Đặc biệt, hệ thống hang động Phong Nha – Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Bình) như những thư viện lưu trữ các tài liệu quý về lịch sử và tiến trình vận động, phát triển của thế giới tự nhiên. Đến Phong Nha – Kẻ Bàng du khách sẽ có cơ hội khảo cứu và trải nghiệm những kỳ quan của tạo hoá.
Hang Sơn Đoòng trong hệ thống hang động Phong Nha-Kẻ Bàng ở tỉnh Quảng Bình– động lớn nhất thế giới.
Sơn Đoòng phát hiện năm 1991 và công bố năm 2009; chiều dài Sơn Đoòng 9000m, cao khoảng 200 m, rộng khoảng 150 m và được đánh giá là hang động lớn nhất thế giới vượt qua Hang Deer của Malaysia.
Có thể nói, Sơn Đoòng không chỉ nổi tiếng với động lớn nhất thế giới, mà chứa bên trong nó là những giá trị tiêu biểu, ít có hang động nào có được: Khu rừng nguyên sinh, ngọc động, hố sụt lớn, hóa thạch hay các loài động vật thân mềm, thủy sinh, dơi, hay là khối thạch nhũ khổng lồ được đặt tên là Đại bức tường Việt Nam ( the Great wall of Viet Nam).
Trong một tạp chí nổi tiếng Nationnal Geographic mô tả: “Có cả rừng trong hang, bãi cát trắng đủ lớn để chứa được một tòa nhà chọc trời tại NewYork”. Năm 2014, Tạp chí The New York Times xếp Sơn Đoòng đứng thứ 8 trong “52 điểm du lịch hấp dẫn nhất hành tinh”. Tạp chí khoa học Smithsonian bình chọn Sơn Đoòng là vị trí thứ nhất trong danh sách “25 địa điểm khách du lịch cần đến của Thế kỷ 21”.
Chuyên trang du lịch Smarter Travel của Mỹ công bố Sơn Đoòng là một trong 27 kỳ quan thiên nhiên Châu Á. Trang Huffington Post xếp Sơn Đoòng đứng vị trí thứ 5 trong số “10 điểm đến trên thế giới du khách nên tham quan một lần trong đời”. Đặc biệt, sách Kỷ lục thế giới Guinness đăng Sơn Đoòng là hang động lớn nhất.
Én là động lớn thứ ba trên thế giới, cửa hang cao tới 78,6m, có chiều rộng hơn 70m. Mặc dù, chiều dài động chỉ có 1,645km, song động Én được xem là động có lòng rộng nhất được phát hiện ở Việt Nam.
Đến với động Én, du khách như đứng trước một bức tranh đa màu sắc của thế giới tự nhiên hoang dã. Nếu như động Phong Nha, Thiên Đường thu hút du khách bởi vẻ đẹp lung linh, huyền ảo, thì động Én lại mang một nét đẹp hoang sơ nhưng không kém phần kỳ thú. Nét đặc sắc không kém phần thú vị khi tham quan động Én đó là sự trú ngụ của hàng vạn con chim Én. Đây cũng là lý do người ta gọi hang với cái tên là Én.
Chính những nét đặc sắc đó, đã đưa động Én trở thành một trong những động nổi tiếng ở Việt Nam, đã từng được giới thiệu trên nhiều tờ báo nổi tiếng trên thế giới như Nationnal Geographic, The NewYork Time; và gần đây, sự ra mắt bộ phim bom tấn Pan (2015) của Hollywood đã minh chứng cho điều đó.
Động Phong Nha là một kỳ quan tiêu biểu nhất về giá trị thẩm mỹ, địa chất của thế giới tự nhiên. Được Hiệp hội Hoàng gia Anh bình chọn là một trong những hang động đẹp nhất thế giới với 7 tiêu chí: cửa hang cao và rộng nhất; có bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất; có sông ngầm dài nhất; có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất; có hang khô cao và rộng nhất; hồ nước ngầm đẹp nhất; và có hang nước dài nhất.
“Một số thạch nhũ như những chiếc đèn lồng trong những buổi dạ hội, đường xếp rất khéo; một số khác treo lơ lửng như những cánh hoa, đài hoa. Một vài vách hang lại bao phủ bằng những ống dài như những ống sáo của những chiếc phong cầm lớn trong nhà thờ.
Toàn bộ, chỗ nào cũng trau chuốt, nổi bật vì những chi tiết tỉ mỉ” (P.A- Tạp chí Extrise Asie, số 34 năm 1929). “Vô số tượng đá lởm chởm, đủ mọi hình thù kỳ dị, sắp xếp hổn độn hết sức nên thơ, mang tất cả màu sắc của cầu vồng; trong đó có thể thấy bên cạnh những màu hồng nhạt của một bức tranh của Vatteau là màu xanh da trời của một bức tranh khác của Raphael; màu hoàng thổ và màu chân son với ánh sáng phản chiếu màu đỏ chói và màu xanh không bao giờ phai của xanh xanh đồng; tất cả đua nhau soi mình trong dòng nước…” (Nhật ký thám hiểm Phong Nha ngày 24-5-1929 của Charly, Qualaggi, Buoffier). Chính vì vậy, Baton khi thám hiểm Phong Nha cũng phải thốt lên rằng: “Phong Nha đẹp như một mê cung”.
Động Thiên Đường có chiều dài hơn 31,4 km, chiều rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất lên đến 150m; chiều cao từ đáy động lên đến trần động khoảng 60-80m, được Tổ chức kỷ lục Châu Á xếp hạng là động khô dài nhất Châu Á.
Như những nhà điêu khắc, kiến trúc tài ba và nguồn lực vô hạn, thiên nhiên đã tạo Thiên đường một hoàng cung thạch nhũ, phong phú về hình thù, kích cỡ, đa dạng về sắc màu.
Nếu một ai đó tìm kiếm về các cấu trúc của quá trình tạo hóa thạch nhũ trong thế giới tự nhiên hãy đến với Thiên Đường. Ở đây tồn tại khoảng 22 kiểu cấu trúc khác nhau như vú đá, măng đá, rèm đá, thác đá, hoa đá, ngọc động, chuông đá, trụ đá, ống đá, hay những khối đá pha lê óng ánh phủ đầy những giọt sương và nhiều hơn thế nữa.
Cái đẹp ngỡ ngàng và bí ẩn của thế giới tự nhiên đã làm kinh ngạc không chỉ là du khách mà còn các nhà thảm hiểm, thạch học.
Những kỳ quan của Phong Nha – Kẻ Bàng đang là những điểm đến hấp dẫn nhất trong hành trình của du khách. Ngoài ra, còn có các điểm du lịch như: Suối Nước Moọc, Zipline Sông Chày – Hang Tối, Thung lũng Sinh Tồn – động Thủy Cung, điểm du lịch sinh thái và diễn giải môi trường Vườn thực vật ... Mỗi địa điểm đều mang một vẻ đẹp riêng, nhưng tất cả đều mang lại cho du khách một sự trải nghiệm khác lạ.