Yandex, thương hiệu công nghệ lớn nhất của Nga đứng trước thảm cảnh

Yandex là thương hiệu công nghệ lớn nhất của Nga, là một nhà cung cấp dịch vụ web và di động thống trị trong các lĩnh vực kinh doanh từ tìm kiếm trên mạng đến gọi xe. Từng được báo trước về tham vọng toàn cầu và vượt xa các đối thủ ở Thung lũng Silicon, Yandex hiện đang đứng trước nguy cơ trượt dốc, sau bức màn sắt kỹ thuật số, khi phương Tây áp dụng các lệnh trừng phạt lên quốc gia này.

Mặc dù không có một hình thù kinh doanh biệt lập rõ ràng như các công ty công nghệ ở Hoa Kỳ, nhưng Yandex thường được mô tả như một kết hợp của Amazon.com Inc., Google và Uber Technologies Inc. với hàng chục triệu người Nga chuyển sang công ty này để nhận dịch vụ giao đồ ăn (Yandex. Eats), nội dung phát trực tuyến (Yandex.Music và Yandex.Live) và gói đăng ký giống Prime (Yandex.Plus). Cho đến năm ngoái, cổ phiếu của Yandex đã tăng vọt, đạt mức kỷ lục chưa từng có vào mùa thu năm ngoái, sau khi công ty nâng dự báo bán hàng và mở rộng sâu hơn sang lĩnh vực thương mại điện tử.

Sau đó là cuộc tấn công của Nga vào Ukraine, các lệnh trừng phạt sâu rộng của phương Tây đối với nước này và cuộc ly hôn chóng vánh với các nhà đầu tư và đối tác công nghệ tên tuổi. Từ đó mà cổ phiếu của Yandex lao dốc, các vấn đề về nợ nần nổi lên và phó giám đốc điều hành kiêm giám đốc điều hành, Tigran Khudaverdyan đã từ chức.

Công ty Nga Yandex cũng đối mặt với nguy cơ tiềm ẩn với các chủ nợ hơn 2,4 tỷ USD trái phiếu ngoại tệ do các đơn vị quốc tế của họ phát hành, đang gặp khó khăn trong việc ký kết với các cố vấn có thể giúp họ điều hướng tái cơ cấu nợ phức tạp. Công cụ tìm kiếm trên Internet Yandex là công cụ đầu tiên cho thấy dấu hiệu rằng, họ đang gặp khó khăn trong việc giữ chân các cố vấn. JPMorgan Chase & Co. đã từ chối vai trò cố vấn về khả năng tái cơ cấu nợ, sau khi tổ chức các cuộc thảo luận ban đầu.

Đó là một sự dừng lại đột ngột. Mới tháng đầu tiên của năm 2022, các nhà phân tích đã ca ngợi các giám đốc điều hành của Yandex về báo cáo thu nhập cuối năm rồi của họ cho kết quả tốt. Khudaverdyan đã quảng cáo về cách Yandex tạo điều kiện cho 2,4 tỷ lượt đi taxi vào năm 2021, đạt 12 triệu người đăng ký Yandex.Plus và đang nhìn xa hơn về những đóng góp cho thị trường nước Nga. 

Ông nói: "Trong 20 năm qua, chúng tôi đã đầu tư đáng kể vào R&D (Nghiên cứu và Phát triển) ở Nga để tạo ra một hệ thống công nghệ đẳng cấp thế giới, và giành lấy thị trường nội địa từ các đối thủ trong và ngoài nước", đồng thời lưu ý rằng Yandex đang xem xét "các cơ hội mở rộng ra quốc tế" và nhằm "giành chiến thắng trong các khu vực địa lý mới". Tại buổi báo cáo này, một bài thuyết trình của cổ đông đi kèm đã so sánh Yandex với Alibaba, Amazon, Google và Tencent.

Gần đây, Yandex đã đánh bại Uber ở Nga và nắm cổ phần kiểm soát trong liên doanh trị giá 3,7 tỷ USD với đối thủ có trụ sở tại San Francisco. Grubhub bắt đầu thử nghiệm với robot Yandex.Rover, và Yandex đầu tư vào các cảm biến tự lái cho các bài kiểm tra xe ở Mỹ và dịch vụ giao hàng tạp hóa ở Anh. Trong bối cảnh công ty đang chuyển đổi sang thương mại điện tử giống Amazon hơn trong đại dịch Covid-19, Giám đốc điều hành Yandex Greg Abovsky khoe rằng, họ có thể "xây dựng FedEx trong thời gian vài tháng".

Những tham vọng đó hiện đang bị đe dọa, ít nhất là bên ngoài nước Nga. Uber cho biết cuộc chiến của Nga đã xúc tác cho việc họ thoái vốn khỏi liên doanh với Yandex.Taxi. Trong khi đoó, Grubhub đã kết thúc quan hệ đối tác với robot Yandex. Còn Mozilla đã xóa Yandex như một nhà cung cấp dịch vụ tìm kiếm tùy chọn khỏi trình duyệt web của mình. Và vào cuối tuần rồi, Yandex cho biết họ đang khám phá một đợt bán tiềm năng về dịch vụ tổng hợp tin tức và nền tảng thông tin giải trí có tên là Zen.

Có thể thấy, các thách thức đang ảnh hưởng đến khả năng hoạt động của công ty, tờ Financial Times đưa tin, dẫn lời một nhân vật cấp cao của công ty. Người phát ngôn của Yandex từ chối bình luận về những thách thức của công ty, nhưng cho biết trong một tuyên bố gửi qua email: "Yandex dự định tập trung phát triển các sản phẩm và doanh nghiệp liên quan đến công nghệ khác của mình (bao gồm tìm kiếm, quảng cáo, tự lái và đám mây) và các dịch vụ giao dịch (bao gồm cả đi xe, thương mại điện tử, video / âm thanh và phát trực tuyến)".

Chắc chắn, Yandex vẫn là công cụ tìm kiếm và ứng dụng gọi xe lớn nhất của Nga và sự cô lập của họ với phần còn lại của thế giới có thể khiến công ty này trở thành một thương hiệu mạnh hơn trong nước. Nhưng có vẻ như không thể tránh khỏi việc các mục tiêu toàn cầu sẽ bị hạn chế nghiêm trọng, nếu tình trạng này cứ tiếp tục, đặc biệt là nếu tài năng địa phương bỏ trốn, chuỗi cung ứng bị tắc nghẽn thì việc đầu tư vào mọi thứ từ thương mại điện tử đến công nghệ tự lái của công ty không còn khả năng tiếp cận với bên ngoài. Nói cách khác, không có nhiều điểm mạnh để công ty này xây dựng một thương hiệu công nghệ "đẳng cấp thế giới", nếu họ bị ngắt kết nối với phần còn lại trên toàn cầu.