Viên chức là công dân Việt Nam được tuyển dụng theo vị trí việc làm, làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập theo chế độ hợp đồng làm việc, hưởng lương từ quỹ lương của đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của pháp luật (theo Điều 2, Luật Viên chức 2010 sửa đổi bổ sung).
Tại Điều 52 Luật Viên chức quy định, viên chức khi vi phạm các quy định của pháp luật thì phải chịu một trong các hình thức kỷ luật: Khiển trách; Cảnh cáo; Cách chức; Buộc thôi việc.
Trong đó, cách chức chỉ áp dụng với viên chức quản lý.
Cụ thể, Điều 15 Nghị định 112/2020/NĐ-CP hướng dẫn:
- Với viên chức không giữ chức vụ quản lý: Khiển trách; Cảnh cáo; Buộc thôi việc.
- Với viên chức quản lý: Khiển trách; Cảnh cáo; Cách chức; Buộc thôi việc.
Đồng thời, viên chức bị kỷ luật bằng một trong các hình thức nêu trên thì còn có thể bị hạn chế thực hiện hoạt động nghề nghiệp theo quy định.
Ngoài ra, cũng theo Nghị định 112, việc áp dụng hình thức kỷ luật nào dựa vào mức độ của hành vi vi phạm. Cụ thể, khoản 2 Điều 6 Nghị định 112 nêu rõ có 4 mức độ như sau:
Mức độ hậu quả ít nghiêm trọng là có tính chất, mức độ tác hại không lớn, tác động trong phạm vi nội bộ, làm ảnh hưởng đến uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
Mức độ nghiêm trọng là có tính chất, mức độ, tác hại lớn; Tác động ngoài phạm vi nội bộ; Gây dư luận xấu trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân; Làm giảm uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
Mức độ hậu quả rất nghiêm trọng là có tính chất, mức độ, tác hại rất lớn; Phạm vi tác động đến toàn xã hội; Gây dư luận rất bức xúc trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân; Làm mất uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
Mức độ hậu quả đặc biệt nghiêm trọng là có tính chất, mức độ, tác hại đặc biệt lớn; Phạm vi tác động sâu rộng đến toàn xã hội; Gây dư luận đặc biệt bức xúc trong cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân; Làm mất uy tín của cơ quan, tổ chức, đơn vị công tác.
Khoản 1 Điều 57 Nghị định 115/2020/NĐ-CP nêu rõ, viên chức đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc và được giải quyết thôi việc trong các trường hợp:
Bị ngược đãi; bị cưỡng bức lao động.
Viên chức nữ có thai phải nghỉ việc theo chỉ định của cơ sở chữa bệnh
Không được bố trí theo đúng vị trí việc làm, địa điểm làm việc hoặc không được bảo đảm các điều kiện làm việc đã thỏa thuận…
Đặc biệt, khoản 2 Điều 57 Nghị định 115 này có đề cập đến các trường hợp viên chức chưa được giải quyết thôi việc nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Đang trong thời hạn xử lý kỷ luật, đang bị điều tra, truy tố, xét xử.
Chưa làm việc đủ thời gian cam kết với đơn vị sự nghiệp công lập khi được cử đi đào tạo.
Chưa hoàn thành việc thanh toán các khoản tiền, tài sản thuộc trách nhiệm của viên chức đối với đơn vị sự nghiệp công lập.
Do yêu cầu công tác và chưa bố trí được người thay thế.
Đồng thời, đây cũng là quy định được nêu tại khoản 8 Điều 2 Luật sửa đổi Luật Viên chức năm 2019: Viên chức đang trong thời hạn xử lý kỷ luật, đang bị điều tra, truy tố, xét xử thì không được bổ nhiệm, biệt phái, đào tạo, bồi dưỡng hoặc thôi việc.
Như vậy, nếu đang trong thời hạn xử lý kỷ luật hoặc đang bị điều tra, truy tố hoặc xét xử thì viên chức không được giải quyết cho nghỉ việc. Do đó, nếu trong các khoảng thời gian này, viên chức xin nghỉ việc thì sẽ không được giải quyết.
Theo khoản 1 Điều 38 Nghị định 112/2020/NĐ-CP, viên chức vi phạm pháp luật, đang trong thời gian xem xét kỷ luật hoặc trong thời hạn kỷ luật mà đến tuổi nghỉ hưu thì vẫn được giải quyết thủ tục hưởng chế độ hưu trí.
Sau khi nghỉ hưu hoặc nghỉ việc mà viên chức mới bị phát hiện có hành vi vi phạm thì căn cứ vào quyết định kỷ luật của cấp có thẩm quyền, cơ quan tham mưu sẽ đề xuất hình thức, thời điểm và thời gian kỷ luật.