Hà Nội: Buýt nhanh BRT sai phạm, thanh tra kiến nghị thu hồi hàng chục tỷ đồng

Tuyến đường BRT gây lãng phí ngân sách nhà nước hơn 15 tỷ đồng

Theo kết luận Thanh tra, hợp phần I - xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, gói thầu BRT CP04a (xây dựng đường trạm xe buýt từ Bộ Y tế đến Khuất Duy Tiến) và gói thầu BRT CP4b (xây dựng đường trạm xe buýt từ Khuất Duy Tiến – bến xe Yên Nghĩa), chủ đầu tư, đơn vị tư vấn khi lập bước thiết kế đường đã thay thế mặt đường bê tông nhựa bằng mặt đường bê tông xi măng.

Tuy nhiên, tại hồ sơ báo cáo kháo sát nền mặt đường dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, hợp phần xe buýt nhanh BRT1 ngày 25/2/2009 do Công ty CP tư vấn Việt Delta lập, kết quả đo mặt đường tại các tuyến đường này đều có kết quả đo cường độ mặt đường tốt, gây lãng phí ngân sách nhà nước hơn 15 tỷ đồng.

Về công tác đấu thầu, Thanh tra Chính phủ cho biết hợp phần I - xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) - đoàn xe BRT, Chủ đầu tư thực hiện một sổ thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn cùa Ngân hàng Thế giới.

Cụ thể, Chủ đầu tư không lập dự toán Nhóm A và B theo nhóm xe sản xuất, lắp ráp trong nước; lấy báo giá xe nhập khẩu nguyên chiếc để làm căn cứ mời thầu cho cả 3 nhóm A, B và C (nhóm xe nhập khẩu).

Từ đó, không có căn cứ để so sánh giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, Thư không phản đối của Ngân hàng Thế giới chỉ cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành. 

Phần bổ sung các thiết bị vào gói thầu CP08 có tổng giá trị là 17,6 tỷ đồng nhưng chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu, vi phạm Điều 22 Luật Đấu thầu, Điều 101 Luật Xây dựng về điêu kiện được chỉ định thầu.

Hiệu quả của dự án buýt nhanh BRT chưa cao? 

Cho đến nay, dự án buýt nhanh BRT đã đưa vào hoạt động được 4 năm, Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh hiệu quả của dự án là việc đầu tư chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sừ dụng phương tiện vận tải công cộng.

Nguyên nhân được chỉ ra là do các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ chưa có cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cẩu vượt đi bộ chưa hồ trợ cho người khuyêt tật.

Xe buýt BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt cắt ngang của các trục đường hiện có nhưng tốc độ chưa đạt yêu cầu, trong khi hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, nên thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

Báo cáo của Sở Giao thông Vận tải về kết quả vận tải hành khách đối với tuyến xe buýt nhanh BRT 6 tháng đầu năm 2017, lượng khách bình quân đạt 39,9 người/lượt, mới chỉ đạt 44,3% so với công suất thiết kế là 90 người/lượt; lượng khách bình quân giờ cao điểm cũng chỉ đạt 69,7/90 người/lượt, đạt 75,4% công suất.

Kết luận nêu rõ: "Mặc dù được đầu tư với sổ tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của thành phố.

Ngoài những sai phạm nêu trên, Thanh tra Chính phủ còn chỉ ra sai phạm kinh tế, hợp phần I – xe buýt BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội có tổng số tiền sai phạm là trên 43,5 tỷ đồng.

Tại gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08), bao gồm: số tiền trên 42,4 tỷ đồng do Công ty Cổ phần Thiên Thành An xuất bán cho chủ đầu tư đối với 35 xe buýt BRT, giá trị chênh lệch tăng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện.

Số tiền 206,83 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe (mục chi phí tiền ăn, thuê xe...) do chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu vượt so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định.

Gói thầu 01d/BRT-XL (BRT CP4d), số tiền 625,91 triệu đồng, bao gồm: dự toán được duyệt tại Quyết định số 2224/QĐ-SGTVT áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng giá trị là 79,6 triệu đồng; thiếu sót trong công tác lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán điều chỉnh trạm biến áp phê duyệt tại Quyết định sổ 1368/QĐ- SGTVT làm tăng chi phí phần vỏ máy và vận chuyên máy phát điện không đúng 26,48 triệu đồng; 102,59 triệu đồng tiền đẳp cát K95; 417,24 triệu đồng tiền không thực hiện bu lông, kích dầu.

Cùng với đó là số tiền 332,38 triệu đồng đối với khoản mục chi phí huy động, giải thể công trường trong dự toán 07 gói thầu xây lắp (BRT CP4a, CP4b, CP4c, CP4d, CP4e, CP4f, CP4k) do lập không đúng quy định.

Có thể chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra xem xét, xử lý

Thanh tra Chính phủ kiến nghị giao UBND TP.Hà Nội xin ý kiến bộ Kế hoạch và Đầu tư và thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi số tiền theo kết luận thanh tra.

"Nếu Công ty Cổ phần Thiên Thành An không thực hiện thì UBND TP.Hà Nội chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật", kết luận nêu rõ.

Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ đã giao UBND TP.Hà Nội thực hiện theo kiến nghị của Thanh tra Chính phủ, không để xảy ra khiếu kiện quốc tế. Trường hợp xảy ra khiếu kiện quốc tế thì bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với UBND TP.Hà Nội, cơ quan liên quan giải quyết theo quy định.