Công trình đá đồ sộ trong lăng mộ trăm tuổi của Tổng đốc Hà Đông
Clip bên trong lăng mộ cổ trăm tuổi của Tổng đốc Hà Đông. Clip: Thảo Quyên- Bích Thuận
Hoàng Trọng Phu (1872 - 1946) là quan nhà Nguyễn đầu thế kỷ XX, từng giữ chức vụ Tổng đốc Hà Đông, Võ Hiển điện Đại học sĩ, hàm Thái tử Thiếu bảo, ông là con trai quan Khâm sai Kinh lược Bắc Kỳ Hoàng Cao Khải. Lăng mộ của ông nằm trong con hẻm nhỏ thuộc ngõ 252 đường Tây Sơn, quận Đống Đa, Hà Nội. Dù được xây sau lăng cha mình nhưng lăng Hoàng Trọng Phu lại được đánh giá là có quy mô đồ sộ, hoành tráng hơn.
Lăng Hoàng Trọng Phu được làm hoàn toàn bằng đá, xây theo kiểu chữ Đinh gồm 3 gian tiền tế, 1 gian hậu cung. Tiền tế được thiết kế gồm 14 cột tròn và 12 cột vuông, hậu cung được tạo bởi 4 trụ đá vuông và 4 trụ tròn. Gian giữa đặt một án thờ, 2 gian bên đặt 2 ngôi mộ bằng đá nguyên khối của Hoàng Trọng Phu và vợ ông.
Đá trong lăng mộ được lấy từ phủ Quốc Oai đem về rồi được các các thợ nổi tiếng gia công, chế tác. Bên cạnh đó, hệ thống cột, xà, bẩy, cửa võng, diềm, tường cũng tạo sự độc đáo vì được chạm trổ hoa văn trau chuốt, tinh xảo.
Dáng của mộ đá khá to tạo sự uy nghi, bề thế. Trải qua nhiều biến cố và thời gian, đến nay, mọi chi tiết trên mộ gần như vẫn còn vẹn nguyên.
Nắp mộ có khắc dòng chữ bằng tiếng Việt và tiếng Pháp nay đã bị mờ. Xung quanh mộ chạm nổi hoa dây, chữ Thọ, văn hình học rất tinh xảo, khéo léo.
Các đề tài trang trí tập trung tại các đầu cột, trần nhà, cửa ra vào, dốc mái. Họa tiết rồng chầu mặt trời, đầu rồng, lá đề, chữ thọ, hoa dây, văn hình học, cánh sen cách điệu mang phong cách nghệ thuật thế kỉ thứ XIX.
Phần mái của lăng được tạo kiểu mái dốc, ghép bởi những phiến đá xanh, có đụng chạm hoa văn, chữ triện. Mặt trong mái được ghép bằng các phiến đá cỡ lớn, mặt ngoài lợp giả ngói ống.
Lăng Hoàng Trọng Phu khá trau chuốt và công phu, thể hiện cả bên ngoài và bên trong lăng mộ.
Theo như tìm hiểu, kiến trúc ban đầu của lăng mộ được để lộ thiên trên một nền đá, nhưng sau khi dân cư về đây tập trung sinh sống thì lăng mộ đã được xây dựng thêm tường bao xung quanh.
Tuy có giá trị cao về mặt kiến trúc và mang đậm dấu ấn lịch sử nhưng lăng Hoàng Trọng Phu đã và đang bị xâm hại nghiêm trọng, trở thành nơi đặt bản tin, nơi buôn bán của người dân. Hiện nay, nếu chỉ nhìn qua bên ngoài thì khó có thể thấy được dáng dấp của một công trình đá đẹp nhất đất kinh kỳ mà chỉ còn lại những dấu tích đã bị phai mờ theo thời gian.
