Đề chuyên Ngữ văn thi vào lớp 10 tại Hà Nội: Thời sự nhưng chưa hấp dẫn, dễ có nhiều điểm 6

Cũng như nhiều năm nay, đề chuyên Ngữ văn thi vào lớp 10 THPT năm học 2020 - 2021 vẫn theo một cấu trúc quen thuộc với quỹ điểm 4/6 dành cho hai câu nghị luận xã hội và nghị luận văn học.

Theo cô Đỗ Khánh Phượng - giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI nhận định, đề chuyên lớp 10 năm nay có nội dung cụ thể, dễ dàng trong định hướng làm bài.

Phần Nghị luận xã hội bắt đầu từ một nhận định "Nơi đây có vô vàn anh hùng thầm lặng đang sống và chiến đấu cùng nhân dân" trong công cuộc chống dịch Covid-19. Vấn đề nêu ra cho dù mang tính thời sự nhưng không mới mẻ, bởi điều kỳ diệu mà các anh hùng thầm lặng đem đến cho cuộc sống là vấn đề quá quen thuộc trong đời sống, cũng như trong văn học. Đề này dễ viết, nhưng để viết hay, đòi hỏi học sinh phải tinh tế trong việc chọn dẫn chứng và cần biết cách khai thác theo quan điểm của cá nhân để tránh tình trạng viết ra những "bài văn quốc dân".

Phần Nghị luận văn học đề cập đến một vấn đề lý luận, đó là quan điểm của nhà văn Nguyễn Minh Châu trong sáng tạo tác phẩm nghệ thuật: "Có những truyện ngắn chứa đựng tư tưởng cao sâu mà câu chuyện vẫn dung dị, chi tiết vẫn là chi tiết của đời sống bình thường hàng ngày". Đề đưa ra những khía cạnh đối lập "cao sâu" và "dung dị" nhưng không loại trừ, mà bao chứa nhau. Như vậy, vẫn là vấn đề quen thuộc trong hình thức và nội dung, nhưng so với đề của một số trường chuyên khác thì giới hạn dẫn chứng có phần hẹp hơn khi chỉ khuôn khổ trong "một vài tác phẩm trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở", và phải là truyện ngắn.

"Nhìn chung, đề thi này có phạm vi kiến thức nằm trong chương trình Trung học cơ sở, nội dung có tính định hướng rõ ràng. Tuy nhiên, nội dung đề thi không quá khó, dễ xác định trọng tâm bài làm, vì vậy yêu cầu học sinh phải nắm vững lý luận để phân tích và làm bài.

Đề chuyên Ngữ văn thi vào lớp 10 THPT tập trung khai thác năng lực cảm thu văn học của học sinh cũng như kỹ năng lập luận. Tuy nhiên, cách ra đề hơi theo lối mòn, chưa có đất để học sinh bộc lộ những cảm nhận riêng, độc đáo, nhiều học sinh có thể sẽ đạt điểm từ 6 đến 7,5 điểm" - cô Phượng cho hay.

TS. Trịnh Thu Tuyết - nguyên giáo viên Ngữ văn, Trường THPT Chu Văn An (Hà Nội) nhận định, câu nghị luận xã hội đề cập tới một trong những vấn đề thời sự nhất, nóng nhất, và có sự chi phối mạnh mẽ nhất với cuộc sống nhân loại nói chung và cuộc sống của từng gia đình, từng cá nhân nói riêng, đó là đại dịch Covid-19. Đã có nhiều đề Ngữ văn trong thời gian qua, và trong cả kỳ thi tuyển sinh lớp 10 của cả nước đề cập tới vấn đề Covid-19 ở những góc độ, những điểm nhìn khác nhau, ví như đề thi môn Ngữ văn điều kiện của Sở GDĐT TP.HCM yêu cầu học trò chia sẻ thái độ cá nhân khi đối diện với sự khốc liệt của dịch bệnh. 

Câu nghị luận văn học đề cập tới quan niệm của nhà văn Nguyễn Minh Châu về truyện ngắn được cô Tuyết đánh giá là ít yếu tố tranh biện, ít nhất là với học trò phổ thông.

"Với một đề Ngữ văn, nhất là đề chuyên, điều quan trọng nhất không phải là vấn đề mà chính là góc độ đặt vấn đề - chính cách đặt vấn đề có thể thu hẹp hoặc mở rộng tầm nhìn, khả năng tư duy và xúc cảm cho học trò" - cô Tuyết chia sẻ.