Hiệp hội, ngành hàng chăn nuôi "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng": Đề xuất cơ chế xứng tầm

Vai trò Hiệp hội, ngành hàng chăn nuôi mờ nhạt trong chuỗi giá trị chăn nuôi 

Phát biểu tại Hội nghị Xây dựng chuỗi giá trị ngành chăn nuôi, do Bộ NNPTNT tổ chức chiều 27/10, ông Dương Tất Thắng – Cục trưởng Cục Chăn nuôi cho biết: Ngành chăn nuôi thời gian qua có những bước phát triển nhanh, tốc độ tăng trưởng ấn tượng trên 6%/năm, sản lượng thịt năm 2021 đạt gần 7 triệu tấn, dự kiến năm nay sẽ đạt hơn 7 triệu tấn thịt. 

Trong đó, đàn lợn hiện có quy mô rất lớn, đạt 28,6 triệu con, sản lượng thịt hơi 3,23 triệu tấn (tính đến 9 tháng đầu năm 2022). Đàn gia cầm 533,4 triệu con, tăng 3,8% sp với cùng kì, trong đó gà chiếm 80%. Tổng đàn trâu 2,27 triệu con, giảm 1,1% nhưng thịt hơi tăng lên 88.000 tấn; bò 6,41 triệu con, tăng 3,4% so với cùng kì... 

Theo ông Thắng, chăn nuôi còn nhiều dư địa phát triển bởi có thị trường tiêu thụ lớn, với hơn 100 triệu dân, lại gần với thị trường Trung Quốc, nhưng để đạt tầm khu vực và thế giới thì còn nhiều hạn chế. Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đầu tư vào chăn nuôi, từ khoa học công nghệ, giống, thức ăn chăn nuôi, đến xử lí môi trường, tuy nhiên các khó khăn lớn vẫn còn, nhất là nút thắt cung cầu làm hạn chế sự phát triển của ngành.

"Trong khi đó, yêu cầu xây dựng ngành chăn nuôi chú trọng chất lượng giá trị, đáp ứng nhu cầu ăn ngon, ăn sạch ngày càng cao. Đòi hỏi cần xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng chăn nuôi chất lượng, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vệ sinh môi trường, kinh tế tuần hoàn theo hướng sinh thái xanh, bền vững theo chuỗi…, để ngành chăn nuôi phát triển tương xứng với chủ trương là ngành mũi nhọn của nông nghiệp" - ông Thắng phân tích.

Chủ trì cuộc họp, Thứ trưởng Bộ NNPTNT Phùng Đức Tiến đặt ra câu hỏi: Chăn nuôi là trụ đỡ lớn của nông nghiệp, tăng trưởng bình quân đều đạt 4,5 – 4,6%/năm, nhưng làm sao có môi trường, hệ sinh thái cho ngành phát triển xứng tầm? Trả lời câu hỏi này, rất cần có sự tham gia, đồng hành của các hiệp hội, ngành hàng. 

Đó cũng là lí do Bộ NNPTNT mời 14 hiệp hội, ngành hàng trong lĩnh vực chăn nuôi cùng ngồi với nhau bàn bạc, đóng góp các giải pháp cụ thể nhằm xây dựng các chuỗi chăn nuôi, phát triển ngành theo hướng nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn…

Đóng góp ý kiến tại cuộc họp, ông Nguyễn Xuân Dương – Phó Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam băn khoăn: Thực tế ngành chăn nuôi chúng ta đã có định hướng chiến lược, có kế hoạch, có giải pháp cụ thể, cơ sở hành lang pháp lý tương đối đầy đủ. Nhưng vai trò của Hiệp hội, ngành hàng chưa rõ ràng, chưa thấy rõ tầm ở đâu? 

Theo ông Dương: Lĩnh vực chăn nuôi có thể chia các ngành hàng lớn, mang tính chủ đạo, ví dụ thịt lợn, thịt và trứng gia cầm; thịt trâu bò và sữa; nuôi yến; nuôi ong. Từ đó xây dựng chiến lược phát triển theo chuỗi cho từng ngành hàng một cách chi tiết, cụ thể. 

