“Cách mạng” từ... máy sạ lúa theo khóm, giảm tới một nửa lượng lúa giống

Đưa phương pháp sạ mới vào gieo cấy lúa

Trong sản xuất lúa, khâu gieo cấy là một trong những khâu tốn nhiều công lao động và nặng nhọc nhất. Đây cũng là khâu quan trọng quyết định sự phát triển và năng suất của cây lúa, vì thế ngành nông nghiệp Bạc Liêu đã xây dựng nhiều mô hình cơ giới hoá nhằm giảm công lao động, giảm chi phí, giúp nông dân đỡ vất vả, tăng thu nhập…

Trong đó, phải kể tới các dự án nổi bật như "Xây dựng mô hình cánh đồng lớn thâm canh và áp dụng cơ giới hóa trong sản xuất lúa" giai đoạn 2017 - 2019; dự án "Xây dựng mô hình ứng dụng máy sạ khóm trong sản xuất lúa tại tỉnh Bạc Liêu" giai đoạn 2020 - 2022, do Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu chủ trì.

Theo Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu, máy sạ lúa theo khóm được cải tiến từ máy cấy nên có hoạt động tương tự như máy cấy, tạo ra ruộng lúa sạ theo hàng, theo khóm như ruộng lúa cấy. Máy sạ lúa theo khóm hoàn toàn đáp ứng được các yêu cầu cơ bản, nhằm đưa vào phục vụ cơ giới hóa sản xuất lúa vùng ĐBSCL.

Máy có năng suất làm việc cao, kỹ thuật vận hành đơn giản, nhất là mang lại hiệu quả kinh tế cao cho người trồng lúa. 

Cụ thể, ruộng lúa sạ theo khóm như ruộng lúa cấy, nhưng về mặt hiệu quả kinh tế thì ruộng lúa sạ theo khóm vượt trội hơn hẳn ruộng lúa cấy, do máy bỏ qua được công đoạn gieo mạ khá phức tạp, giảm được chi phí gieo cấy quá cao. Bên cạnh đó, ruộng lúa sạ theo khóm phát huy được hiệu ứng hàng biên giúp ruộng lúa sinh trưởng và phát triển tốt, cho năng suất cao.

Ví dụ tại dự án "Xây dựng mô hình ứng dụng máy sạ theo khóm trong sản xuất lúa tại tỉnh Bạc Liêu" năm 2020, triển khai tại HTX Dịch vụ Kỹ thuật nông nghiệp Hòa Bình (ấp 38, xã Minh Diệu, huyện Hòa Bình) thu hút 50 hộ tham gia, quy mô 50ha.

 Lúa cấy trong mô hình là giống lúa Đài Thơm 8 sinh trưởng và phát triển tốt, cứng cây và không bị đổ ngã so với ruộng đối ứng vì được sạ với mật độ thưa, có xuất hiện bệnh nhưng ít hơn và mật độ thấp hơn so với ngoài mô hình. Năng suất lúa đạt 6,6 - 7 tấn/ha, cao hơn 486kg/ha so với phương pháp sạ thông thường (sạ lan).

Tổng lợi nhuận 25.239.000 đồng, tăng thêm 5.088.000 đồng/ha so với ngoài mô hình.

Thay đổi canh tác, giảm lượng lúa giống

Qua 3 năm triển khai dự án, Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu có những đánh giá về máy sạ lúa theo khóm với các ưu điểm nổi bật. Về năng suất làm việc: Máy sạ lúa theo khóm có năng suất làm việc khá cao. 

Trong điều kiện bình thường có thể đạt 4 - 5ha/ngày, gấp đôi năng suất làm việc của các dòng máy cấy hiện nay. Giúp đẩy nhanh lịch thời vụ xuống giống tập trung để né rầy - một yêu cầu của sản xuất lúa ở ĐBSCL.

Về quy trình hoạt động: Cách thức vận hành của máy sạ lúa theo khóm đơn giản, phù hợp với khả năng tiếp nhận của người nông dân, đặt biệt là khi đầu tư theo hình thức cộng đồng (tổ hợp tác/HTX). Để làm dịch vụ cho bà con nông dân thì sức lan tỏa của việc ứng dụng công nghệ mới vào lĩnh vực này sẽ nhanh hơn.

Thay vì sử dụng cây mạ để cấy, việc sạ lúa theo khóm đơn giản hơn, phù hợp với khả năng tiếp nhận của nông dân và cũng đã bỏ qua được công đoạn làm mạ khá phức tạp của máy cấy.

Về lợi ích, hiệu quả kinh tế: Giúp người nông dân giảm lượng giống khá cao, từ 60 -70% so với tập quán sạ dày hiện nay. Nếu như lượng giống bà con nông dân sử dụng hiện nay phổ biến là 120 - 150kg/ha thì khi sử dụng máy sạ lúa theo khóm chỉ từ 40 - 60kg/ha.

Quan trọng hơn, từ chỗ giảm giống đã kéo theo giảm phân, giảm sử dụng thuốc BVTV, giảm ô nhiễm môi trường, tăng năng suất và chất lượng hạt lúa. Với năng suất bình quân đạt từ 6,5 - 7,5 tấn/ha đã tăng lợi nhuận đáng kể cho nông dân.

Đặc biệt là giảm được tình trạng lúa đổ ngã khi gặp gió, mưa lớn vào giai đoạn trỗ - chín ở vụ hè thu hàng năm. Đây được xem là yếu tố quan trọng hàng đầu để nông dân quyết định ứng dụng máy sạ lúa theo khóm trên đồng ruộng của mình.

Việc ứng dụng máy sạ theo khóm không những giảm lượng giống gieo sạ chỉ còn 40 - 60kg/ha, mà còn có thể kết nối với máy cày lớn hoặc máy xới nhỏ, tạo thành những "cỗ máy ghép" giúp nông dân tăng hiệu quả các loại máy móc hiện có.

Năm 2022, Trung tâm Khuyến nông Bạc Liêu đã hỗ trợ 2 dàn sạ tại Tổ hợp tác sản xuất, bao tiêu sản phẩn Hữu Phước (xã Vĩnh Phú Tây, huyện Phước Long) và HTX Dịch vụ Nông nghiệp Giồng Bướm (xã Châu Thới, huyện Vĩnh Lợi). Với những "cỗ máy ghép" này, nông dân vừa có thể làm đất, vừa xuống giống theo hình thức sạ khóm tùy theo nhu cầu. Mặt khác vừa đáp ứng được việc giảm chi phí đầu tư, vừa tăng thời gian hoạt động của máy.