Thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế nhưng nhiều máy móc bị "đắp chiếu" vì vướng rào cản pháp lý

Tại buổi Tọa đàm "Các giải pháp để khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế" do cổng TTĐT Chính phủ tổ chức ngày 12/8, PSG.TS Đào Xuân Cơ – Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, sau Covid-19, lượng bệnh nhân đổ về khám chữa bệnh tăng đột biến, nhiều chuyên khoa tăng gấp 5 lần khiến áp lực thiếu trang thiết bị, vật tư, thuốc vốn dĩ đã có từ trước, nay thiếu trầm trọng hơn. 

"Tại Bệnh viện Bạch Mai, tôi là cán bộ mới được bổ nhiệm, Ban lãnh đạo Bệnh viện từ năm 2020 đến năm 2022 hoàn toàn mới. Khi chúng tôi tiếp quản, sau 2 năm dịch bệnh thì nguồn lực về tài chính, trang thiết bị, vật tư, thuốc đều rơi vào tình trạng thiếu trầm trọng", PGS Cơ cho biết. 

Những nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế

PGS Cơ đã chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế tại Bệnh viện Bạch Mai nói riêng và nhiều cơ sở y tế khác nói chung. 

Cụ thể: 

1. Máy móc "đắp chiếu" do vướng quy định pháp lý

Thứ nhất về thiết bị y tế, với một Bệnh viện lớn, 15 năm qua, Bệnh viện Bạch Mai thực hiện chủ trương xã hội hoá trong công tác y tế. Do vậy hầu hết nhiều thiết bị y tế là liên doanh, liên kết, máy đặt, máy mượn và máy liên doanh. Khi các máy, thiết bị này hết hợp đồng liên doanh, liên kết thì dừng hoạt động.

Thứ hai là các cơ quan hậu kiểm, khi kiểm tra các hoạt động liên doanh, liên kết, xã hội hoá ở Bệnh viện Bạch Mai cũng phát hiện các vướng mắc về tư pháp. Do vậy, các thiết bị, vật tư y tế không đáp ứng được các quy định, quy chuẩn về pháp lý để tiếp tục thực hiện. 

"Từ đó dẫn đến thực trạng các máy móc chẩn đoán, như máy chụp chiếu, siêu âm, cộng hưởng từ, máy test CT, các máy kỹ thuật cao như robot phẫu thuật … là những thiết bị hiện đại nhưng vướng vào pháp lý, vướng vào các quy định. 

Mặc dù được các cơ quan chức năng, tư pháp ủng hộ đưa ra hoạt động trở lại để phục vụ thăm khám, chăm sóc cho người bệnh, nhưng còn vướng vấn đề pháp lý như đã hết hợp đồng, nên Bệnh viện Bạch Mai không thể đưa vào hoạt động cho người bệnh có bảo hiểm y tế dù bệnh nhân có bảo hiểm y tế đến với Bệnh viện Bạch Mai chiếm hơn 90%. 

Những máy này giờ đưa vào hoạt động cũng không phục vụ được người bệnh có bảo hiểm y tế bởi vì vấn đề pháp lý liên quan đến thanh toán bảo hiểm. Cơ quan bảo hiểm hiện tại không thể thanh toán cho người bệnh nếu chúng tôi sử dụng các loại máy này", PGS Cơ nói. 

Ban lãnh đạo bệnh viện đã có các văn bản, báo cáo cụ thể với Bộ Y tế, các cơ quan BHXH Việt Nam và Hà Nội, tháo gỡ những vướng mắc này, cùng chung tay để đưa các thiết bị y tế đang "đắp chiếu" vào sử dụng, phục vụ người bệnh. 

2. Tiêu hao sinh phẩm, vật tư y tế lớn

Hiện tại với số lượng bệnh nhân tăng đột biến như vậy, không riêng gì Bệnh viện Bạch Mai mà nhiều bệnh viện công khác, nhiều bệnh viên tuyến cuối ở Hà Nội cũng rơi vào tình trạng này. 

Theo PGS Cơ, tình trạng này là do khó khăn ở chuỗi cung ứng. Hiện nhiều vật tư tiêu hao, sinh phẩm có trong thầu, trúng thầu rồi nhưng các nhà cung cấp, các công ty, đơn vị phân phối không cung cấp được.

Các công ty được trao thầu, mời thầu thì không chào thầu, không tham gia thầu, bởi lẽ sau hơn 2 năm dịch bệnh, nhiều công ty có sản phẩm thông dụng, phổ biến, thiết yếu đã bị đứt chuỗi và phá sản, không thể cung ứng được.

Thứ ba là giá của các mặt hàng này hiện tại so với những giá đã trúng thầu trước đây trong vòng 1 năm qua đã tăng lên rất nhiều. Do vậy các công ty có báo cáo là không thể chào thầu với giá như vậy nữa vì họ sẽ bị lỗ.

Kiến nghị sửa nhiều văn bản pháp luật liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế

Về cơ sở pháp lý, hiện tại một số văn bản pháp quy, một số thông tư, nghị định không còn cập nhật nữa như Thông tư 14 trong phân loại, mua sắm trang thiết bị vật tư gây khó khăn cho việc mua sắm, đấu thầu. Hiện Bộ Y tế đang chỉ đạo các vụ, cục, cơ quan liên quan sửa Thông tư 14, 15 liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư. Bộ Tài chính cũng đang tích cực sửa Thông tư 58. 

"Chúng tôi cũng đã kiến nghị sửa Nghị định 98 liên quan đến đầu thầu thuốc, vật tư. Cần làm sao cho những văn bản pháp quy của chúng ta trở thành các công cụ hữu ích, tiện ích cho các cơ sở, bệnh viện, cơ sở y tế mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế được thuận tiện, minh bạch, công khai", PGS Cơ nhận định.