Kinh nghiệm phòng và chữa bệnh tụ huyết trùng ở trâu bò

Thời gian từ tháng 6 đến tháng 9, trâu, bò thường mắc bệnh tụ huyết trùng. Ảnh minh họa

Trâu, bò thường bị mắc bệnh tụ huyết trùng ở 3 thể: Thể ác tính (quá cấp tính), thể cấp tính và thể mạn tính.

1. Thể ác tính

Thể này thường ít gặp. Trâu, bò phát bệnh rất nhanh, con vật đột nhiên sốt cao 41 - 420C và trở nên hung dữ, điên loạn, đập đầu vào tường và chết trong vòng 24 giờ. Với bê, nghé từ 3 - 18 tháng có biểu hiện triệu chứng thần kinh: giãy giụa, ngã vật xuống rồi chết, có khi con vật đang ăn bỗng chạy lồng lên, điên loại, run rẩy, ngã xuống rồi lịm đi.

2. Thể cấp tính

Thể này xảy ra phổ biến ở trâu, bò. Thời gian nung bệnh ngắn từ 1 -3 ngày, con vật không nhai lại, mệt lả, bứt rứt, sốt cao đột ngột 40 - 420C. Các niêm mạc mắt, mũi đỏ sẫm rồi tái xám. Nước mắt nước mũi trâu, bò chảy liên tục.

Các hạch lâm ba đều sưng, đặc biệt là hạch lâm ba dưới hầu sưng rất to, làm cho con vật lè lưỡi ra, thở khó khăn, người ta thường gọi là "bệnh lưỡi đòng" hay bệnh "trâu, bò hai lưỡi". Hạch lâm ba trước vai, trước đùi sưng, thuỷ thũng làm cho con vật đi lại khó khăn.

Con vật bị bệnh thể hiện hội chứng hô hấp, thở mạnh và khó khăn do viêm màng phổi, tràn dịch màng phổi, có tụ huyết và viêm phổi cấp.

Một số trâu, bò bị bệnh thể đường ruột lúc đầu phân táo bón, sau đó đi ỉa chảy dữ dội, phân có lẫn máu và niêm mạc ruột. Bụng con vật chướng to do viêm phúc mạc và có tương dịch trong xoang bụng.

Lúc sắp chết, con vật nằm liệt, đái ra máu, thở rất khó khăn, có nhiều chấm xuất huyết đỏ sẫm ở các niêm mạc. Bệnh tiến triển từ 3 - 5 ngày. Tỷ lệ chết 90 - 100%. Nếu bệnh chuyển sang nhiễm trùng máu thì con vật sẽ chết trong thời gian 24 - 36 giờ.

3. Thể mãn tính

Con vật mắc bệnh ở thể cấp tính, nếu không chết, bệnh sẽ chuyển thành mãn tính, thể hiện triệu chứng viêm ruột, ỉa chảy, táo bón, viêm phổi mãn tính...

Bệnh tiến triển trong vài tuần. Con vật có thể khỏi bệnh hoặc các triệu chứng nhẹ dần nhưng thường con vật gầy rạc và chết do kiệt sức.

Trâu, bò bị Tụ huyết trùng thường sốt cao đột ngột. Ảnh minh họa

4. Nguyên nhân gây bệnh:

Bệnh Tụ huyết trùng ở trâu bò do vi khuẩn Pasteurella multocida gây ra, thể hiện đặc trưng là tụ và xuất huyết ở các vùng đặc biệt trên cơ thể. Vi khuẩn vào máu gây nhiễm trùng máu, thể nặng gọi là bại xuất huyết trâu bò.

Vi khuẩn có sức đề kháng không cao cho nên vi khuẩn không tồn tại lâu ngoài cơ thể trâu bò; trong đất ẩm và thiếu ánh sáng, đầm lầy, ao bẩn có nhiều chất hữu cơ, trong chuồng trại thường tồn tại 1-3 tháng.

Vi khuẩn tụ huyết trùng dễ bị diệt bằng nước nóng 580C trong 20 phút, ánh sáng mặt trời trong 12 giờ, nước vôi 10%, formol 1%, axit fenic 5% đều diệt được trong thời gian 1-3 phút. Các chất sát trùng thông thường cũng dễ tiêu diệt được vi khuẩn.

Nguồn bệnh chính là các trâu bò mang trùng. Vi khuẩn ký sinh ở niêm mạc mũi, hầu và tuyến hạnh nhân. Trên đàn gia súc đã từng xảy ra bệnh, có đến hơn 40% trâu bò khoẻ mạnh vẫn mang trùng

5. Điều trị bệnh tụ huyết trùng:

Pasteurella mẫn cảm đối với một số kháng sinh như Streptomycine (và phối hợp với Penecilline); Gentamycine; Ampicilline; Tetracycline; Enrofloxacine; Thiamfenicol…

Hai loại thuốc này (strep và peni) nên tiêm riêng, không nên tiêm chung một lần, vì một loại có tính axit, một loại có tính kiềm nên trộn lẫn trong một sơranh thuốc sẽ giảm tác dụng.

Ngoài ra còn có thể dùng thuốc Cefalosporin (thuốc nhân y). Trâu, Bò lớn có thể dùng 5 – 6 lọ 1g cho 1 lần tiêm, chỉ cần tiêm ngày 1 lần là đủ, liệu trình điều trị 3-5 ngày.

Điều trị bệnh tụ huyết trùng bằng kháng sinh đủ liều và cung cấp thức ăn. Ảnh minh họa

Tuy nhiên do bệnh diễn biến nhanh nên chỉ điều trị có hiệu quả cao khi sử dụng kháng sinh sớm, đủ liều, đủ liệu trình và kết hợp với thuốc hạ sốt, trợ sức. Đồng thời phải tăng cường quản lý, chăm sóc và bồi dưỡng tốt cho gia súc bệnh.

6. Phòng bệnh:

Thực hiện tốt các biện pháp vệ sinh phòng bệnh như vệ sinh ăn uống, chăm sóc ,sử dụng hợp lý, thường xuyên tiêu độc chuồng trại, không để gia súc ở lầy lội, ẩm ướt…

Tiêm phòng: Biện pháp có hiệu quả nhất trong kiểm soát bệnh tụ huyết trùng là tiêm vaccine hàng năm (6 tháng một lần) cho các đàn gia súc, để gia súc có miễn dịch chủ động chống lại mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể gia súc gây bệnh. Tại Nghệ An, thường dùng vắc xin keo phèn chủng P52 của công ty Navetco. Thường miễn dịch được 4-6 tháng.

Ở các ổ dịch phải cách ly gia súc ốm, công bố có dịch, không vận chuyển, không mổ thịt, chôn sâu con chết có vôi bột, sát trùng chuồng trại, cống rãnh. Chăm sóc, quản lý tốt đàn trâu bò, cho ăn uống đầy đủ, tăng sức đề kháng.