Kiên Giang: Làng làm ra thứ vật dụng gần như nhà nào ở Việt Nam cũng phải dùng đến

Thăng trầm nghề vót đũa tre truyền thống

Vừa chẻ nhỏ lóng tre, bà Thị Lạc (47 tuổi), thành viên tổ hợp tác vót đũa ấp Xẻo Cui, xã Hòa Thuận (Giồng Riềng) nói: "Nghề vót đũa tre này có từ thời ông nội tôi, đến thời cha tôi, vợ chồng tôi, các con tôi đều giữ nghề. Dù vót đũa tiền kiếm được không nhiều nhưng cũng đủ để chi hàng ngày trong gia đình, con cái học hành. Lợi nhuận từ làm ruộng, chăn nuôi nhờ vậy mà tích lũy được".

Mỗi ngày bà Lạc có thể vót được 150 đôi đũa với giá bán ra từ 100.000-250.000 đồng/100 đôi, tùy theo đũa thường hay đũa đặt. Trừ chi phí mua tre nguyên liệu, ngày công, bà Lạc còn lãi 100.000 đồng/ngày. Đây là nguồn thu nhập thêm lúc nông nhàn của gia đình.

Theo bà Thị Ước (67 tuổi), ngụ ấp Xẻo Cui, từ thời ba bà đã lấy nghề vót đũa bán để kiếm tiền đong gạo. Như một lẽ tự nhiên, bà Ước cũng học nghề từ đó rồi giữ đến nay.

Cứ như vậy xóm đũa tồn tại suốt hơn 50 năm qua, lúc thăng lúc trầm. Và cũng có lúc điêu đứng vì đũa nhựa, đũa sắt ồ ạt ra đời.

Nhưng qua quá trình sử dụng các loại đũa công nghiệp, người tiêu dùng thấy khuyết điểm của những loại đũa này như trơn khó gắp, gặp nóng dễ bị chảy... Đa phần người tiêu dùng lại quay về với đôi đũa tre quen thuộc và xóm đũa tiếp tục hoạt động nhộn nhịp.

Tuy nhiên, do diện tích trồng tre tại địa phương ngày càng bị thu hẹp, muốn có tre để làm đũa phải sang nơi khác mua. Vì vậy khi sản phẩm bán ra thu lợi nhuận không còn nhiều như trước. Số thanh niên không còn trụ được với nghề nên vào làm công nhân cho các công ty, xí nghiệp. Những người còn giữ nghề đến nay đa phần là người già, phụ nữ rảnh rang lúc nông nhàn.

Điều đáng mừng là lượng đũa làm ra đều tiêu thụ ổn định, giá bán có phần cao hơn trước. Từ đó giúp người làm nghề vót đũa tre vẫn ổn định cuộc sống.

Chất lượng làm nên thương hiệu đũa tre

Theo các hộ dân vót đũa ấp Xẻo Cui, để có được đôi đũa tốt, đảm bảo chất lượng, người làm đũa phải biết lựa chọn những cây tre thật già từ 2-3 năm tuổi. Người vuốt đũa phải trải qua nhiều công đoạn, từ khâu đốn tre, cắt, chẻ, vót, làm bóng mới có được đôi đũa hoàn chỉnh.

Chị Thị Ngọc, thành viên tổ hợp tác vót đũa ấp Xẻo Cui, người được xem là một trong những "bàn tay vàng" của xóm đũa, cho biết: "Ngoài chọn tre mạnh tông già để vót, muốn đũa sử dụng được lâu dài, không bị mối mọt và có màu sắc sáng bóng thì khi vót xong phải qua công đoạn xử lý ngâm nước muối đun sôi hoặc nước trà khoảng vài giờ. Sau đó, đem đũa phơi nắng 2 ngày cho thật khô mới sử dụng".

"Nhiều người mua rồi lại giới thiệu cho nhiều người khác nên đũa tre Xẻo Cui ngày càng được nhiều người biết đến. Ngoài người địa phương, một số nhà hàng, quán ăn trong tỉnh, nhiều người Hậu Giang, TP.Cần Thơ, Trà Vinh… cũng thường đặt đũa ở đây", chị Ngọc chia sẻ.

Tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui được thành lập từ năm 2015 với 20 hộ dân tham gia. Ngoài hỗ trợ nhau trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm, các thành viên còn được tạo điều kiện cho vay vốn từ Ngân hàng Chính sách xã hội thông qua Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Hòa Thuận để mua tre nguyên liệu.

Với mục tiêu đảm bảo an toàn sức khỏe người tiêu dùng, đến thời điểm này, bà con xóm đũa Xẻo Cui vẫn quyết định giữ nguyên màu của đũa tre truyền thống được làm thủ công. Sản phẩm không sử dụng bất cứ một loại hóa chất, hay phẩm màu nào.

Đũa tre Xẻo Cui từng được chọn để trưng bày triển lãm tại các hội chợ, sự kiện ở huyện, tỉnh nhằm giới thiệu đến người dùng sản phẩm đặc trưng truyền thống của địa phương.

Theo bà Dương Thị Hòa – Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Thuận, Xẻo Cui là ấp còn nhiều khó khăn. Nếu như năm 2010 số hộ nghèo trong ấp là 61 hộ thì nay giảm còn 11 hộ. Đã có nhiều hộ nhờ làm nghề vót đũa truyền thống mà vươn lên thoát nghèo. Đây cũng là sự nỗ lực chung tay giúp đỡ của địa phương để người dân an cư lạc nghiệp.

Trong khi đó, chị Danh Thị Quen, tổ trưởng tổ hợp tác vót đũa Xẻo Cui chia sẻ: "Khó khăn của bà con làm nghề vót đũa tre hiện nay là thiếu vốn mua nguyên liệu. Do phải cưa tre bằng tay nên hao hụt nhiều. Bà con mong rằng chính quyền địa phương sẽ quan tâm hỗ trợ bà con máy cưa tre, giúp đỡ vốn. Ngoài ra, cũng có những định hướng đa dạng hóa sản phẩm từ việc tận dụng những gốc tre phế phẩm, để bà con có thêm thu nhập".