Lai Châu: Tà Tổng giã từ những mùa hoa anh túc
Những nương, vườn cây thuốc phiện năm nào đã biến mất, nhường cho màu xanh tươi tốt của ngô, lúa và những cánh rừng trải dài tít tắp trên sườn núi. Đời sống vật chất và tinh thần của đồng bào dân tộc Mông nơi đây ngày càng nâng cao.
Nổi danh vì cây anh túc...
Trở lại Tà Tổng vào một ngày trung tuần tháng 9/2020, chúng tôi không khỏi ngỡ ngàng trước sự "thay da, đổi thịt" ở xã vùng cao vốn nhiều khó khăn này. Đường từ xã Nậm Khao vào Tà Tổng dốc dựng đứng, song đi lại cũng dễ dàng hơn trước rất nhiều, vì đã được nhựa hóa. Trung tâm xã Tà Tổng hiện lên bình yên với ba bề, bốn bên là những vạt rừng xanh thẫm. Trụ sở xã, trường học, trạm y tế được đầu tư xây dựng khang trang. Các em học sinh tíu tít cắp sách đến trường...
Tà Tổng là xã vùng cao đặc biệt khó khăn của huyện biên giới Mường Tè. Xã có tổng diện tích tự nhiên hơn 51.000ha, với hơn 7.000 nhân khẩu, trong đó đồng bào dân tộc Mông chiếm khoảng 95%. Vùng quê nghèo khó này từng được biết đến là "thủ phủ" cây thuốc phiện ở huyện Mường Tè nói riêng, tỉnh Lai Châu nói chung.
Sự bình yên và sung túc hiện rõ ở trung tâm xã Tà Tổng. Ảnh: V.C
Giã từ cây anh túc, mạnh dạn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, đời sống, thu nhập của người dân xã Tà Tổng không ngừng cải thiện, nâng cao. Tỷ lệ hộ nghèo trong xã giảm rõ rệt, đến nay còn hơn 44%. Số người nghiện ma túy trong xã cũng giảm đáng kể. Nhiều người nghiện ma túy đã cai nghiện thành công, tích cực lao động sản xuất, phát triển kinh tế gia đình.
Vào những năm 80 của thế kỷ trước, ở Tà Tổng, nhà nào cũng trồng thuốc phiện. Cây thuốc phiện khi đó được xem là một trong những cây trồng chính của xã vùng cao này. Ông Giàng Giả Dình (70 tuổi, dân bản Tà Tổng, xã Tà Tổng) kể lại: "Khi Nhà nước chưa cấm trồng cây thuốc phiện, ở Tà Tổng hầu như gia đình nào cũng trồng cây thuốc phiện. Nhà ít thì một vài đám, nhà nhiều lên đến cả nghìn mét vuông. Cây thuốc phiện được trồng tràn lan ở vườn nhà, trên nương, trong rừng, dưới khe núi. Khi ấy, tôi làm ở xã và được trưng tập vào đội đi cân thuốc phiện. Trồng thuốc phiện cũng cầu kỳ lắm, chứ không phải như gieo lúa, trồng ngô đâu. Cứ vào độ tháng 10 hàng năm là đến mùa trồng thuốc phiện. Sau 6 tháng, cây thuốc phiện sẽ cho thu hoạch. Cứ sau mỗi mùa hoa anh túc nở, thì số người nghiện trong xã lại tăng lên. Nhiều người lúc đầu chỉ hút thử cho biết, rồi nghiện lúc nào không hay".
Chỉ tay về phía những vạt rừng xanh tốt phía trước mặt, ông Dình vui vẻ nói: "Những vạt rừng xanh tốt đó trước đây đều là nương thuốc phiện cả đấy. Khi Nhà nước có lệnh cấm trồng cây anh túc, xã, bản đã vào cuộc vận động người dân không tái trồng cây này nữa. Nhiều vạt nương trồng thuốc phiện trước đây được người dân trong bản, trong xã khoanh nuôi, bảo vệ, trở thành những cánh rừng tươi tốt. Cũng may Nhà nước sớm có lệnh cấm trồng thuốc phiện, nếu không Tà Tổng sẽ không có được như ngày hôm nay".
Kiên trì vận động, tăng hỗ trợ
Trò chuyện với phóng viên, ông Lý Anh Hừ - Bí thư Huyện ủy Mường Tè cho biết: Nhắc đến Tà Tổng người ta thường nhắc đến vùng quê của đói nghèo, lạc hậu và thuốc phiện. Cây thuốc phiện được trồng ở Tà Tổng từ xa xưa rồi. Khi đó, một số hộ dân có điều kiện trong xã trồng cây thuốc phiện để làm thuốc chữa bệnh. Rồi sau đó phong trào trồng cây anh túc ở Tà Tổng nở rộ. Đến khi Nhà có lệnh cấm, tình trạng trồng và tái trồng cây thuốc phiện ở Tà Tổng vẫn diễn biến phức tạp.
"Để xóa bỏ cây thuốc phiện, tỉnh Lai Châu và huyện Mường Tè đã thành lập nhiều tổ công tác vào xã Tà Tổng tuyên truyền, vận động và phá nhổ cây thuốc phiện. Bản thân tôi nhiều lần cùng tổ công tác đi bộ cả ngày trời mới tới được nương thuốc phiện. Vì trồng cây thuốc phiện lén lút nên người dân thường chọn địa điểm ở vùng sâu, vùng xa, đi lại rất khó khăn. Sau nhiều năm ròng rã kiên trì vận động và kiên quyết phá nhổ, tình trạng lén lút trồng thuốc phiện ở Tà Tổng đã "giảm nhiệt" nhanh chóng, đến nay hầu như không còn" - Bí thư Hừ cho hay.
Song song với việc tuyên truyền, vận động, phá nhổ cây thuốc phiện, huyện Mường Tè đặc biệt quan tâm đầu tư giúp xã Tà Tổng phát triển kinh tế - xã hội. Trên cơ sở thực hiện lồng ghép các chương trình, dự án của Chính phủ vào địa bàn, huyện Mường Tè ưu tiên đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu ở các xã đặc biệt khó khăn trong huyện, trong đó có xã Tà Tổng. Bộ mặt nông thôn miền núi của xã Tà Tổng cũng nhờ đó mà có sự đổi thay đáng kể.
Ông Sùng A Chứ - Chủ tịch UBND xã Tà Tổng, cho hay: "Những nương, vườn trồng thuốc phiện trước đây, đã được người dân trong xã chuyển sang trồng ngô, trồng lúa từ nhiều năm nay. Được Nhà nước hỗ trợ cây con, giống mới và được tham gia các lớp tập huấn, người dân các bản trong xã tích cực đầu tư sản xuất thâm canh, tăng năng suất. Ngoài trồng lúa, ngô, nhiều hộ dân trong xã còn mạnh dạn trồng sa nhân tím dưới tán rừng và trồng mận trên những nương vườn, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống".
Đặc biệt, theo ông Chứ, là trong chăn nuôi gia súc, gia cầm, người dân đã biết làm chuồng trại nuôi nhốt, chăn thả tập trung. Nhờ đó, đàn trâu, bò, lợn... trong xã luôn phát triển tốt. Được hưởng lợi từ chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng, người dân các bản tích cực bảo vệ, phát triển rừng...