Hành trình triệt phá cây thuốc phiện nơi vùng cao Tây Bắc

Tái trồng thuốc phiện

Điểm đến của chúng tôi lần này là vùng giáp ranh giữa các xã của 2 tỉnh Yên Bái và Sơn La nằm ở độ cao trên 2.000m so với mặt nước biển-nơi có những bản đồng bào Mông nằm chon von trên những dãy núi quanh năm mờ sương phủ. Cũng chính vùng giáp ranh này bấy lâu nay vẫn là nơi tái trồng cây thuốc phiện “bền bỉ” nhất.  Cũng để "thuận tiện" đi lại, chúng tôi quyết định xuất phát từ phía Sơn La, nơi có bản Làng Sáng, thuộc xã Háng Đồng, huyện Bắc Yên giáp với một số bản của xã Suối Tọ, huyện Phù Yên (Sơn La). Bởi đi từ phía này, chúng tôi sẽ bám theo đoàn 06 của Sơn La đi triệt phá cây thuốc phiện vùng giáp ranh Yên Bái...

Đi bộ trong rừng đòi hỏi phải có sức khỏe để vượt qua những con dốc chồn chân vó ngựa. Ảnh: Q.T

Sau gần 6 tiếng xuất phát từ Hà Nội, đoàn công tác có mặt ở trung tâm xã Háng Đồng. Ở Háng Đồng, không phải mùa đông, nhưng khi đêm xuống, sương mù dày đặc giăng kín kèm theo cái lạnh tê lòng. Các vị lãnh đạo xã chia sẻ: Các đợt triệt phá từ cuối năm ngoái đến nay chủ yếu tập trung khu vực giáp ranh giữa xã Bản Mù, huyện Trạm Tấu (Yên Bái) với các xã của Sơn La, bởi đây là khu vực vẫn tái trồng thuốc phiện. Mỗi đợt triệt phải phá mất hơn 1 tuần. Toàn bộ diện tích được phát hiện đều nhờ thông tin từ người dân tại các cơ sở của Sơn La. Bởi chỉ họ mới có thể biết chính xác năm nay khu vực nào trong rừng còn trồng thuốc phiện. Còn những diện tích do đoàn 06 phát hiện thường rất khó khăn bởi nơi tái trồng nằm ở khu vực hiểm trở, heo hút. Có những khu vực, đoàn công tác phải đối mặt với các loại bẫy, trong đó có cả bẫy bằng súng kíp...

Sáng hôm sau, khi những cánh rừng còn phủ đầy sương trắng, đoàn công tác xã Háng Đồng đã lục đục chuẩn bị tư trang, chia đều lương thực, thực phẩm cho các thành viên trong đoàn mang vác. Trong đợt này, đoàn công tác chia thành 2 tổ. Tôi tham gia tổ số 1 gồm 15 thành viên, do Hờ A Mang, Phó Chủ tịch UBND xã Háng Đồng làm tổ trưởng... Đúng 6 giờ 30 phút đoàn xuất phát từ trụ sở bằng xe máy. Gọi là đi xe máy nhưng với chặng đường hơn 10km, chúng tôi phải mất gần 4 tiếng đồng hồ mới đến được bản đầu tiên - Háng Đồng C. Từ đây, đoàn công tác sẽ phải đi bộ.

Gian nan băng rừng

Sau mấy tiếng xuyên rừng, ngược dốc, đoàn dừng chân tại một đỉnh núi thuộc khu vực 10 hộ của bản Háng Đồng C để ăn trưa. Lúc này đã hơn 13 giờ. Gọi là khu 10 hộ bởi trước đây có 10 hộ đồng bào Mông ở cách xa khu trung tâm bản, nay đã tăng lên 13 hộ.

Đi trong rừng, mỗi cá nhân phải tự mang vác tư trang của mình...

Bữa trưa với cơm tẻ đỏ, cá khô và một ít thịt lợn ba chỉ rang mặn đoàn tiếp tục xuất phát. Lúc này nắng bắt đầu gắt, do phải mang vác nặng nên đoàn công tác ai cũng ướt đẫm mồ hôi và thở dốc. Đoàn công tác phải tạt ngang rừng, ngược núi hay bám cây tụt xuống từng dốc, con hủm, vách đá để kiểm tra xem có diện tích tái trồng nào không. Có những đoạn phải dùng dao để mở lối đi bởi mỗi chặng đường đi qua mà để sót diện tích tái trồng thì đoàn chưa hoàn thành nhiệm vụ...

Hôm đó, phải gần 19 giờ, đoàn mới dừng chân giữa vùng lõi của Khu bảo tồn thiên nhiên Tà Xùa. Lúc này, mỗi người một việc, chia nhau ra chuẩn bị cơm tối, lấy củi. Một số thành viên có kinh nghiệm đi rừng thì dùng đèn pin bắt ếch, nòng nọc, lấy nấm, măng rừng để cải thiện bữa ăn...

Sau bữa cơm tối, đồng hồ đã chỉ gần 23 giờ. Lúc này, các thành viên trong đoàn rải lá quanh đống lửa để nằm ngủ. Mặc dù đi rừng mệt như vậy, nhưng do nằm đất, giữa cái lạnh vùng cao nơi rừng sâu khi đêm xuống nên rất khó ngủ. Nhiều thành viên với giấc ngủ chập chờn cùng những câu chuyện về hành trình triệt phá cây thuốc phiện liên tục bị ngắt quãng cho đến gần sáng...

Bước sang ngày thứ 3 cùng đoàn công tác ăn rừng, ngủ rừng, trong khi vẫn chưa phát hiện một diện tích tái trồng cây thuốc phiện nào. Theo như lời các thành viên trong đoàn thì đây chính là tín hiệu vui khi đồng bào vùng cao đã không còn tái trồng cây thuốc phiện nhiều như trước nữa. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của đoàn,  sáng hôm sau, trên cung đường ngược lên núi, xuyên qua những khu rừng già thuộc khu vực giáp ranh chắc chắn sẽ phát hiện ra diện tích tái trồng. Bởi cung đường này ít người đặt chân đến và từ thông tin của người dân, đây là khu vực một số người dân lợi dụng để tái trồng cây thuốc phiện...

(Còn nữa)