Chuyên gia: Đừng "biến" một chính sách tốt trở nên áp lực cho doanh nghiệp

Chương trình phục hồi kinh tế có trở nên lạc hậu khi đà hồi phục "vấp" lực cản?

Chia sẻ tại Hội thảo trực tuyến về Chương trình Phục hồi và phát triển kinh tế 2022- 2023, với chủ đề Tăng tốc tiếp sức doanh nghiệp do Báo Đầu tư tổ chức ngày 25/3, TS. Võ Trí Thành, chuyên gia kinh tế, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh cho biết, 2 năm vừa qua Việt Nam hứng chịu ảnh hưởng rất tiêu cực của đại dịch, nền kinh tế Việt Nam có mức tăng trưởng rất thấp.

Năm nay, đà phục hồi kinh tế của Việt Nam lại đang vấp phải 2 vấn đề.

Thứ nhất, đà phục hồi và tăng trưởng kinh tế thế giới đang chững lại.

Trước đây khi chưa có chiến sự Nga và Ukrane tăng trưởng đã giảm tốc, cùng với đó Mỹ đã điều chỉnh chính sách tiền tệ và co lại dần nên đã ảnh hưởng đến tiến trình phục hồi nền kinh tế; đứt gãy chuỗi cung ứng, trừng phạt kinh tế giữa các nước. Những yếu tố này đã tác động trực tiếp đến nền kinh tế Việt Nam.

Thứ 2 là rủi ro về bất ổn kinh tế vĩ mô, trong đó là lạm phát rất lớn. Khi triển khai chương trình phục hồi kinh tế trong 2 năm (2022-2023) sẽ tạo áp lực lên lạm phát, thâm hụt ngân sách, nợ công. Do đó, người dân chuyển tiền sang kênh đầu cơ tài chính.

Theo tính toán mới nhất, nếu Việt Nam thực hiện chương trình phục hồi tốt tăng trưởng kinh tế vẫn tốt hơn so với mục tiêu đầu năm nay.

"Nhiều tổ chức thế giới dự đoán Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng 7%. Nhưng nếu không thực hiện tốt, tăng trưởng kinh tế chỉ khoảng gần 6%. Trong khi đó, mục tiêu lạm phát ở mức khoảng 4% sẽ khó khăn hơn. Chúng ta phải quyết liệt thực hiện phục hồi phát triển kinh tế. Bên cạnh đó cần phải có các kịch bản giảm thiếu các rủi ro tác động lên kinh tế vĩ mô", ông Thành cho hay.

Bổ sung thêm, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng thừa nhận, xung đột giữa Nga và Ukraine sẽ có tác động tiêu cực tới tăng trưởng kinh tế.

Theo đó, về cơ bản cũng giống như tác động đại dịch Covid-19, xung đột Nga – Ukraine làm đứt gãy chuỗi cung ứng và gia tăng chi phí sản xuất đầu vào, đe dọa đến sự bất ổn vĩ mô.

Với hai tác động như vậy, chương trình phục hồi kinh tế có trở nên lạc hậu không? Theo ông Hiếu, chương trình này không trở nên lạc hậu mà nó càng chứng minh sự cần thiết vì chương trình khi được thiết kế nhằm hỗ trợ những khó khăn của doanh nghiệp.

"Trong bối cảnh hiện nay, chương trình phục hồi kinh tế còn nguyên giá trị, càng cho thấy sự hỗ trợ của Nhà nước càng cấp thiết hơn", ông Hiếu nhấn mạnh.

Vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp sợ hãi thực thi chính sách giảm thuế VAT

Đề cập chi tiết hơn về chương trình phục hồi kinh tế, ông Thành lưu ý tới 2 điểm.

Thứ nhất, xây dựng chính sách phải tăng được hiệu lực, hiệu quả và vấn đề quan trọng hiện nay là phải đẩy mạnh thêm tốc độ làm chính sách.

Theo đó, quy trình xây dựng chính sách trong bối cảnh hiện nay cần quy trình bất thường trước bối cảnh bất thường.

"Vừa qua, Quốc hội đã đồng hành vào cuộc mạnh mẽ nhanh chóng với Chính phủ - chưa từng có trong tiền lệ. Sau đó, Chính phủ có Nghị quyết, rồi các Bộ ngành từ Ngân hàng Nhà nước, Bộ Lao động Thương binh Xã hội, Bộ NN&PTNT,... cũng xây dựng khung khổ pháp lý như các nghị định để trong tháng 3 này phải xong và triển khai ngay. Thế nhưng, có lẽ cái quy trình vẫn theo cách truyền thống, cần phải đẩy nhanh tốc độ hơn nữa", ông Thành nhấn mạnh.

Vấn đề thứ 2, ông Thành nhấn mạnh, đó là chính sách thiết kế phải đơn giản, rõ ràng, để dễ thực thi và đỡ bị lạm dụng.

Đồng tình, Ủy viên thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho hay, hiện nay vấn đề thực thi càng trở nên quan trọng hơn.

"Thủ tướng Chính phủ vô cùng sốt ruột. Sau 20 ngày Quốc hội thông qua Nghị quyết 43 của Chính phủ chương trình chi tiết về phục hồi kinh tế. Trong vòng 2 tháng qua Chính phủ đã có 2 lần có công điện khẩn để đôn đốc thực hiện", ông Hiếu chia sẻ.

Thực tế, đã có 1 số chính sách được thực hiện rất sớm như giảm thuế VAT. Tuy nhiên, soi lại tiêu chí cấp thiết thì sau 2 tháng nhiều chính sách vẫn đang trong quá trình để chờ được triển khai trong thực tế.

Ông Hiếu cho rằng, tính kịp thời của chính sách ảnh hưởng lớn đến hiệu quả và đạt mục tiêu chính sách. Chẳng hạn như chính sách hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động, mục tiêu là chia sẻ khó khăn với người lao động; tại thời điểm đó việc lôi kéo người lao động quay lại làm việc rất cấp thiết hơn bây giờ. Giả sử chúng ta thực hiện ngay thời điểm đó tác động sẽ rất lớn, nhưng nếu thực hiện bây giờ tác động vẫn có nhưng giảm. Hay như chương trình sóng và máy tính cho em cũng vậy.

Điểm thứ 2 là khi một số chính sách thực hiện rồi, quan sát thấy cần phải thường xuyên bám sát việc thực thi để có điều chỉnh kịp thời.

Ví dụ, hiện nay 1 số chính sách có tác động tốt như giảm thuế VAT không chỉ có tác động đến kích thích tiêu dùng mà còn giảm chi phí cho doanh nghiệp cũng rất lớn. Tuy nhiên, khi thực thi chính sách đừng để một chính sách tốt trở nên áp lực cho doanh nghiệp.

"Hiện nay vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp sợ hãi thực thi chính sách giảm thuế VAT, nếu không thực thi thì bị phạt mà triển khai thì lúng túng", ông Hiếu dẫn chứng.

Chính vì vậy, vị này lưu ý, sắp tới khi có nhiều chính sách triển khai, cần phải tổ chức thực thi hướng đến sự minh bạch, công bằng dễ tiếp cận và đừng biến chính sách trở thành áp lực ngược lại mới đáp ứng được mục tiêu phục hồi hiện nay.