Phân tích: Liệu cuộc phản công của Ukraine có đánh bật Nga khỏi phía đông?

Nhà báo Mark Episkopos chuyên về an ninh quốc gia đã có bài viết đăng trên tạp chí National Interest của Mỹ ngày 9/9. Các quan chức Kiev thông báo vào cuối tháng trước rằng, Ukraine đã khởi động một cuộc tấn công được chờ đợi từ lâu ở khu vực Kherson. Các đơn vị Ukraine đã cố gắng phá vỡ tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga qua một số điểm dọc theo biên giới Mykolaiv-Kherson đang giao tranh.

Tuần trước, các lực lượng Ukraine đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Nga ở quận Andriivka, thiết lập một đầu cầu ở khu vực Sukhyi Stavok-Kostromka. Các nhà quan sát quân sự Nga đánh giá trong những ngày tiếp theo rằng, quân đội Ukraine đã bị đẩy ra khỏi Kostromka và Sukhyi Stavok đang bị pháo kích dữ dội của Nga, đồng thời nói thêm rằng gánh nặng của cuộc giao tranh đã chuyển sang khu vực láng giềng Belogorka.

 Quân đội Ukraine đã công bố đoạn video vào đầu tuần này cho thấy rằng họ đã giành lại được Vysokopole ở vùng Kryvyi Rih, với các nguồn tin Nga khẳng định rằng các trận chiến đang được tiến hành ngay phía nam khu định cư.

Vẫn chưa rõ liệu các hành vi vi phạm được báo cáo ở phía dưới tuyến Mykolaiv-Kherson, ở các khu vực Posad-Pokrovske và Novohryhorivka, có mang lại lợi ích đáng kể cho phía Ukraine hay không.

Mặc dù tình hình trên mặt đất vẫn còn khá ổn định, nhưng có những dấu hiệu sơ bộ cho thấy lực lượng Nga ít nhất đã thành công một phần trong việc ngăn chặn những bước tiến ban đầu của Ukraine ở khu vực Kherson.

Cả Kiev và Moscow đều thông báo về những tổn thất lớn của nhau. Bộ Quốc phòng Nga cáo buộc rằng, 1.700 binh sĩ Ukraine đã thiệt mạng trên mặt trận Kherson trong hai ngày đầu tiên của cuộc phản công. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết hôm thứ Tư (7/9)  rằng, 1.450 lính Nga đã thiệt mạng trong 4 ngày qua. Không bên nào tuyên bố về tỷ lệ thương vong đã được chứng thực một cách độc lập.

Ukraine khó có thể đạt được lợi ích nhanh chóng ở phía nam bởi vì Nga biết một cuộc phản công có thể đang diễn ra và đã có nhiều tháng để chuẩn bị cho nó, dần dần củng cố vị thế của mình ở khu vực Kherson với lượng quân và thiết bị bổ sung. Vào giữa tháng 8, các chuyên gia phương Tây đánh giá rằng cơ hội cho một cuộc phản công hiệu quả của Ukraine đã qua đi.

 Các nhà phân tích quân sự bày tỏ lo ngại rằng Ukraine sẽ vô tình hy sinh những lợi thế vốn có của việc tiến hành một cuộc chiến tranh phòng thủ nếu họ phải thực hiện một cuộc tấn công trên bộ quy mô lớn chống lại đối phương vượt trội về số lượng và chất lượng.

 Những yếu tố cơ bản này không thay đổi trong những tuần gần đây - mặc dù tỷ lệ thương vong cụ thể vẫn khó nắm bắt, nhưng có rất nhiều bằng chứng tình huống cho thấy quân đội Ukraine đã phải gánh chịu những tổn thất nặng nề trong quá trình phản công ở Kherson.

Các khu định cư nhỏ hơn có thể sẽ tiếp tục đổi chủ trong những tháng tới khi Ukraine cố gắng giành thêm vị trí ở phía nam, nhưng giải thưởng chính của cuộc phản công vẫn là trung tâm Kherson của khu vực. Các lực lượng Ukraine vẫn phải đối mặt với một trận chiến khó khăn trong việc giành lại thành phố, một nỗ lực mà các quan chức Mỹ cho rằng có thể thành công vào năm 2023.

Tuy nhiên, cuộc phản công phục vụ một loạt các mục tiêu chính trị và quân sự dài hạn của Ukraine đánh dấu nỗ lực táo bạo nhất của Kiev chưa giành được thế chủ động quân sự sau 7 tháng chiến sự.

