Dân Việt

Hồ sơ - Tư liệu độc quyền

ẢNH: Dịu dàng nón lá Đồng Văn

Mỹ Hà 03/07/2021 06:00 GMT+7
Chiếc nón lá từ bao đời nay đã gần gũi, quen thuộc đối với người phụ nữ Việt, chẳng phân biệt giàu - nghèo, hèn - sang.

Trải qua thời gian và đổi thay của đời sống, những chiếc nón lá vẫn bền bỉ theo các bà, các mẹ, không chỉ che mưa, che nắng mà còn tạo nên cái "duyên" cho người phụ nữ và trở thành nét văn hóa độc đáo của dân tộc.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 1.

Từ Quốc lộ 46, men theo con đê uốn lượn bên bờ sông Lam khoảng 3km, chúng tôi tìm về làng Thượng Quánh (xã Đồng Văn, huyện Thanh Chương) - nơi nổi tiếng với nghề làm nón có đến cả trăm năm nay. Tuy không nhộn nhịp như các làng nghề khác, nhưng cũng xôn xao bởi kẻ mua người bán các vật liệu làm nón và những chồng nón trắng nõn nà.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 2.

Hiện tại, những người làm nón trong làng là những người cao tuổi vì họ mới đủ kiên trì và tỉ mỉ ở từng công đoạn.

Tuy không yêu kiều như nón bài thơ xứ Huế, nhưng nón lá Đồng Văn xứ Nghệ -cũng sáng trắng, bền đẹp, mang nét bình dị đằm thắm của con người xứ Nghệ… Làng Thượng Quánh, xã Đồng Văn, huyện Thanh Chương, Nghệ An, nơi nổi tiếng với nghề làm nón có đến cả trăm năm nay. Hỏi chuyện làm nghề dường như phụ nữ trong làng ai cũng biết, nhưng không mấy ai rõ đã có từ năm nào và tổ nghề là ai. Những bậc cao niên trong làng cũng chỉ biết nghề này xưa kia thịnh lắm, từ thuở tóc còn để chỏm đã được nhìn thấy hằng ngày bà, mẹ cặm cụi chằm nón...

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 3.

Mấy chục năm gắn bó với những lớp lá trắng sáng, những đường kim thoăn thoắt, bà Nguyễn Thị Hoa được xem là một trong những nghệ nhân của làng đang gìn giữ nghề truyền thống. Từ tuổi 13 đến ngày về nhà chồng làm vợ đảm, bà đều gắn liền với những bó lá lụi, với những buổi miệt mài khâu nón, những ngày chợ phiên tấp nập mua bán nón.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 4.

Vành nón được làm bằng thân tre, nứa được chẻ, chuốt tròn thanh thoát, uốn thành vòng tròn to, nhỏ khác nhau, vành to nhất có đường kính 50cm.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 5.

Muốn tạo ra chiếc nón đẹp, người thợ phải "sành" ngay từ khâu lựa chọn nguyên liệu. Lá được nhập từ Quảng Bình, Hà Tĩnh về trước hết phải vò trong cát rồi phơi nắng đến độ màu xanh của lá chuyển sang màu trắng bạc.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 6.

Cái nghề làm nón nó đòi hỏi tỉ mỉ, nhất là khâu nón, công đoạn này đòi hỏi phải cẩn thận, phải khéo léo, lách từng mũi kim đường chỉ sao cho thẳng đều từ trong ra ngoài, không cẩn thận sẽ rách lá ngay.

Dịu dàng nón lá Đồng Văn - Ảnh 7.

Tuy chỉ là nghề phụ nhưng nếu biết tính toán thì nghề làm nón thì cũng có đồng ra đồng vào giúp các bà, các mẹ nuôi con. Một tháng dăm lần có tư thương về "ăn hàng", họ đã quen sản phẩm của từng nhà nên biết nón của ai chằm đẹp mà không cần xoi kỹ, chỉ đếm số lượng rồi trả tiền.