Bí ẩn nữ tỷ phú người Nga Bakalchuk: Xây đế chế thương mại điện tử thế nào?

Theo thống kê của Forbes, Tatyana Bakalchuk hiện là nữ tỷ phú giàu nhất nước Nga với khối tài sản trị giá 11,7 tỷ USD. Nhu cầu mua sắm trực tuyến tăng vọt trong đại dịch Covid-19 giúp cho Bakalchuk trở thành tỷ phú có tài sản tăng mạnh nhất thế giới trong năm 2021, từ 1,1 tỷ USD lên 12,9 tỷ USD.

Xét về tốc độ tăng trưởng kinh doanh trong năm xảy ra đại dịch, cô đứng thứ hai trong số các tỷ phú trên thế giới. Điều này giúp cô trở thành nữ doanh nhân duy nhất ở Nga lọt vào top 50 người giàu nhất trong lịch sử.

Thực tế, Bakalchuk từng được ví như "Jack Ma của Nga" khi cũng có xuất thân là giáo viên tiếng Anh trước khi khởi nghiệp và xây dựng thành công hãng thương mại điện tử hàng đầu nước này. Vào năm 2004, khi ở nhà chăm sóc đứa trẻ một tháng tuổi, cô bắt đầu suy nghĩ rất nhiều về việc khó khăn như thế nào đối với cô, và những bà mẹ trẻ khác khi mua sắm quần áo cho mình khi lại mắc chăm một đứa trẻ sơ sinh ở nhà. Bakalchuk giải quyết vấn đề của cô ấy bằng cách tạo ra thương hiệu Wildberries, quyết định bắt đầu kinh doanh riêng.

Ban đầu, văn phòng của cô là một căn hộ, hoàn toàn lộn xộn với những hộp hàng hóa. Tatyana Bakalchuk là nhân viên bán hàng đầu tiên của doanh nghiệp này, đồng thời là người chuyển phát nhanh, quản trị viên và chủ sở hữu của nó. Chồng cô, Vladislav đã rời bỏ công việc kỹ thuật viên CNTT vào năm đó để tham gia cùng cô. Ban đầu, cô mua quần áo với số lượng lớn từ trang thương mại điện tử Otto của Đức, chụp ảnh sản phẩm và bán lại trên mạng. 

Cô giao các gói hàng cho khách hàng của mình thay vì bắt họ lấy từ "văn phòng", là căn hộ của cô. Cô thuê người giao hàng để chuyển các mặt hàng ở Moscow và các khu vực lân cận, hoặc sử dụng dịch vụ bưu chính nhà nước để chuyển hàng đến các khu vực khác ở Nga. Mối quan hệ của cô với Otto kéo dài 4 năm trước khi cô rút lui và bắt đầu làm việc trực tiếp với các thương hiệu cấp nguồn hàng khác.

Vào thời điểm đó, những người quen đã cố gắng khuyên can người mẹ trẻ, nói với cô rằng sẽ không có ai đặt mua quần áo trên mạng, bởi vì mọi người cần phải thử chúng. Nhưng Bakalchuk đã đánh cược bằng cách bãi bỏ thanh toán trước (cho đến thời điểm đó, thị trường trực tuyến của Nga chỉ hoạt động trên cơ sở thanh toán trước) và thiết lập một mức giá duy nhất cho tất cả mọi người. Đó là một thời điểm tình cờ để bắt đầu một công việc kinh doanh như vậy ở Nga, vì có rất ít sự cạnh tranh. Điều này đủ để đảm bảo rằng công ty có thêm điều kiện để "phát triển ngày càng nhanh hơn".

Một năm sau, Tatyana đã thuê được một văn phòng phù hợp và bắt đầu tích cực mở rộng. Ngoài quần áo từ các danh mục, cửa hàng trực tuyến bắt đầu cung cấp các thương hiệu hàng đầu của châu Âu. Bước đi mang tính cách mạng tiếp theo là tạo ra các điểm giao hàng và thu tiền miễn phí với các phòng thử đồ trên khắp đất nước - chưa ai làm được điều này ở Nga trước đây. Kết quả là Wildberries bắt đầu phát triển nhanh hơn thị trường. Năm 2015, doanh thu của nó lên tới 29,5 tỷ rúp (khoảng 450 triệu USD) và đến năm 2019, nó đã đạt 117 tỷ rúp (khoảng 1,5 tỷ USD).