Trong khi sự chú ý của Nga tập trung vào phía nam, Ukraine đã tiến hành một cuộc phản công "bất ngờ" ở khu vực đông bắc Kharkov. Các lực lượng Ukraine bắt đầu tiến về phía đông, theo hướng Izium và Kupyansk do Nga kiểm soát, trong một nỗ lực rõ ràng nhằm cắt đứt các tuyến đường vận chuyển và cung cấp chính của Nga trong khu vực.

Michael Kofman, giám đốc nghiên cứu về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân, đã viết rằng, mục tiêu của cuộc tấn công có thể là bao vây Izium, thành trì chính của Nga ở khu vực Kharkov. Cuộc tấn công ở phía đông bắc của Ukraine dường như đã đặt lực lượng Nga vào thế lùi.

"Kẻ thù đang bị trì hoãn hết mức có thể, nhưng một số khu định cư đã nằm dưới sự kiểm soát của các lực lượng vũ trang Ukraine", Vitaly Ganchev, một quan chức thân Nga ở khu vực Kharkov nói, theo Reuters.

Tối thứ Năm (8/9) được báo cáo rằng quân đội Ukraine đã tiến vào thị trấn Balakliya, nằm giữa Izium và thành phố Kharkiv. Đoạn phim chưa được kiểm chứng được tải lên mạng xã hội cho thấy cờ Ukraine được treo trên các tòa nhà trong thành phố. "Mọi thứ đều như nó phải thế. Một lá cờ Ukraine trên một thành phố Ukraine tự do dưới bầu trời Ukraine tự do! " Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã viết trên tài khoản mạng xã hội của mình cùng ngày hôm đó, nói thêm rằng quân đội Ukraine đã "giải phóng hàng chục khu định cư" ở các khu vực Kharkov và Kherson.

Những tiến bộ có mục đích của Ukraine ở Kharkov, nếu được xác nhận một cách độc lập, sẽ là thất bại trên chiến trường lớn đầu tiên mà Ukraine gây ra cho Nga kể từ khi họ rút khỏi vùng Kiev vào tháng 3.

 Bất chấp sự thất bại trong các kế hoạch trước đó của Nga nhằm đạt được chiến thắng nhanh chóng ở Ukraine, Điện Kremlin vẫn tiếp tục tin rằng cuối cùng sẽ giành được ưu thế vì thời gian đã đứng về phía họ. Quân đội Nga đã chuyển chiến thuật của mình từ cố gắng chiếm các trung tâm dân cư lớn của Ukraine sang làm "chảy máu trắng" Ukraine thông qua chiến tranh tiêu hao.

Khi nền kinh tế Ukraine suy sụp và dự trữ nhân lực của nước này giảm mạnh trong bối cảnh Nga tấn công dữ dội, Moscow tin rằng chắc chắn sẽ đến một thời điểm - dù là vào mùa đông năm 2022, mùa xuân năm 2023 hay xa hơn nữa - khi nước này không còn khả năng chống chọi một cách hiệu quả.

Tương tự, các quan chức Điện Kremlin đã thể hiện niềm tin của họ rằng phương Tây không có phương tiện kỹ thuật cũng như ý chí chính trị để giữ cho quân đội Ukraine tồn tại lâu dài. Các hoạt động phản chứng đang diễn ra của Ukraine có thể nhằm bổ sung cho phép tính này.

 Nếu Ukraine có thể tiến hành các cuộc tấn công mặt đất khả thi để chiếm lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của mình, thì nước này có thể khiến Nga không thể đảm bảo được tình trạng quân sự và củng cố triển vọng tiếp tục được phương Tây hỗ trợ.

Nhưng vẫn chưa rõ liệu Ukraine có thể duy trì được những thành quả đạt được trên chiến trường gần đây, vốn đã giành được với chi phí lớn về nhân lực và trang thiết bị. Hơn nữa, các chuyên gia đã đặt ra câu hỏi về khả năng của Ukraine trong việc biến những thành công bị cô lập của họ ở các ngôi làng và các khu định cư nhỏ hơn thành các loại hoạt động mặt đất quy mô lớn được yêu cầu để đánh bật lực lượng Nga khỏi các vị trí kiên cố của họ ở các thành phố lớn hơn bao gồm Kherson, Melitopol, và Berdyansk.

Hôm thứ Năm (8/9), Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng, Tướng Mark Milley cảnh báo rằng còn quá sớm để đánh giá tiến trình của các hoạt động phản công của Ukraine ở phía nam và đông bắc. "Chiến tranh vẫn chưa kết thúc. Nga là một quốc gia lớn. Họ có tham vọng rất nghiêm túc đối với Ukraine", Tướng Mark Milley nói.