Hiệu phó trường chuyên tiết lộ khác nhau Văn chung và Văn chuyên, các lỗi học sinh hay mắc khi làm bài

Kinh nghiệm thi môn Văn chuyên

TS. Diêu Lan Phương, Phó hiệu trưởng trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐH Quốc Gia Hà Nội cho biết: "Sau khi đọc rất nhiều bài thi, tôi ghi chép lại một số vấn đề mà học sinh hay mắc khi làm văn như sau:

Sự khác nhau thông thường giữa bài thi Văn chung và Văn chuyên là: Văn chung thường là giải quyết một vấn đề cụ thể (ví dụ Nêu cảm nhận bài thơ Sang thu của Hữu Thỉnh); Văn chuyên thường giải quyết một vấn đề mang tính khái quát; thường cần kiến thức lý luận, kiến thức tổng hợp cao hơn (Ví dụ vấn đề Văn học là tiếng nói của tư tưởng; chức năng giá trị của văn học….). Vì vậy, cách làm bài thi của Văn chung và Văn chuyên là khác nhau.

Ở bài văn chuyên, tôi nhận thấy các bạn hay gặp những vấn đề sau, khiến cho bài làm có thể bị điểm thấp:

Thứ nhất, xác định sai vấn đề nghị luận (đặc biệt là câu nghị luận văn học - NLVH). Ví dụ câu NLVH trong đề thi thử và trường Chuyên KHXH&NV: "Sáng tạo nghệ thuật chân chính tuyệt nhiên không phải là sự minh họa giản đơn cho tư tưởng này hoặc tư tưởng khác, cho dù đó là tư tưởng rất hay" (M. Khrapchenco) – thì vấn đề chính cần bàn ở đây là: Sáng tạo nghệ thuật chân chính tuyệt nhiên không phải là sự minh họa giản đơn cho tư tưởng này hoặc tư tưởng khác. Các em cần xác định vấn đề cốt lõi: Bàn về vấn đề thể hiện tư tưởng trong tác phẩm nghệ thuật nói chung và văn chương nói riêng.

Tư tưởng ấy không phải là sự minh họa giản đơn mà sẽ cần thể hiện qua: Nhân vật, cốt chuyện, ngôn từ, hình ảnh, hình tượng (hay nói chung là biểu hiện qua thế giới nghệ thuật). Từ việc xác định đúng vấn đề mà lập dàn ý cho bài văn.

Để xác định đúng, các bạn cần đọc kỹ, phân tích câu nói. Lưu ý là một số bạn thường quá quan tâm đến tên cuốn sách hay là những phần phụ. Ví dụ ở câu trích dẫn trên, có mở ngoặc là (M. Khrapchenco – cá tính sáng tạo của nhà văn và sự phát triển văn học) – vậy là rất nhiều bạn sa vào nói về vấn đề cá tính trong sáng tạo văn học.

Khi chúng mình xác định sai vấn đề thì bài văn rất khó được điểm trên trung bình, dù các bạn viết hay, dài, chữ đẹp và thể hiện kiến thức phong phú (đó thường là lí do mà một số bạn cảm thấy mình làm bài tốt mà không được điểm cao như mong muốn).

Thứ hai, viết "tràng giang đại hải" không cần xuống dòng; hoặc chỉ xuống dòng ở thân bài và kết luận. Với bài văn, các bạn nên trình bày mỗi luận điểm là một đoạn văn; mỗi đoạn văn không nên vượt quá một mặt giấy. Cách trình bày bài viết cũng rất quan trọng vì nó giúp người đọc hiểu được các bạn viết gì.

Thứ ba, viết đề tổng hợp nhưng chỉ đi vào phân tích 1-2 tác phẩm (Viết 3 tờ nhưng chỉ phân tích mỗi bài Sang thu chẳng hạn) – đương nhiên bạn không thể hiện bạn có kiến thức phong phú thì cũng sẽ bị điểm thấp.

Thứ 4, luận điểm không rõ ràng hoặc gần như không có luận điểm mà chỉ mở bài xong, rồi giải thích ý kiến một chút; sau đó đi phân tích hết tác phẩm này đến tác phẩm kia. Kinh nghiệm là, chúng ta cần phải làm dàn ý sơ lược trước khi viết. Và tác phẩm là minh chứng cho luận điểm – nghĩa là phân tích tác phẩm một cách có mục đích chứ không phải phân tích hết tác phẩm.

Lưu ý: Thông thường ý kiến càng ngắn thì nghĩa là đề … càng khó. Nếu ý kiến dài, nhiều câu, các bạn có thể dựa vào đó để triển khai ý; còn ý kiến ngắn (1 câu) thì các bạn phải tư duy để lập dàn ý.