"Giăng lưới" điều tra các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc

Trung Quốc đã bắt đầu một loạt cuộc điều tra đối với các nhân vật chủ chốt chịu trách nhiệm định hình chính sách và đầu tư chip, đặt ra câu hỏi về tác động đối với kế hoạch chi tiết của Bắc Kinh trong việc thách thức sự thống trị của Mỹ đối với ngành công nghiệp chip.

Ở đây, ít nhất ba nhân vật hàng đầu liên quan đến nỗ lực phát triển ngành công nghiệp chip nội địa của Trung Quốc bao gồm Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin của nước này đã bị điều tra, thông báo của chính phủ Trung Quốc và báo cáo truyền thông địa phương mới đây cho thấy.

Xiao Yaqing, Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin bị nghi ngờ vi phạm kỷ luật và pháp luật đã bị đưa ra điều tra theo quy định, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương Trung Quốc (CCDI) vừa cho biết. Không có thêm chi tiết nào được tiết lộ. Vốn dĩ, Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin là cơ quan chính đứng sau thúc đẩy ngành công nghiệp chip tự lực của Trung Quốc.

Các cuộc điều tra mới nhất nhắm vào các quan chức cấp cao cho thấy sự leo thang trong cuộc đàn áp của Bắc Kinh đối với lĩnh vực công nghệ, mở rộng sang lĩnh vực bán dẫn - chiến trường quan trọng trong cuộc cạnh tranh công nghệ giữa Washington và Bắc Kinh.

Hãng truyền thông Trung Quốc Caixin đưa tin rằng, Ding Wenwu, chủ tịch Quỹ Đầu tư Công nghiệp Vi mạch Tích hợp Trung Quốc cũng đang bị điều tra. Tổ chức này có biệt danh là Big Fund, với cơ chế tài trợ chính của đất nước để xây dựng một ngành công nghiệp bán dẫn cạnh tranh. Không có hồ sơ của chính phủ về cuộc thăm dò đã được đăng này.

Ding đã có bài phát biểu tại một sự kiện của ngành công nghiệp chip ở thành phố Hạ Môn vào giữa tháng 7, nhưng một người nắm rõ vấn đề này nói với Nikkei Asia rằng, anh ấy đã không được gặp Ding Wenwu trong hơn một tuần sau đó. Theo hồ sơ của chính phủ và nền tảng dữ liệu doanh nghiệp Qichacha, Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin đóng vai trò giám sát trong Big Fund, trong khi Bộ Tài chính là cổ đông lớn nhất. Big Fund đã huy động được 137 tỷ nhân dân tệ (20,3 tỷ đô la theo tỷ giá hiện tại) cho quỹ đầu tư đầu tiên của mình và hơn 200 tỷ nhân dân tệ cho giai đoạn hai vào năm 2019.

Lu Jun, cựu lãnh đạo của Sino IC Capital - công ty chủ quản của Big Fund - bị nghi ngờ vi phạm pháp luật nghiêm trọng và đang bị điều tra, CCDI cho biết vào giữa tháng 7.

Ngoài ba người đó, cựu Chủ tịch Tập đoàn Tsinghua Unigroup Zhao Weiguo trong tuần này được cho là đang bị điều tra về các cáo buộc tham nhũng. Một người có kiến thức trực tiếp về vấn đề này cho biết một số cựu giám đốc điều hành khác cũng đã không còn liên lạc gần đây. Tsinghua Unigroup, nhà vô địch chip quốc gia một thời của Trung Quốc, đang tái cơ cấu dưới sự lãnh đạo của các quỹ đầu tư nhà nước Beijing Jianguang Asset Management và Wise Road Capital.

Tsinghua Unigroup đã buộc phải hủy bỏ một số dự án chip và đơn vị chip di động chủ chốt UNISOC, tất cả đã không thể ra mắt công chúng như kế hoạch, Nikkei Asia đưa tin trước đó. Trong những ngày vinh quang của mình, Zhao đã nuôi dưỡng ý tưởng mua nhà sản xuất chip nhớ hàng đầu của Mỹ Micron Technologies và cam kết đưa Unigroup trở thành một trong năm nhà sản xuất chip hàng đầu toàn cầu trong một thập kỷ.

Trong bối cảnh Trung Quốc đàn áp các nhà lãnh đạo ngành công nghiệp bán dẫn, gần đây, Mỹ đã thông qua Đạo luật CHIPS, đạo luật sẽ cung cấp hơn 52 tỷ đô la trợ cấp để khuyến khích nhiều hơn việc sản xuất chip trong nước và giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng của châu Á.

Đạo luật CHIPS được cho là sẽ giáng một đòn nữa vào ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc và tham vọng độc lập chip của Bắc Kinh. Dự luật hạn chế các công ty đầu tư và mở rộng các cơ sở sản xuất chip tiên tiến ở Trung Quốc trong 10 năm tới nếu họ nhận được trợ cấp của Mỹ.

Cả Bắc Kinh và các chính quyền địa phương ở Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào ngành công nghiệp bán dẫn để thúc đẩy sự độc lập của ngành chip khi Hoa Kỳ nỗ lực cắt nước này ra khỏi chuỗi cung ứng chất bán dẫn.

Năm 2015, Trung Quốc đã lên kế hoạch đầu tư 1,4 nghìn tỷ USD từ năm 2020 đến năm 2025 vào các công nghệ tiên tiến như chất bán dẫn, tìm cách nâng thị phần chip sản xuất trong nước của nước này lên 40% vào năm 2020 và 70% vào năm 2025.

Trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung lên đến đỉnh điểm và tình trạng thiếu chip toàn cầu do đại dịch gây ra, Bắc Kinh đã tăng gấp đôi việc thúc đẩy ngành công nghiệp bán dẫn trong nước của mình. Vào tháng 3 năm 2021, Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc đã thông qua Kế hoạch 5 năm lần thứ 14, trong đó xác định chất bán dẫn là chìa khóa cho sự phát triển công nghệ trong tương lai và cam kết thêm 1 nghìn tỷ USD để khuyến khích Nghiên cứu và Phát triển (R&D) và sản xuất chip trong 5 năm tới.