Bún khô Đà Vị làm từ giống lúa trồng trên ruộng bậc thang được người tiêu dùng ưa thích

Bún khô Đà Vị - bắt hạt gạo "nhả" sợi vàng

Bún là món ăn quen thuộc của nhiều gia đình Việt không chỉ bởi hương vị thơm ngon mà còn cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cho cơ thể. Song, bún tươi có thời gian bảo quản ngắn, dễ bị chua, chỉ sử dụng trong ngày.

Mong muốn đưa đặc sản Na Hang đến khắp mọi miền Tổ quốc, HTX Nông nghiệp Đà Vị (xã Đà Vị, huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang) đã tiên phong chuyển từ làm bún tươi sang bún khô, bước đầu thành công và giúp thành viên làm giàu.

Chị Hà Thị Thu, thành viên HTX cho biết: học làm bún khô không khó, ai cũng có thể làm được. Song, để bún khô mang đặc trưng của Đà Vị đòi hỏi tỉ mỉ trong quá trình chuẩn bị nguyên liệu và cách chế biến.

Người dân Đà Vị chủ yếu sử dụng gạo bai thai với ưu điểm về hạt gạo to tròn, béo múp, màu trắng ngà, có độ dẻo thơm, ngọt tự nhiên. Cùng là giống lúa bao thai lùn nhưng khi trồng trên ruộng bậc thang của các tỉnh miền núi phía Bắc lại cho chất lượng đáng kinh ngạc. Các sản phẩm từ gạo bao thai như bún, bánh đa, bánh tráng… vì thế cũng có nhiều khác biệt.

Ngoài ra, HTX sử dụng lá cơm đen, cơm đỏ tạo màu tự nhiên cho bún, giúp đa dạng sản phẩm và khéo đưa sáng tạo trong ẩm thực của người Tày. Chính những nét đặc trưng này đã tạo cho sản phẩm bún khô Đà Vị luôn được ngươi tiêu dùng rất ưa chuộng.  

Năm 2020, sản phẩm bún khô Đà Vị đăng ký đánh giá sản phẩm OCOP tỉnh Tuyên Quang và đã được UBND tỉnh Tuyên Quang công nhận là sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao.

"Nhờ việc gắn tem OCOP 3 sao lên bao bì giúp sản phẩm bún khô Đà Vị tạo được lòng tin cho khách hàng, đầu ra cũng rộng mở hơn. Đến nay, trung bình mỗi năm HTX cũng xuất ra thị trường hàng chục tấn thương phẩm với doanh thu trên 500 triệu đồng/năm.

Cũng theo chị Thu, trước đây gia đình chị rất khó khăn, nhà cửa lụp xụp, 6-7 miệng ăn chỉ trông chờ vào nương ngô, lúa. Nhưng từ khi vào HTX nông nghiệp Đà Vị, vừa trồng lúa, vừa làm bún ở xưởng, đời sống của gia đình cũng đã khá hơn rất nhiều. 

Trừ những ngày mưa, mỗi tháng tôi làm 20-25 công, thu nhập đạt 5-6 triệu. Cuộc sống gia đình phần nào được cải thiện và lo cho con cái học tập đầy đủ"- chị Hà Thị Thu cho biết.

Nhờ công nghệ bún khô Đà Vị tăng năng suất 10 lần

Ngay từ khi thành lập, HTX định hướng sản xuất bún khô theo hướng hàng hóa nên chủ động đầu tư nhiều máy móc hiện đại. Quy trình sản xuất bún khô từ công đoạn xay xát, nghiền bột, trộn bột, ép sợi…đều do máy móc đảm nhiệm.

Gạo được xay xát sạch sẽ rồi nghiền thành bột, trộn với nước theo tỷ lệ "vàng" để sợi bún vừa đủ độ dẻo, dai và không bị đứt. Sau đó, bột được đưa vào máy làm bún. Từng sợi bún trắng ngần, dẻo dai sẽ từ từ được đẩy ra, lúc này bún được cắt thành từng đoạn ước chừng khoảng 1kg và đặt lên giá phơi.

Dù áp dụng công nghệ hiện đại nhưng các cơ sở sản xuất vẫn giữ nét truyền thống, phơi bún dưới nắng, gió tự nhiên. Theo chị Vương Thị Hải (thôn Phai Khằn, xã Đà Vị), người dân chọn những địa điểm sạch sẽ, ít xe cộ, giàn phơi cách mặt đất ít nhất 1m.

Sau khi phơi 6-8 tiếng, sợi bún khô cong, có màu trắng ngà của gạo, dai tự nhiên, không bị chua và có thể bảo quản được 1 năm. Tất cả các công đoạn sản xuất đều tuân thủ tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, không sử dụng bất kỳ loại hóa chất hay phụ gia, chất bảo quản nào khác.

Chị Ma Thị Thoa, Giám đốc HTX nông nghiệp Đà Vị cho biết: Việc ứng dụng khoa học công nghệ chế biến bún khô góp phần thay đổi tư duy sản xuất của người dân, từ manh mún nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa. Năng suất lao động tăng gấp 10-15 lần, sản lượng của HTX năm 2020 đạt trên 30 tấn, tạo việc làm ổn định cho 11 thành viên. 

HTX cũng bắt đầu thử nghiệm đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử và được khách hàng đón nhận. Hiện, các loại bún của HTX có giá dao động từ 35.000-45.000 đồng/kg".

Đánh giá về tiềm năng của sản phẩm bún khô Đà Vị, ông Dương Văn Nội, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Đà Vị cho biết: "Sản phẩm bún khô Đà Vị được thị trường đánh giá rất cao. Trong thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư, mở rộng quy mô sản xuất để nâng lên 4,5 sao. Cụ thể, chúng tôi đã quy hoạch, mở rộng vùng trồng lúa bao thai, tuyên truyền người dân sản xuất sạch, đảm bảo cả về số lượng và chất lượng".