Hỗ trợ tạo sinh kế bền vững cho người già

Gần 70% NCT phải sống phụ thuộc

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, hiện cả nước có 11,4 triệu NCT (chiếm 11,8% dân số) nhưng chỉ có hơn 3 triệu NCT có lương. Trong số đó có trên 1,9 triệu NCT từ 80 tuổi trở lên, chiếm khoảng 16,5% tổng dân số NCT.

64% NCT sống và làm việc ở khu vực nông thôn. Đáng nói, số hộ nghèo là NCT còn cao, chiếm tới 8% tổng số hộ nghèo (cao gấp đôi so với tỷ lệ chung trong dân cư là 4%).

Báo cáo của Hội NCT Việt Nam cũng cho thấy tỷ, lệ NCT tham gia hoạt động sinh kế chiếm khoảng 40-45% tổng số NCT. Tỷ lệ này cao hơn ở vùng nông thôn. Mặc dù vậy, có tới 60-70% NCT nhờ sự trợ giúp từ con cháu vif làm không đủ ăn.

Theo dự báo, tỷ lệ NCT vào năm 2030 có thể tăng lên khoảng 17%. Vấn đề này đặt ra nhiều quan ngại bởi tuổi thọ tăng cao, nhưng tuổi thọ sống khỏe mạnh thấp.

Ông Phạm Đại Đồng - Trưởng phòng Chính sách Cục Bảo trợ xã hội, Bộ LĐTBXH cho biết, người từ 60 tuổi trở lên được xem là NCT. Hiện nay, nhiều chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước cũng đã quy định quyền lợi, nghĩa vụ của NCT. Ngoài bố trí ngân sách chăm sóc và phát huy vai trò của NCT, Nhà nước còn thực hiện chu cấp, bảo trợ với NCT có hoàn cảnh khó khăn từ 75 tuổi trở lên.

Ông Đồng cũng biết thêm, hiện nay Chương trình hành động quốc gia về NTC giai đoạn 2012 - 2020 cũng có hợp phần quan trọng về phát huy vai trò NCT, trong đó có mục tiêu 50% NCT trực tiếp sản xuất kinh doanh tăng thu nhập, giảm nghèo có nhu cầu hỗ trợ được hướng dẫn về sản xuất kinh doanh, hỗ trợ phương tiện sản xuất, chuyển giao công nghệ, tiêu thụ sản phẩm, vay vốn phát triển sản xuất.

Xây dựng sinh kế phù hợp với người già

Bà Nguyễn Thị Kim Hoa - Trường ĐH Khoa học xã hội và Nhân văn cho biết, vấn đề già hóa dân số đang tác động mạnh mẽ tới sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia. Trước thực trạng này, nhiều quốc gia đã phải chuẩn bị chương trình ứng phó, trong đó chú trọng tới vấn đề giải quyết việc làm.

Bà Hoa viện dẫn, như Hàn Quốc có tới hơn 64% NCT (từ 55-59 tuổi) mong muốn được làm thêm việc. Để hỗ trợ NCT, Hàn Quốc đã miễn phí vé đi xe bus, tăng cơ hội tiếp cận việc làm. Tận dụng cơ hội này, nhiều NCT ở Hàn Quốc đã di chuyển, thậm chí lấy đó là phương tiện để làm việc. Chính bởi sự hỗ trợ tích cực này mà tỷ lệ NCT 60 tuổi đi làm và tìm kiếm việc làm tại Hàn Quốc còn cao hơn cả thanh niên 20 tuổi.

Còn tại Nhật Bản cũng có nhiều chính sách hỗ trợ NCT làm việc. Ví dụ như tư vấn việc làm giá rẻ, ưu tiên, trợ cấp cho DN tuyển dụng NCT. 100% các DN Nhật Bản đều xây dựng chiến lược tuyển dụng, sử dụng lao động là NCT. Tất cả những điều này đã góp phần làm tăng tỷ lệ NCT làm việc tại Nhật Bản.

Ông Nguyễn Hải Hữu - Phó Chủ tịch Hiệp hội Dạy nghề và Công tác xã hội cho biết, cần phải hướng dẫn tạo điều kiện cho NCT khôi phục nghề và dạy nghề truyền thống, khuyến nông, khuyến ngư... Đồng thời thực hiện hỗ trợ phương tiện sản xuất, chuyển giao công nghệ, tiêu thụ sản phẩm... do NCT làm ra.

TS Nguyễn Lê Minh - chuyên gia cao cấp việc làm, khởi nghiệp cho biết, vừa qua Bộ trưởng Bộ LĐTBXH đã có chỉ đạo Cục Bảo trợ xã hội nghiên cứu xây dựng chiến lược khởi nghiệp cho NCT.

Ông Minh cho biết, qua quá trình phát triển NCT càng có nhiều cơ hội để tiếp cận sinh kế, việc làm bền vững. Tuy nhiên, để hỗ trợ sinh kế cho NCT, cần phải thực hiện đồng bộ, từng bước. Đầu tiên phải xây định ý tưởng; bước hai tham vấn trợ giúp việc lập kế hoạch khởi nghiệp; bước 3 hỗ trợ trong suốt quá trình khởi nghiệp.

Ông Lê Quang Trung - nguyên Phó cục trưởng Cục Việc làm (Bộ LĐTBXH) thì nhấn mạnh: "Cần hỗ trợ NCT đánh giá được khả năng của mình để làm việc phù hợp. Ngoài ra cung cấp thông tin về thị trường lao động, tổ chức các sàn giao dịch hỗ trợ NCT".

Riêng với NCT ở khu vực nông thôn, cơ hội tiếp cận sinh kế, việc làm an toàn, bền vững còn khó khăn hơn. Vì vậy, theo các chuyên gia, cần tăng cường việc dạy nghề (mở rộng độ tuổi học nghề), vay vốn, xây dựng các mô hình làm kinh tế nông nghiệp, dịch vụ gắn với nguồn lực tại địa phương... để NCT có thể tạo việc làm, tăng thu nhập.