trên là do hành vi của tổ chức, cá nhân ngành đường sắt vi phạm quy trình tác nghiệp tại nơi giao cắt giữa đường bộ và đường sắt, khi đón tàu, dồn tàu tại các ga; do đầu máy, toa xe không đảm bảo an toàn kĩ thuật phương tiện; 2 trong 4 vụ có liên quan đến hành vi điều khiển phương tiện đường bộ vi phạm quy định khi vượt qua giao cắt với đường sắt.

Đối với sự việc trên, ông Vũ Minh Anh – Chủ tịch HĐTV Tổng công ty đường sắt Việt Nam (ĐSVN) cho rằng, hiện cơ quan chức năng đang vào cuộc điều tra nguyên nhân các vụ tai nạn vừa qua.

Tổng công ty ĐSVN sẽ nghiên cứu, tổng hợp lấy lời khai các bên liên quan, mổ “hộp đen” tàu để lấy dữ liệu các camera xung quanh xác minh nguyên nhân tai nạn và sẽ công bố sau khi có kết quả.

Ông Minh chỉ ra rằng, mỗi vụ tai nạn xảy ra đều có nguyên nhân về điều kiện hạ tầng, thiết bị và ý thức con người tham gia giao thông cùng với sự vận hành của công nhân viên đường sắt. Có những vụ tai nạn tích hợp rất nhiều nguyên nhân, trong đó có những lỗi do tác nghiệp.

Hiện, Tổng công ty ĐSVN đang cho rà soát lại tất cả các quy trình nhằm tìm giải pháp hạn chế những rủi ro do tác nghiệp tạo nên để tăng cường hệ thống giám sát, giảm quyền quyết định của chủ thể, hạn chế lỗi do chủ thể - nhân viên ngành đường sắt.

Lạc hậu và yếu kém

Trao đổi với PV Dân Việt, TS Nguyễn Xuân Thủy – nguyên Giám đốc NXB GTVT cho biết, Đường sắt của chúng ta được xây dựng ở cuối thế kỷ 19 do đó đã trở nên lạc hậu. Thứ nhất, trước đây đường sắt đi qua những khu vực hoang vắng, tuy nhiên hiện nay xã hội phát triển nên đi qua nhiều vùng dân cư đông đúc; nhiều nơi ở đô thị đã bị người dân chiếm dụng hành lang an toàn nên không gian rất chật;

Thứ hai, đường sắt của ta là đường khổ hẹp 1m và là đường đơn quá lạc hậu khi trên thế giới 90-95% là đường đôi do đó giảm năng suất và dễ xảy ra tai nạn; Thứ ba, về cơ sở vật chất như đường ray, đầu máy toa xe đều cũ…; Thứ tư, đường sắt hầu hết đi trên mặt đất nên phát sinh ra nhiều đường ngang dân sinh; Cuối cùng, việc quản lý đường sắt của chúng ta còn yếu kém cả về ý thức trách nhiệm và tinh thần kỷ luật. Do đó, việc xảy ra tai nạn là điều tất yếu.

TS Nguyễn Xuân Thủy - nguyên Giám đốc Nhà xuất bản GTVT

Nguyên Giám đốc NXB GTVT cho rằng, để xảy ra những vụ tai nạn đường sắt liên tiếp những ngày qua có trách nhiệm của chính ngành đường đường sắt, đặc biệt là các nhân viên chắn gác, cảnh báo, thậm chí là của đội ngũ lái tàu.

TS Nguyễn Xuân Thủy phân tích: Đối với vụ tai nạn ở Thanh Hóa thì cần xem lại trách nhiệm người gác ghi gác đường ngang như thế nào; kiểm tra lại các tín hiệu tự động và hệ thống thông tin tín hiệu. 

Đối với đoàn tàu chở đá, có thể do toa xe và đường sắt yếu, liên kết giữa đường ray và bánh xe không đúng quy định; hạ tầng yếu kém, không được duy tu kiểm tra trước khi tàu chạy? Đây là khuyết điểm của ngành đường sắt! 

Còn việc hai đoàn tàu đâm nhau thì chắc chắn do điều hành kém, có thể do bẻ ghi, do điều hành tín hiệu làm việc vô trách nhiệm, không tập trung, không có kỷ luật, không có sự điều hành thống nhất. Do vậy hoàn toàn lỗi do ngành đường sắt.

“Tôi nói thật, đối với nước ngoài, khi để xảy ra liên tiếp các vụ tai nạn như thời gian qua thì người đầu ngành phải bị mất chức, phải bị xử lý ngay. Nếu là Bộ trưởng GTVT thì phải kiểm điểm, cách chức người đứng đầu ngành đường sắt; sau đó mới bàn đến việc xử lý những người trực tiếp để xảy ra hậu quả. Làm được như vậy thì những người sau làm việc mới có trách nhiệm. Chứ để xảy ra chuyện lớn như vậy mà trách nhiệm không thuộc về ai là không được. Không thể để tồn tại cách xử lý “dĩ hòa vi quý” mãi được” – TS Nguyễn Xuân Thủy nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, TS Nguyễn Xuân Thủy còn cho rằng: “Bộ trưởng GTVT cũng phải chịu trách nhiệm. Nhưng trước mắt Bộ trưởng phải xử lý người trong ngành mình, sau đó Thủ tướng cần phải phê bình và nhắc nhở vì đã để ra hậu quả về con người của cải. Việc xử lý này cũng phải được xảy ra ở mức độ hợp lý”.

Trước đó, chia sẻ với báo giới khi nói về trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước, ông Vũ Quang Khôi – Cục trưởng Đường sắt Việt Nam, Bộ GTVT cho biết, ngành Đường sắt giao toàn bộ việc quản lý, khai thác cho Tổng công ty ĐSVN thực hiện. Còn Cục Đường sắt chủ yếu thực hiện chức năng thanh kiểm tra, ban hành các quy định pháp luật để đảm bảo an toàn.

Sau mỗi vụ tai nạn đường sắt, Cục đường sắt đều có văn bản yêu cầu Tổng công ty ĐSVN xem lại quy trình tác nghiệp của nhân viên. Đồng thời, Cục cũng thường xuyên thanh kiểm tra, nhắc nhở đơn vị này cũng như các địa phương có đường sắt đi qua phối hợp thực hiện các quy định về an toàn đường sắt.

Tuy nhiên, qua kiểm tra thực tế tại một số địa phương vẫn có trường hợp nhân viên đường sắt thực hiện chưa nghiêm quy định, sự quan tâm của địa phương cho ngành đường sắt chưa đúng mức.