Khói bụi phủ kín thôn xóm, Văn Môn ì ạch xử lý vấn nạn ô nhiễm

Khói bụi phủ kín thôn xóm

Ông Mẫn Văn Tán - Trưởng thôn Mẫn Xá cho hay việc thu gom, tái chế nhôm từ đồ đồng nát nơi đây bắt đầu từ những năm 2000 và ngày càng lớn mạnh hơn do nhu cầu từ thị trường. Cả thôn có 900 hộ dân thì có trên dưới 300 hộ xây lò, tái chế đồ đồng nát thành những thỏi nhôm sáng loáng.

Trong thôn, lò dầu, lò than dùng để tái chế, đúc nhôm mọc lên san sát, có nơi tụ lại 4-6 lò, thậm chí làm ngay cạnh nhà ở. Một ngày lò than ở thôn có thể tái chế được 1 tấn phế liệu, còn lò dầu thì tái chế được gấp đôi, khoảng 2 tấn. 

Cứ 1 tấn phế liệu tái chế, người dân thu được 850kg nhôm, còn lại 150 xỉ nhôm thải loại.

Với hàng trăm lò đúc đồng thắp lửa đêm ngày, lượng chất thải từ nghề thu gom, tái chế nhôm ở Mẫn Xá thải ra chất cao như núi trên cánh đồng 3,7ha. Vào ngày nắng, khói, bụi là thứ thường gặp ở nơi đây. Ngày mưa, khi nước mưa gặp xỉ nhôm khô sẽ bốc mùi khai. Với những đặc trưng riêng có này, nếu không phải dân sở tại sẽ không thể chịu đựng được.

"Xỉ nhôm chỉ ảnh hưởng không khí, anh đi đường không có khẩu trang thì bụi, khét khó chịu. Cứ để đống xỉ ở đó, có nước ở cạnh thì nước rất trong, nước trong hơn nước lọc. Nhưng xỉ khô mà gặp trời mưa thì bốc lên mùi khai, ô nhiễm về không khí lớn" - ông Tán chia sẻ và cho biết buổi sáng, đi ra ngoài đường ở Mẫn Xá thấy trời như Sapa (Lào Cai) hoặc những nơi cao của núi rừng có mây phủ cây cối. 

Nói về việc đảm bảo môi trường ở làng nghề, ông Mẫn Văn Tán cho rằng: "Bây giờ muốn môi trường tốt thì phải chờ cụm công nghiệp làng nghề xong, người dân ra đó sản xuất thì môi trường NTM tốt được".

Tới những dự án dở dang

Theo ông Tán, yếu tố quyết định để đảm bảo môi trường cho người dân trong làng là việc xây dựng cụm công nghiệp làng nghề và di dời, xử lý bãi xỉ nhôm cao như núi. "Khi có cụm công nghiệp làng nghề, doanh nghiệp, hộ dân chuyển các lò vào đó, làm ống khói chìm xuống nước, không có khói, bụi lên; nước thải được thu gom, xử lý thì đảm bảo tới 90% môi trường tốt".

Trao đổi với PV NTNN về kết quả xây dựng NTM, ông Nguyễn Hoàng Gia - Chủ tịch UBND cho biết, ngay từ năm 2011, Đảng ủy, UBND xã đã định đăng ký với tỉnh "làm mẫu" về xây dựng NTM, bởi lúc đó rà soát thì xã đã đạt 12-13 tiêu chí về NTM.

"Nhưng sau càng phấn đấu thì càng thấy tụt và oải nhất là vấn đề về môi trường. Thực ra, kể cả lúc đồng chí Nguyễn Nhân Chiến - Bí thư Tỉnh ủy Bắc Ninh; đồng chí Nguyễn Tử Quỳnh-Chủ tịch UBND tỉnh (nay đã nghỉ hưu) đã về đây khảo sát và chỉ đạo việc khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường. Xã Văn Môn đang xây dựng cụm công nghiệp làng nghề; phấn đấu đưa các hộ cô, đúc nhôm trong cụm dân cư ra ngoài đấy để từng bước khắc phục việc đổ rác, đổ xỉ nhôm và xử lý tình trạng ô nhiễm môi trường của làng nghề Mẫn Xá" - ông Gia cho hay. 

Theo ông Gia, cụm công nghiệp làng nghề được quy hoạch 29,7ha, hiện đã cơ bản đền bù xong 94% diện tích.

Cùng với đó, cuối năm 2018, đầu năm 2019, một dự án đầu tư xử lý đống bã xỉ nhôm dự kiến kinh phí khoảng 200 tỷ đồng đã được UBND tỉnh giao Sở TNMT và huyện Yên Phong triển khai với phương án chôn lấp trên diện tích đất khoảng 4ha. Tuy nhiên, do khó khăn về kinh phí nên mức độ xử lý, tiến độ vẫn ì ạch. 

"Hiện giờ mới đang khảo sát vị trí, xin ý kiến của các sở, ban ngành của tỉnh để làm sao có kinh phí đầu tư 200 tỷ đồng" - ông Gia nói.

Trước đó, Văn Môn đã từng được công bố là một trong những "làng ung thư", dù thông tin này còn nhiều điều phải làm rõ. Tuy nhiên, ông Nguyễn Văn Duy - Trạm trưởng Trạm Y tế xã Văn Môn cung cấp sổ chứng tử lập ra từ 2015 đến nay thì năm nào cũng có người chết vì ung thư phổi, gan, dạ dầy…

Theo ông Duy, để đánh giá chính xác về tỷ lệ ung thư thì phải có hội đồng chuyên môn theo dõi khoảng 5 năm, rồi đánh giá mới chính xác. Dù vậy, ông thừa nhận môi trường ảnh hưởng tới sức khỏe người dân về lâu dài và dự báo trong 20-30 năm nữa, những người ở độ tuổi 20-30 bây giờ sẽ ngấm tác động của môi trường và tỷ lệ ung thư phổi, vòm họng… sẽ nhiều hơn.