Tatyana Bakalchuk là người sáng lập và Giám đốc điều hành Wildberries, một trang thương mại điện tử bán 15.000 nhãn hiệu và thu hút 2 triệu người truy cập hàng ngày ở Nga, Belarus, Kazakhstan, Armenia và Kyrgyzstan. Hiện tại, công ty xử lý trung bình 750.000 đơn đặt hàng trực tuyến mỗi ngày, bán mọi thứ từ quần áo, mỹ phẩm đến các sản phẩm gia dụng và đồ chơi. Ngày nay, Wildberries cung đang chuyển sang kinh doanh điện thoại di động mặc dù quần áo và giày dép vẫn mang lại 70% doanh thu của công ty. Công ty này cũng có hơn 600 xe tải ở Nga và các nước lân cận để giao các gói hàng. Có khoảng 1.700 điểm nhận hàng và thử đồ, nơi khách hàng có thể thử quần áo và trả lại nếu không vừa.

Người ta vừa đặt cho cô biệt danh "Jack Ma của Nga", theo tên người sáng lập Alibaba. Nhưng cô cũng là nữ tỷ phú tự thân thứ hai của Nga. Người phụ nữ Nga từng trở thành nữ tỷ phú tự thân đầu tiên là Elena Baturina, người có chồng Yury Luzkhov là thị trưởng quyền lực của Moscow trong nhiều năm. Sau khi ông bị cách chức vào năm 2010, Baturina và các con gái của họ rời khỏi đất nước. Baturina đã bán phần lớn tài sản của mình ở Nga và bắt đầu mua khách sạn và bất động sản khác ở châu Âu và Mỹ. Hiện cô sống ở London và có tài sản trị giá 1,2 tỷ USD.

Tuy nhiên, dù Bakalchuk sở hữu 100% công ty nhưng cô cho biết sự thành công của thương hiệu phần lớn nhờ vào một đội ngũ quản lý tập thể, trong đó có chồng cô, Vladislav, một cựu nhân viên kinh doanh máy tính và Sergei Anufriev, một người bạn của gia đình đã đóng vai trò lãnh đạo ngay từ đầu.

Giới chuyên gia nhận định, Bakalchuk là một trong những người kín tiếng và bí ẩn trong giới giàu có nhất nước Nga. Không có nhiều bức ảnh truyền thông về cô ấy và các tin đồn thị phi về cô ấy là không có khái niệm tồn tại. Nhiều người còn cho rằng, doanh nhân người Nga Tatyana Bakalchuk là một người dị thường. Trong thế giới kinh doanh do nam giới thống trị ở Nga là chính, nơi thành công thường phụ thuộc vào mối quan hệ với Điện Kremlin, cô ấy là một tỷ phú tự thân, người phụ nữ đầu tiên ở nước này làm điều ngược lại.

Wildberries, doanh nghiệp do cô thành lập trong căn hộ ở Moscow khi đang nghỉ sinh năm 2004 đã chiến đấu chống lại các nhà đầu tư mạo hiểm và các đối thủ được nhà nước hậu thuẫn để trở thành trang thương mại điện tử hàng đầu của Nga. Trong khi đó, cô đã từ chối một số đề nghị tài trợ nghiêm túc, bao gồm một đề nghị từ quỹ đầu tư tư nhân Nga Baring Vostok và chi nhánh đầu tư mạo hiểm của Sistema của nhà tài phiệt Vladimir Yevtushenkov, công ty đồng sở hữu Ozon, đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Wildberries.

Cách tiếp cận đó đã giúp Bakalchuk dẫn đầu một làn sóng mới những người Nga giàu có, những người đã làm giàu mà không cần sự hỗ trợ từ giới giới tài phiệt của đất nước hay phụ thuộc vào các khoản vay ngân hàng nhà nước hào phóng.

Tuy nhiên, khi thị trường thương mại điện tử của Nga phát triển, Wildberries phải đối mặt với sự cạnh tranh lớn hơn. Các đối thủ mạnh hơn - đặc biệt là những người chơi mới có túi tiền sâu với sự hậu thuẫn của trạng thái ngầm đã lộ diện. 

Vào năm 2018, Yandex, một tập đoàn công nghệ của Nga đã thành lập một liên doanh trị giá 1 tỷ đô la với Sberbank thuộc sở hữu nhà nước mà họ gọi là "Amazon của Nga". Một năm sau, Mail.ru, tập đoàn công nghệ là đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Yandex đã công bố một liên doanh tập trung vào Nga với tập đoàn thương mại điện tử Alibaba của Trung Quốc. Ozon đã nhận được 150 triệu đô la đầu tư mới từ các nhà đầu tư Nga và Mỹ bất chấp đại dịch. Tuy nhiên, chưa có điều gì làm giảm đáng kể thị phần của Wildberries.