Cách đây vài năm, vào khoảng đầu tháng 5 âm lịch là các tiểu thương chợ thị trấn Trà Ôn (huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) đã có rất nhiều nấm mối bán, đủ loại và giá cũng vừa tầm để mua.
Cô Sáu- một tiểu thương bán rau cải ở đầu chợ rau vườn thị trấn Trà Ôn- cho biết, năm ngoái, giá bán nấm mối tại chợ chỉ 300.000- 400.000 đ/kg, năm nay đã lên 500.000 đ/kg, thậm chí 600.000 đ/kg nấm búp, nhưng tại chợ vẫn chưa có nhiều nấm mối để bán.
Dù giá bán nấm mối khá đắt nhưng vẫn có nhiều người mua về để thưởng thức món ăn gọi là “lộc trời” này.
Anh Bảy Trung- biệt danh Bảy Ếch (ấp Tân Thạnh, xã Lục Sĩ Thành, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long) là một tay săn bắt đồ đồng cho biết: Mọi năm, anh kiếm xung quanh các vườn trồng chôm chôm, vườn cây lâu năm mỗi ngày trên 1kg, có khi cả rổ xúc, nhưng năm nay đến giờ tìm “đỏ con mắt” vẫn chưa thấy.
Theo các cụ lớn tuổi, có kinh nghiệm hơn ở đây chia sẻ, nấm mối thường mọc vào khoảng cuối tháng 4 đầu tháng 5 âm lịch và kéo dài chỉ khoảng một tháng là hết. Nhưng những năm gần đây nấm mối thường mọc rất trễ và có khi tới tháng 8 âm lịch vẫn còn một vài ổ mối có mọc nấm.
Lý giải vì sao năm nay đến giờ này chưa có nhiều nấm mối, các cụ nói: Năm nay mưa trễ và lượng mưa đến giờ này vẫn còn ít nên nấm chưa mọc nhiều được. Thường khi vào mùa mưa liên tục vài đám, đất đã thấm ướt và khí hậu nóng, ẩm.
Thêm nữa khi nghe hơi gió có cảm giác như nổi “da gà” thì nấm sẽ mọc rộ. Hái nấm phải đi ban đêm, thường người “nhẹ bóng vía” mới có thể thấy nấm mối, còn người “nặng bóng vía” đôi khi đi cả trên nấm mà vẫn không thấy.
Nấm mối là loại nấm mọc tự nhiên từ các ổ mối. Ở các khu vườn lâu năm, đất không bị cày xới, không sử dụng hóa chất, mối đến làm ổ ở các mô đất cao, lâu lâu thì bỏ ổ này làm ổ khác.
Những ổ mối bỏ đi ấy nhờ độ ẩm của đất tạo ra meo, rồi đến mùa mưa ẩm ướt, nấm mối sẽ mọc lên từ đó.
Ngày nay, vườn tạp ngày càng ít đi, vườn cây ăn trái lâu năm cũng như mới do cải tạo cây trồng được phun xịt nhiều hóa chất làm mối không thể ở được. Dần dần, mối càng ít, kéo theo nấm mối cũng ít.
Cộng thêm thời tiết, khí hậu ngày càng biến đổi bất thường, mưa trễ làm thay đổi môi trường sống tự nhiên của con mối, vì thế chúng cũng dần bị mất đi và nấm mối cũng mọc trễ và ngày càng hiếm hơn.
Nói chung, cũng do con người làm thay đổi môi trường, biến đổi khí hậu làm ảnh hưởng đến tự nhiên, làm mất đi một số loài kể cả thực vật và động vật hoang dã.
Có nhiều thứ khi dần hiếm và mất đi chúng ta mới thấy tiếc, trong đó có nấm mối là sản vật của đất, trời dành cho con người, dẫu có tạo ra được nhưng vẫn không thể thay thế hương vị ngọt ngào, tự nhiên vốn có của nấm mối truyền thống ngày xưa.