Ông Nguyễn Thanh Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Gia cầm nêu ý kiến: Trong nền kinh tế thị trường, các hiệp hội ngành hàng có vai trò rất quan trọng, đại diện cho các hộ, trang trại cất lên tiếng nói, kiến nghị với Nhà nước, nêu lên những khó khăn, trăn trở của người chăn nuôi. 

"Trong 2 năm qua, do ảnh hưởng bởi dịch Covid, ngành chăn nuôi gia cầm nói riêng gặp rất nhiều khó khăn, giá giảm sâu mà không bán được. Thậm chí có hôm, tận đêm tôi vẫn phải gọi điện cho Thứ trưởng Phùng Đức Tiến để đề nghị Bộ NNPTNT phối hợp cùng các tỉnh tháo gỡ khó khăn cho người chăn nuôi gà trong khâu tiêu thụ" - ông Sơn kể.

Thực tế, vai trò của các Hiệp hội trong những năm qua, phần lớn còn rất mờ nhạt, do 2 nguyên nhân chính: Chưa có luật hoá, quy định vai trò hiệp hội ngành hàng được làm những gì? Trong khi ở các nước, hiệp hội được tham gia vận động chính sách, xây dựng luật, quy định, họ có tiếng nói rất mạnh mẽ.

Nhưng ở nước ta hiện nay, mọi thứ Hiệp hội phải tự làm, không có ngân sách nhà nước nên phải huy động xã hội hoá. Cán bộ Hiệp hội toàn là "ăn cơm nhà vác tù và hàng tổng", phải nhiệt tình tâm huyết lắm mới theo đuổi, tham gia được Hiệp hội.

"Nhưng chúng tôi rất mừng là các Bộ, ngành đã dần quan tâm tới vai trò, tiếng nói của Hiệp hội. Ví dụ, Hiệp hội Chăn nuôi Gia cầm đã có văn bản kiến nghị Bộ Tài chính không giảm thuế nhập khẩu thịt gà; hay khi xảy ra đứt gãy chuỗi cung ứng nông sản, chúng tôi đã kiến nghị Bộ Tài chính, Bộ NNPTNT giảm thuế nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và những kiến nghị đó đều được chấp thuận" - ông Sơn khẳng định. 

Cũng theo ông Sơn, thời gian qua, Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm đã rất tích cực thúc đẩy giao thương, bàn với doanh nghiệp phát triển thị trường trong và ngoài nước; tham gia xây dựng thương hiệu và danh tiếng ngành hàng, như gà Minh Dư, Cao Khanh, trứng San Hà, trứng Omega của Dabaco, trứng gà Ba Huân…

Tuy nhiên, trước yêu cầu xây dựng chuỗi giá trị ngành hàng thịt lợn, thịt bò, thịt gia cầm, trứng, sữa…, ông Sơn cũng bày tỏ băn khoăn không biết vai trò ngành hàng đứng ở đâu? 

"Chúng ta cần xác định ngành hàng nào là chủ lực trong 10- 20 năm tới. Vai trò các chủ thể tham gia như thế nào (doanh nghiệp, nông dân, chủ trang trại, HTX...), kèm với đó là xác định được quy mô sản xuất, tiêu thụ ở đâu? Hiện nay các doanh nghiệp vừa và nhỏ rất lo ngại khi ngày càng lép vế so với doanh nghiệp ngoại. Các doanh nghiệp FDI với tiềm lực mạnh đang dần chiếm lĩnh thị phần cả trong nước và xuất khẩu" - ông Sơn thẳng thắn nói. 

Do đó, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi gia cầm Nguyễn Thanh Sơn kiến nghị Bộ NNPTNT cần tạo cơ chế thuận lợi cho các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp phát triển tương xứng. Khi chưa có luật về hiệp hội ngành hàng, đề nghị Bộ ban hành quy chế, cơ chế làm việc với các hiệp hội trong lĩnh vực nông nghiệp.

Hàng quý, Bộ và các đơn vị họp với Hiệp hội ngành hàng để đánh giá kết quả sản xuất kinh doanh, có số liệu chính xác, qua đó lắng nghe kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp. Giải quyết các thủ tục hành chính nhanh gọn hơn; quan tâm, quyết liệt hơn nữa để doanh nghiệp nội đủ sức cạnh tranh với doanh nghiệp FDI...