Đường sắt Nhổn - ga Hà Nội: Phát hiện nhiều sai phạm, có dấu hiệu trù dập
Hợp đồng xác định thời gian và tổng giá trị không khả thi
Thanh tra Chính phủ xác định, trong hợp đồng trọn gói về dịch vụ tư vấn thực hiện dự án, ngay khi được triển khai đã nảy sinh các tồn tại, bất cập, bất hợp lý làm phát sinh những vướng mắc giữa các bên ( Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội , Tư vấn Systra, các cơ quan thẩm quyền phía Việt Nam và các đơn vị liên quan khác).
Trong nội dung của hợp đồng trọn gói đã có sự bất cập, nhiều nội dung không rõ ràng, dẫn đến việc hiểu khác nhau giữa các bên, ngoài ra việc hiểu nghĩa nội dung giữa bản tiếng Việt và bản tiếng Anh của các bên cũng có những điểm khác nhau nhất định.
Theo Thanh tra Chính phủ, Dự án có quy mô lớn và phức tạp đầu tiên áp dụng công nghệ và tiêu chuẩn mới của nước ngoài vào Việt Nam, nhưng hợp đồng chi xác định thời gian 25 tháng, với tổng giá trị trên 10,6 triệu Euro là không khả thi, khó đáp ứng và chưa lường hết được các yêu cầu trong việc thực hiện dự án đặc biệt này.
Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô có dấu hiệu thi công khống
Đáng chú ý, một số nội dung điều chỉnh tăng giá trị hợp đồng nhưng không tăng nhiệm vụ mà chủ yếu do quá trình thực hiện các nhiệm vụ của Systra (Công ty tư vấn Systra, Pháp) bị chậm trễ kéo dài so với tiến độ của hợp đồng trọn gói ban đầu vì các nguyên nhân khách quan và chủ quan nên Tư vấn Systra phải huy động nhân sự và chi phí cho thời gian kéo dài, dẫn đến phát sinh tăng chi phí.
Mặt khác, quá trình thương thảo điều chỉnh hợp đồng tư vấn (hợp đồng trọn gói) chủ đầu tư không làm rõ trách nhiệm của Tư vấn Systra trong việc chậm trễ để xác định chi phí và giảm trừ khi lập dự toán bổ sung.
"Trách nhiệm thuộc lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ, các đơn vị trực thuộc và tập thể, cá nhân có liên quan; các cơ quan, tổ chức và các đơn vị tư vấn có liên quan nêu ở trên và các Sở: Quy hoạch Kiến trúc, Kế hoạch và Đầu tư," Kết luận Thanh tra Chính phủ nêu rõ.
Có dấu hiệu vi phạm pháp luật
Đồng thời, Thanh tra Chính phủ kết luận việc thực hiện gói thầu về rà phá bom mìn, vật nổ đoạn cầu cạn và khu vực depot của nhà thầu Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở.
Thực tế, đến thời điểm thanh tra công tác nghiệm thu và thanh quyết toán vẫn chưa hoàn thành, do các nguyên nhân khách quan và chủ quan; trong đó nguyên nhân chính là hồ sơ nghiệm thu khối lượng không đảm bảo, có dấu hiệu sai khối lượng thi công; hồ sơ hoàn công chưa đúng quy định, có hiện tượng không đúng với thực tế và không đúng với phương án kỹ thuật được phê duyệt...
Để kịp tiến độ thi công của dự án, MRB đã có văn bản gửi Bộ Quốc phòng và Bộ Quốc phòng đã có văn bản giao Bộ Tư lệnh Công binh thực hiện. Bộ Tư lệnh Công binh và Tổng công ty Xây dựng Lũng Lô đã có văn bản cam kết an toàn và bàn giao mặt bằng cho các nhà thầu thi công gói thầu depot và gói thầu cầu cạn. Tuy nhiên, việc cam kết an toàn bằng văn bản và việc nghiệm thu khối lượng để thanh quyết toán là hai nội dung khác nhau.
Đường sắt Nhổn - ga Hà Nội
Những sai phạm này đã vi phạm Quyết định số 95/2003 của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về việc ban hành Quy trình kỹ thuật dò tìm, xử lý bom mìn, vật nổ. Trách nhiệm thuộc lãnh đạo của Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội qua các thời kỳ; Bộ Tư lệnh Công binh - cơ quan chủ quản của nhà thầu, Tổng công ty xây dựng Lũng Lô và đơn vị thi công gói thầu này.
Đối với đơn tố cáo của ông Lương Xuân Bình - nguyên Phó Trưởng Ban quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, Thanh tra chính phủ khẳng định: Nội dung tố cáo việc lựa chọn nhà thầu thực hiện gói thầu số 1, đoạn tuyến trên cao, gói thầu số 3 (hầm và các ga ngầm) có dấu hiệu vi phạm pháp luật là có cơ sở.
Cụ thể, đối với gói thầu số 1, Theo Văn bản số 629/BC-KHĐT ngày 28/6/2013 của Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội thì việc đánh giá giữa Tư vấn Systra và chủ đầu tư không thống nhất, có sự không minh bạch, không thực hiện đúng các quy định của pháp luật về đấu thầu, lựa chọn nhà thầu theo Luật Đấu thầu.
