Luật Nhà ở năm 2014 quy định trách nhiệm chủ đầu tư nhà ở thương mại, trong thời hạn 50 ngày, kể từ ngày bàn giao nhà ở cho người mua hoặc kể từ thời điểm bên mua đã thanh toán đủ tiền theo thỏa thuận thì phải làm thủ tục đề nghị cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (sổ hồng) cho người mua, người thuê nhà ở, trừ trường hợp người mua, thuê mua tự nguyện làm thủ tục cấp sổ.
Thế nhưng, trên thực tế, nhiều dự án chung cư, cư dân đã về ở nhiều năm nhưng chủ đầu tư vẫn không thực hiện làm sổ hồng. Nguyên nhân phần lớn là do những vi phạm của chủ đầu tư chưa được khắc phục.
Điển hình như trường hợp tại chung cư New Horizon City 87 Lĩnh Nam (phường Mai Động, quận Hoàng Mai, Hà Nội) do Công ty CP Xây dựng và kỹ thuật Việt Nam (Vinaenco) làm chủ đầu tư. Hơn 500 hộ dân tại chung cư này đang bị tạm dừng tiếp nhận hồ sơ dù đã về ở từ năm 2017 và hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với chủ đầu tư.
Theo đại diện ban quản trị chung cư New Horizon City, nguyên nhân các căn hộ tại đây không được cấp sổ hồng được Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội mới đây (tháng 2/2020) cho biết là do, Sở này chưa nhận được hồ sơ, tài liệu của cơ quan chức năng thể hiện chủ đầu tư đã thực hiện khắc phục các sai phạm và nghĩa vụ tài chính tại dự án. Do đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội không có cơ sở để xem xét giải quyết thủ tục cấp sổ hồng cho người mua nhà theo quy định.
Tương tự, chung cư Hòa Bình Green City (505 Minh Khai, quận Hai Bà Trưng) do Công ty TNHH Hòa Bình làm chủ đầu tư đã bắt đầu bàn giao cho cư dân về ở từ năm 2014. Dự án được thiết kế với 2 tòa tháp cao 27 tầng, xây dựng trên diện tích đất 1,7ha. Tuy nhiên, sau 4 năm về ở cư dân tại đây hiện vẫn chưa được chủ đầu tư bàn giao sổ hồng khiến cư dân bức xúc nhiều lần xuống đường băng rôn đòi quyền lợi.
Đại diện Ban quản trị tòa nhà cho biết, hiện toàn bộ cư dân đã hoàn thành hết nghĩa vụ tài chính với chủ đầu tư, đã đóng hết 99% giá trị căn hộ và nghĩa vụ với nhà nước, nhưng sau 5 năm về sinh sống, chưa có một căn hộ nào trong số 768 căn hộ của tòa B chung cư Hòa Bình Green City được cấp sổ hồng.
Bên cạnh việc chậm nộp nghĩa vụ tài chính, chậm khắc phục vi phạm, nhiều trường hợp sổ hồng chung cư bị "treo" bởi bất cập liên quan tới thủ tục…
Đơn cử như, tại dự án Athena Complex Xuân Phương (phường Phương Canh, Nam Từ Liêm, Hà Nội). Nguyên nhân chưa được cấp sổ hồng được cho là Chủ đầu tư dự án tức Công ty TNHH Phát triển Đô thị và Xây dựng 379 (Công ty 379) đang nợ tiền sử dụng đất.
Tuy nhiên mới đây, đại diện Công ty 379 khẳng định, doanh nghiệp này đã nộp đủ phần tiền sử dụng đất ở phần chung cư cho cơ quan chức năng. Riêng phần đất liền kề trong dự án lại vướng một số lô đất xen kẹt, đất nông nghiệp với diện tích 1.688m2.
Theo cơ chế của Nhà nước quy định về việc thu hồi đất tại các dự án sản xuất, kinh doanh không thuộc các trường hợp Nhà nước thu hồi đất, Công ty 379 sẽ phải tự thỏa thuận với chủ sở hữu các lô đất này để nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất ở dự án Athena Complex Xuân Phương.
Thực tế, doanh nghiệp này đã thỏa thuận xong và chi trả đầy đủ tiền chuyển nhượng đất cho các chủ sở hữu và được UBND phường Phương Canh xác nhận bằng Văn bản. Thế nhưng, các giao dịch trên chưa thể làm "hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất có công chứng" do hồ sơ pháp lý của những lô đất này bị sai lệch thông tin số thửa, tờ bản đồ, sai lệch về diện tích thửa đất.
Thậm chí nhân thân của những hộ dân là chủ sở hữu các lô đất này cũng cũng chưa thống nhất ý kiến; Gia đình có nhiều thành viên, nhưng có người đi biệt tích; Bố mất nhưng chưa làm thừa kế cho con; Vợ chồng ly hôn nhưng không thỏa thuận phân chia tài sản chung… Vì vậy, việc giải phóng mặt bằng những lô đất này chưa thể thực hiện. Đây chính là nguyên nhân chính khiến cho cả dự án chưa được cấp "sổ hồng".
Ngày 21/7/2020, Công ty 379 đã có Văn bản đề xuất với Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội cấp sổ hồng trước cho phần nhà chung cư của dự án do chủ đầu tư đã hoàn thành toàn bộ nghĩa vụ tài chính với cơ quan Nhà nước (có xác nhận của Chi cục thuế quận Nam Từ Liêm xác nhận tại Công văn số 4217/CCT-TBTK ngày 14/03/2019) và đủ điều kiện được cấp.
Đến đầu tháng 10, doanh nghiệp này thậm chí còn tiếp tục có đề xuất xin dừng triển khai dự án tại phần diện tích đất chưa thể giải phóng mặt bằng để nhường chỗ cho dự án khác, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được ý kiến hướng dẫn từ phía cơ quan chức năng cho cả 2 đề xuất trên.