Từng có 30ha trồng xoài, nhãn, bưởi ở xã Chiềng Sơn (Mộc Châu, Sơn La), nhưng ông Nguyễn Hương Long vẫn đam mê, ham muốn mở rộng thêm những vườn cây trái trĩu cành. Khi đặt chân vào vùng đất xã vùng biên viễn Chiềng Xuân (Vân Hồ, Sơn La), ông thấy đất đai ở đây tươi tốt, nhưng bà con người Mông lại bỏ hoang hóa để cho cỏ dại mọc đầy.
Tiếc đất đai bỏ phí, ông Long liền rủ người em trai vào khai phá đất đai, bắt đầu trồng những cây xoài đầu tiên.
Thấy ông Long đi tiên phong trồng xoài, nhiều bà con người Mông cũng trồng theo, tạo ra một vùng cây trái xum xuê, trĩu quả. Chỉ tính riêng 7 thành viên của HTX nông nghiệp hữu cơ Chiềng Xuân đã có 30ha vườn xoài.
"Lúc đầu vào trồng xoài, toàn đường đất nên đi lại rất vất vả. "Đầu năm 2017, tôi bắt đầu xuống giống trồng 7ha xoài Đài Loan, giờ mới được 3 năm. Năm ngoái vườn xoài bói quả được 22 tấn, bán xoài vàng giá 22.000 đồng/kg, được gần 500 triệu" - ông Long cho biết.
Năm nay, dự kiến sản lượng xoài của vườn ông Long tăng lên rất nhiều. "Hiện tại, gia đình tôi đã bọc túi được 3 vạn quả đợt một và đợt hai cũng đang chuẩn bị bọc túi. Kiểu gì thì mỗi ha cũng được 10 tấn, đó là bình quân mỗi cây cho thu 15 quả" - ông Long khẳng định.
Hiện ông trồng 500 cây/ha, với mật độ và năng suất như hiện tại, trong tháng tới, gia đình ông thu hoạch khoảng 10 tấn xoài/ha. Với giá bán 11.000 đồng/kg, mỗi ha xoài của ông Long dự kiến cho thu nhập khoảng 110 triệu đồng.
Đây là mô hình được Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh và các đại biểu tham quan đánh giá cao và thống nhất nhận định, sản xuất nông sản của địa phương theo hướng hữu cơ không chỉ đáp ứng tiêu dùng trong nước mà còn đáp ứng yêu cầu xuất khẩu.
Nói về cây xoài, ông Long cho rằng, cây xoài dễ trồng hơn tất cả các loại cây trồng khác, lại chịu được hạn nên trồng rất nhàn. Vườn xoài nhà ông hiện đang trồng theo hướng hữu cơ, phân bón được lấy từ cá mạt đánh bắt trong hồ điều hòa rộng 3ha, được ngâm từ 8 tháng đến 1 năm rồi hòa với nước tưới.
Toàn bộ việc phòng trừ sâu bệnh được ông sử dụng chế phẩm vi sinh được ngâm từ tỏi, gừng, ớt với giá mua khoảng 80.000 đồng/chai. Do giữ được rừng đầu nguồn phía đỉnh khu vườn và trồng, chăm sóc vườn xoài theo hướng hữu cơ nên môi trường ở khu vực này khá trong lành. Điều thú vị là trong vườn xoài, chúng tôi thấy có rất nhiều đàn ong rừng kéo về làm tổ dày đặc.
Về cách thức cho cây xoài ra trái rải vụ, ông Long cho biết, lúc cây xoài bắt đầu ra hoa thì mình bẻ bớt hoa đi thì cây bị ức chế, ra thêm hoa đợt hai chậm hơn. Quy trình lặp lại tương tự, muốn cây ra quả đợt ba thì ông lại tiếp tục bẻ bớt các chùm hoa trong đợt ra hoa thứ hai.
Nhờ cách làm đơn giản như vậy, vườn xoài nhà ông Long có tới 3 đợt quả trong một mùa vụ thu hoạch. Trong năm tới, ông Long có kế hoạch làm lệch hẳn thời vụ của vườn xoài nhà mình. Theo đó, vào khoảng 15/10 âm lịch, ông sẽ cắt tỉa cành để cho ra một đợt lộc. Kỹ thuật cắt tỉa cành này sẽ khiến thời vụ thu hoạch xoài chậm hơn từ 1-1,5 tháng.
Trong những năm gần đây, diện tích cây ăn trái trên địa bàn tỉnh Sơn La có sự bứt phá, phát triển mạnh. Ông Nguyễn Thành Công, Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Sơn La cho biết, đến nay diện tích cây ăn quả trên địa bàn tỉnh đã phát triển gần 80.000ha, trong đó tập trung cho các diện tích cây ăn quả lớn như xoài 15.700ha, nhãn 18.790 ha, rồi các vùng bơ, chanh leo và cây ăn quả khác.
"Thời gian qua, dịch Covid-19 có tác động ảnh hưởng rất lớn. Tuy nhiên, đến thời điểm này việc thông quan tại các cặp cửa khẩu Lạng Sơn, Lào Cai đã rất tốt. Hiện nay, xoài trên địa bàn tỉnh bắt đầu cho thu hoạch với tổng sản lượng năm nay đạt 45.000-50.000 tấn. Chúng tôi sẽ tập trung tốt cho việc xuất khẩu này" – ông Công nhấn mạnh.
Thúc đẩy đưa xoài vào tiêu thụ trong siêu thị và xuất ngoại
Theo Cục Bảo vệ Thực vật, đến nay Cục đã phối hợp với tỉnh Sơn La triển khai cấp được 119 mã số vùng trồng cây ăn quả phục vụ xuất khẩu, với tổng diện tích gần 1.340 ha, sản lượng ước đạt trên 14.000 tấn quả các loại.
Trong đó, có 68 mã số phục vụ xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc với tổng diện tích trên 3.290ha (sản lượng quả ước đạt 47.390 tấn), bao gồm: nhãn 45 mã số vùng trồng, diện tích 2.227ha (sản lượng 33.411 tấn); xoài 22 mã số với diện tích 983ha (sản lượng 12.779 tấn); thanh long 1 mã với diện tích 80ha (sản lượng 1.200 tấn).
Bên cạnh thị trường chủ lực Trung Quốc, tổng số mã số vùng trồng cây ăn quả đã được cấp để xuất khẩu sang thị trường khác như Úc, Mỹ... là 51 mã, với tổng diện tích 344ha (trong đó xoài 14 mã, diện tích 103ha; nhãn 34 mã, diện tích 207ha; mận 2 mã, diện tích 27ha; bơ 1 mã, diện tích 6ha).
Đến nay tỉnh Sơn La duy trì và phát triển được 73 chuỗi cung ứng quả an toàn với tổng diện tích sản xuất 1.556 ha, sản lượng ước đạt 13.000 tấn/năm, chủ yếu là xoài, nhãn, mận, thanh long, na, chanh leo, dâu tây, bơ... Tham gia chuỗi cung ứng có 78 doanh nghiệp, HTX sản xuất cây ăn quả được cấp chứng nhận VietGAP.