Ngày 18/10/2013, Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội đã họp với Liên danh Ciencol-Lotte để làm rõ các nội dung nêu trong kiến nghị. Tại buổi làm việc, liên danh đã tôn trọng kết quả đánh giá hồ sơ dự thầu của Tư vấn Systra và Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội. Kết quả Nhà thầu Dealim đã trúng thầu với giá dự thầu là 65.252.970 euro.
Thanh tra Chính phủ kết luận, việc sai phạm trong công tác đấu thầu đã được Sở Kế hoạch và Đầu tư nêu trong Văn bản số 629, vi phạm Điều 29 Luật Đấu thầu và Điều 18 Nghị định số 85/2009 của Chính phủ hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu và lựa chọn nhà thầu xây dựng.
Đối với nội dung tố cáo việc thực hiện gói thầu số 3, nhà thầu và Ban Quản lý dự án đường sắt đô thị Hà Nội đã ký hợp đồng thi công Gói thầu số 3 khi chưa có mặt bằng sạch bàn giao cho nhà thầu để thi công.
Nhà thầu đề nghị bổ sung chi phí vào giá hợp đồng dựa trên "Kế hoạch thi công sơ bộ" đã được xây dựng trên các mốc thời gian bàn giao mặt bằng công trình và đã được chứng thực. Tuy nhiên, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa bàn giao đầy đủ mặt bằng. Hiện tại mặt bằng các ga 9,10,11 đang điều chỉnh quy hoạch, chưa thể giải phóng mặt bằng được, dẫn tới chưa có mặt bằng để bàn giao cho nhà thầu được trong thời gian này.
"Việc chậm bàn giao mặt bằng cho nhà thầu thi công theo hợp đồng, dẫn đến nhà thầu phải điều chỉnh kế hoạch triển khai theo hợp đồng đã ký, do đó nhà thầu đã yêu cầu bổ sung khoản kinh phí cho việc này khoảng 40 triệu USD, nguy cơ gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước"- Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.
Nhiều sai phạm tại dự án đường sắt Nhổn - ga Hà Nội
Dấu hiệu trù dập, loại bỏ người có công chống tham nhũng
Ngoài ra, kết luận của Thanh tra Chính phủ cũng cho rằng, trước khi ông Lương Xuân Bình có đơn tố cáo, thì ông Bình đã có một số báo cáo về những sai phạm của MRB lên Bí thư Thành ủy Hà Nội và Chủ tịch UBND TP.Hà Nội. Thời điểm đó, các cơ quan này đều có chỉ đạo xác minh, thanh tra nhưng ông Bình không nhất trí và tiếp tục có đơn gửi lên các cơ quan T.Ư.
Trong quá trình công tác ở vị trí Phó trưởng ban MRB, ông Bình không bị kỷ luật gì và luôn hoàn thành nhiệm vụ được giao, nguyên nhân không được bố nhiệm lại là khi lấy phiếu tín nhiệm trong hội nghị cán bộ viên chức, ông Bình không đạt tỷ lệ số phiếu cần thiết.
Tuy nhiên, kết quả lấy phiếu tín nhiệm của tập thể Đảng ủy Ban và lãnh đạo Ban thì ông Bình đạt số phiếu, đề nghị Thành ủy Hà Nội xem xét lại quá trình công tác của ông Bình, trên cơ sở đó đảm bảo quyền lợi cho ông Bình, không đế tình trạng khiếu kiện kéo dài.
Từ các nội dung này, Tổng thanh tra Chính phủ kiến nghị đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Chủ tịch UBND TP. Hà Nội chỉ đạo chủ đầu tư dự án rà soát lại trách nhiệm của Tư vấn Systra trong việc thực hiện nhiệm vụ theo hợp đồng trọn gói trước khi điều chỉnh, để xác định chi phí thuộc trách nhiệm phần lỗi của Tư vấn Systra và thực hiện giảm trừ khi quyết toán.
Bên cạnh đó, phải rà soát cả trách nhiệm vật chất của các đơn vị tư vấn có liên quan trong quá trình thực hiện dự án gây chậm trễ kéo dài, dẫn đến phát sinh tăng chi phí và thực hiện việc giảm trừ khi quyết toán hợp đồng. Xem xét, giải quyết theo thẩm quyền đối với nội dung tố cáo về dấu hiệu vi phạm pháp luật trong công tác thanh tra của Thanh tra TP Hà Nội.
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo các đơn vị liên quan kiểm tra, xem xét trách nhiệm trong việc thực hiện các công việc của dự án gây chậm trễ, dẫn đến tăng chi phí.
Đồng thời, giao UBND TP. Hà Nội tổ chức kiểm điểm và chỉ đạo Ban quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Quy hoạch kiến trúc, Thanh tra TP Hà Nội kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân qua các thời kỳ có liên quan đến các vi phạm. Chỉ đạo Thành ủy Hà Nội xem xét lại quá trình công tác, đảm bảo quyền lợi cho ông Lương Xuân Bình.
Căn cứ kết quả kiểm điểm có biện pháp xử lý đối với những tập thể, cá nhân trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao. Bộ Quốc phòng chỉ đạo Bộ Tư lệnh Công binh, Tổng công ty xây dựng Lũng Lô kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân có liên quan đến các vi phạm trong việc thực hiện hợp đồng về rà phá bom mìn, vật nổ đoạn cầu cạn và khu vực depot.