Mục sở thị quy trình tạo ra tấm lụa Hà Đông nức tiếng
Clip quy trình dệt lụa tại làng lụa Vạn Phúc, Hà Đông. Thực hiện: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Không chỉ là một làng nghề dệt lụa bình thường, làng lụa Vạn Phúc (Hà Đông) hơn 1000 năm qua đã khẳng định giá trị văn hoá - lịch sử của mình bằng những sản phẩm tinh xảo, chất lượng. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Tuy nhiên đó chỉ là phương pháp truyền thống được lưu truyền, hiện nay các nghệ nhân làng Vạn Phúc không còn trực tiếp nuôi tằm lấy tơ nữa mà sẽ thu mua từ nơi khác. Bởi đây là một công đoạn phức tạp đòi hỏi rất nhiều thời gian, quá trình hiện đại hoá đã khiến việc nuôi tằm ngày một khó khăn. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Sau khi nhập tơ về, những người thợ Vạn Phúc thực hiện công đoạn mắc cửi. Các cuộn tơ sẽ được sắp xếp ngay ngắn, xen kẽ nhau trên chiếc máy mắc cửi. Dù có sự hỗ trợ của máy móc, người thợ vẫn phải thường xuyên túc trực, kiểm tra để đảm bảo không xảy ra vấn đề về tơ. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Tiếp theo là công đoạn nối cửi, một bước quan trọng ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình dệt lụa. Theo những người thợ dệt, công đoạn này đòi hỏi những người có thâm niên lâu năm, nhiều kinh nghiệm thực hiện bởi khi nối tơ với nhau, chỉ cần một chút sơ sót sẽ làm hỏng cả tấm lụa quý. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Nhiều người cho rằng, các kỹ thuật máy móc phát triển hiện đại nên quá trình dệt lụa sẽ không còn khó khăn như làm thủ công như xưa. Thế nhưng, sự kết hợp "ăn ý" giữa máy móc và con người mới là "chìa khoá" của tinh hoa lụa tơ tằm Vạn Phúc. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Từ sáng sớm đến tối muộn, chỉ cần tiếng những chiếc máy dệt còn vang lên, những người thợ sẽ phải thường xuyên kiểm tra để đảm bảo nhanh chóng khắc phục lỗi kỹ thuật và bổ sung tơ khi cần. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Những tấm lụa tơ tằm Vạn Phúc sau khi dệt không chỉ có màu trắng sữa mà còn sẵn có những đường hoa văn tinh xảo. Nhưng để có được tấm lụa đầy màu sắc, phong phú về kiểu dáng thì phải trải qua công đoạn nhuộm lụa. Sau khi dệt được mỗi dải lụa dài khoảng 45m, những người thợ sẽ đợi khoảng 3 ngày sau mới bắt đầu mang đi nhuộm. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Đầu tiên những tấm lụa sẽ được nấu trong những nồi đun lớn để loại bỏ tạp chất, đảm bảo độ mềm mượt của sản phẩm. Thay vì sử dụng các loại thảo mộc thiên nhiên để nhuộm như trước đây, thợ nhuộm Vạn Phúc đã chuyển sang các loại thuốc nhuộm để đảm bảo màu sắc rực rỡ, nổi bật. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Công đoạn này không dễ dàng vì nó đòi hỏi người thợ phải thường xuyên gia giảm phẩm màu để có thể đảm bảo độ đậm nhạt, sắc thái như ý muốn. Sau khi nhuộm, những tấm lụa sẽ được mang đi sấy khô rồi chuyển tới những địa điểm buôn bán. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Bà Nguyễn Thị Lan, nghệ nhân dệt may lâu năm tại làng Vạn Phúc chia sẻ, công đoạn đầu tiên chính là trồng dâu, nuôi tằm, lấy tơ, kéo kén. Đây là công đoạn đòi hỏi người thợ phải tỉ mỉ, cẩn thận vì sẽ ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng lụa sau này. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Điều khiến cho chất lụa Vạn Phúc dẻo dai và mềm mại đến vậy chính là nhờ công đoạn dệt may thủ công vô cùng tinh tế, khéo léo của những nghệ nhân nơi đây. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
Chính nhờ công đoạn phức tạp và sự tinh tế của những nghệ nhân, sản phẩm lụa tơ tằm Vạn Phúc luôn có vị trí đặc biệt trong lòng những ai yêu cái đẹp, say mê gấm vóc. Sản phẩm này cũng được du khách nước ngoài mua về làm quà, xuất khẩu ra nước ngoài. Ảnh: Phương Linh - Nguyễn Tùng.
