Dân Việt

Đông Tây - Kim Cổ

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh

PV 24/08/2022 12:32 GMT+7
Thành Hà Nội, chùa Báo Ân, ngã ba sông Hồng, chân dung thiếu nữ, lễ rước trong một đám cưới… được ghi lại sống động qua ống kính của Émile Gsell.
Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 1.

Theo sách Sài Gòn Chợ Lớn ký ức đô thị và con người của Nguyễn Đức Hiệp, Émile Gsell (1838-1879) là nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp và thương mại đầu tiên ở Sài Gòn. Ông chụp nhiều hình ảnh về cảnh quan, đời sống, chân dung con người ở Việt Nam, trong đó có ảnh về miền Bắc (chụp khoảng những năm 1875-1879). Bức ảnh này cho thấy một trong những cổng của thành Hà Nội, được xây dựng vào năm 1805 theo mô hình của các thành Vauban. Nhiều công trình đã bị phá hủy bởi người Pháp từ năm 1894 đến năm 1897; chỉ một số ít di tích còn sót lại.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 2.

Năm 1873, Émile Gsell ra Bắc Kỳ. Bức ảnh toàn cảnh này được tạo thành từ hai bức ảnh được dán lại với nhau của Gsell. Bức ảnh này cho thấy thành Hà Nội, được xây dựng vào năm 1805. Nó chiếm một khu vực rộng lớn và bao gồm vườn, ao, ruộng lúa. Ở phía trước, bên phải và bên trái, người ta có thể nhìn thấy doanh trại. Ở phía xa, cuối con đường, là cổng phía Tây của tòa thành. Trước đó, một bức tường trắng lớn đánh dấu khu vực bao quanh bên trong của chùa hoàng gia, được bao bọc bởi một tháp canh.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 3.

Chùa Báo Ân (người Pháp gọi là chùa Nghiệt vì có các bức phù điêu trang trí âm phủ) còn được gọi là chùa Nguyễn Đăng Giai. Đây là một trong những ngôi chùa quan trọng nhất ở Hà Nội. Khu bảo tồn Phật giáo này đã được xây dựng vào năm 1842 hoặc 1846 bởi thống đốc thành phố. Tên cổ điển của nó là Liên Trì tự (Lotus Pond Temple). Khu bảo tồn bao gồm một số lượng lớn tòa nhà (bằng gạch và gỗ) đã bị phá bỏ vào năm 1889, trong các công trình quy hoạch đô thị đầu tiên nhằm biến Hà Nội trở thành thủ phủ của Đông Dương thuộc Pháp.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 4.

Ảnh chụp cảnh quan Hải Phòng vào năm 1874.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 5.

Ảnh chân dung một vị quan ở tỉnh Hải Dương, trong trang phục đại yết kiến.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 6.

Chân dung một chức sắc ở Bắc Kỳ.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 7.

Lễ rước một đám cưới của người Việt.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 8.

Từ tháng 11/1876 đến tháng 1/1877, Émile Gsell theo chân trung úy hải quân Kergadarec trở lại thám hiểm sông Hồng. Cùng đi với ông trong dịp này là nhà nhiếp ảnh chuyên nghiệp Jean Baptiste Pellissier. Bức ảnh này cho thấy những chiếc thuyền được đoàn thám hiểm sử dụng tại ngã ba sông Hồng và sông Lô cách Việt Trì một chút về phía Nam.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 9.

Ảnh chân dung hai thiếu nữ trong trang phục áo dài khăn đóng truyền thống. Đặt trước mặt người phụ nữ trẻ ở bên phải, chúng ta có thể thấy một cây đàn tranh, một nhạc cụ truyền thống của Việt Nam.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 10.

Nhóm người mặc áo dài, đầu đội khăn hoặc vấn tóc, mang theo nhạc cụ.

Con người, cảnh vật miền Bắc 150 năm trước qua ảnh - Ảnh 11.

Phố phường Hà Nội. Ở tiền cảnh của bức ảnh, chúng ta có thể nhìn thấy cánh cổng đóng kín đường phố. Hầu hết đường phố và khu phố của Hà Nội được ngăn cách bởi những cánh cổng lớn được đóng vào ban đêm, được canh gác bởi những người canh gác ở chòi canh phía trên cổng.