Đạo diễn người Nhật dựng “Vua Lear” của Shakespeare để thức tỉnh lương tri người Việt

 "Vua Lear" (Tiếng Anh là "King Lear") có thể xem là một trong những vở kịch kịch tính, bi thương và chất chứa nhiều tầng ý nghĩa nhất của nhà viết kịch lừng danh người Anh - William Shakespeare. Kịch xoay quanh những mâu thuẫn xung đột, mẫu thuẫn trái ngược với luân thường đạo lý giữa vua Lear với 3 cô con gái: Cordelia, Goneril – Regan. Những xung đột này không chỉ bó hẹp trong tình cảm cha con mà còn đề cập đến sự đối chọi giữa sự thật và giả dối, các mối quan hệ lợi ích liên quan đất đai, tài sản thừa kế… Và vượt lên sự câu chuyện về sự xung đột gia đình, "Vua Lear" còn tái hiện câu chuyện của cả xã hội với tinh thần phê phán và giá trị triết lý sâu sắc.

Vở kịch được viết dựa trên truyền thuyết vua Leir của Anh - một vị vua trong thần thoại Celtic giai đoạn trước La Mã, vở kịch đã được chuyển thể vô số lần sang sân khấu và điện ảnh, với sự tham gia diễn xuất của nhiều diễn viên xuất sắc nhất thế giới.

Với các học giả chuyên nghiên cứu về sân khấu, khi nhắc đến các thành tựu của thể loại kịch ở phương Tây nói riêng và trên thế giới nói chung, William Shakespeare là một đỉnh cao khó lòng thay thế được và tác phẩm "Vua Lear" là một trong số các thành tựu đó.

Năm 2012, Nhà hát kịch TNT (Anh Quốc) đã mang vở kịch "Vua Lear" qua Việt Nam, công diễn tại 3 thành phố lớn Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM. Với vở kịch này, TNT đã kết hợp cả 3 loại hình biểu diễn hiện đại đang được phổ biến là âm nhạc, khiêu vũ và kịch nói.

Chia sẻ với Dân Việt, nghệ sĩ Văn Hải - Giám đốc Sản xuất vở diễn cho biết, việc dựng lại vở kịch kinh điển này là một sự thách thức vô cùng lớn đối với sân khấu Lệ Ngọc. Từ trước đến nay, tất cả các vở của sân khấu Lệ Ngọc đều dàn dựng trong vòng 30 ngày là hoàn thành và công diễn. Tuy nhiên, với vở "Vua Lear", đạo diễn lẫn ê-kíp sản xuất xác định phải mất 45 ngày mới có thể hoàn thành được vở diễn. Trong kịch bản gốc của William Shakespeare có tới 5 chương và đạo diễn không thể "bê" hết tất cả lên sân khấu vì sẽ quá dài. Và việc phải cắt gọn cũng như chọn lọc chi tiết để dựng thành một vở kéo dài tối đa 120 phút là cả một bài toán khó. 

"Kinh phí đầu tư cho vở diễn chắc chắn cũng sẽ gấp đôi các vở diễn khác vì bối cảnh của vở rất đặc trưng. Đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama muốn đưa các họa sĩ từ Nhật Bản qua nhưng chúng tôi sẽ phải tính toán thêm. Nếu không đạt được hiệu quả như mong muốn thì sẽ rất tốn kém. Chúng tôi cũng đang đau đầu trong việc lựa chọn diễn viên vì diễn viên của vở rất nặng về tâm lý và phải có khả năng diễn xuất thượng thừa", nghệ sĩ Văn Hải bày tỏ.

Vở "Vua Lear" sẽ thức tỉnh lương tri của khán giả Việt

Tsuyoshi Sugiyama - đạo diễn người Nhật Bản cũng chia sẻ thêm với Dân Việt rằng, anh sẽ không cắt bỏ chi tiết trong kịch bản nguyên tác mà sẽ giản lược bớt nội dung để phù hợp với bối cảnh đương đại, đặc biệt là cắt những đoạn thoại lặp đi lặp lại.

"Thế giới mà chúng ta đang sống đã không còn màu hồng như chúng ta tưởng tượng. Bây giờ con người sống lừa gạt lẫn nhau, sẵn sàng chà đạp lên người khác để giành chiến thắng… sự xuống cấp về mặt đạo đức lan khắp mọi nơi. Vì thế, tôi muốn nhấn mạnh vào những chi tiết đó để thức tỉnh lương tri con người. Tôi muốn mọi người thấy rằng, những người bị lừa gạt, bị chà đạp thì rất đau khổ nhưng những người đi lừa gạt, chà đạp, khiến người khác đau khổ cũng sẽ cảm thấy bị đau khổ, thậm chí đau khổ hơn", đạo diễn Tsuyoshi Sugiyama bộc bạch.

NSND Lệ Ngọc cho biết, "Vua Lear" là câu chuyện của 400 năm trước nhưng vẫn còn nguyên giá trị thời sự đối với hiện tại. Ê-kíp sáng tạo mong muốn có thể thổi hơi thở của cuộc sống đương đại vào câu chuyện này để phù hợp, gần gũi với công chúng hôm nay.

"Xã hội Việt Nam nói riêng và cả thế giới nói chung đang bước vào thời kỳ khủng hoảng giá trị. Nhiều giá trị về đạo đức, về văn hóa, về lòng tốt, về niềm tin… đang bị lung lay, sói mòn, xuống cấp. Vì thế, tôi mong vở diễn này sẽ thức tỉnh được người xem. Sau khi xem vở diễn xong, người ta sẽ sống tỉnh thức hơn và có trách nhiệm hơn.

Đạo diễn tài năng người Nhật Tsuyoshi Sigiyama từng dàn dựng thành công các vở diễn "Hedda Gabler" và "Cậu Vanya" cho Nhà hát Tuổi trẻ. Vì thế, sân khấu Lệ Ngọc vô cùng tin tưởng vào tài năng dàn dựng của vị đạo diễn này. 

Vở kịch "Vua Lear" là vở diễn thứ tư được dàn dựng trong năm 2022 của Sân khấu Lệ Ngọc, nối tiếp các vở diễn ấn tượng đã ra mắt trước đó là: "Vang bóng một thời", "Lá đơn thứ 72", "Huyền tích Chùa Một Cột". Điều này tiếp tục khẳng định sự năng động, dấn thân của một đơn vị kịch xã hội hóa trên hành trình bắc cầu nối đưa sân khấu đến gần hơn với công chúng hiện đại.