Cảnh báo trẻ vị thành niên bỏ điều trị HIV, gia tăng lây nhiễm trong cộng đồng

ThS.BSCKII Dư Tuấn Quy, Trưởng khoa Nhiễm - thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM cho biết, gần đây tình trạng trẻ vị thành niên, người trẻ tuổi nhiễm HIV, bỏ thuốc điều trị, quan hệ tình dục không an toàn; tái khám không đúng hẹn rất cao gây khó khăn cho điều trị.

Bên cạnh đó, một số trẻ vị thành niên bị nhiễm HIV do quan hệ tình dục đồng giới nam (MSM), trong đó có một học sinh lớp 8 đã tử vong hồi giữa tháng 12 vừa qua.

Bác sĩ Quy cho hay, chương trình chăm sóc trẻ nhiễm HIV bắt đầu từ 2004, đến nay đã triển khai được 18 năm. Bệnh viện Nhi đồng 1 hiện quản lý 437 trẻ nhiễm HIV, trong đó trẻ vị thành niên là hơn 300 ca. Mỗi năm Bệnh viện Nhi đồng 1 nhận quản lý thêm 10-15 ca mới.

Tuy nhiên, theo bác sĩ Quy, sau dịch Covid-19 tỷ lệ trẻ nhiễm HIV bỏ khám và tái khám trễ, không đúng hẹn tăng lên, đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến kháng thuốc. Theo khuyến cáo, người nhiễm HIV không nên uống trễ và không được bỏ thuốc dù chỉ 1 ngày, nếu có quên thuốc phải uống liền ngay sau đó.

Trẻ vị thành niên nhiễm HIV hiện chia thành 2 nhóm. Nhóm thứ nhất là trẻ nhiễm HIV lây truyền từ mẹ sang con, nhóm này hiện đã trưởng thành, đa số cha mẹ đã mất, hiện sống chung ông bà, người thân hoặc tự mưu sinh.

"Với những người trẻ này, để tồn tại chúng sẽ làm mọi nghề. Với con gái thì có thể làm tiệm cà phê, tiệm tóc, thậm chí là mại dâm và con trai cũng tương tự như vậy. Nhưng các em này quan hệ tình dục không dùng biện pháp bảo vệ", bác sĩ Quy nói.

Bác sĩ Quy cho hay vừa qua đã có 4 - 5 người quay trở lại bệnh viện khám vì nhiễm trùng cơ hội nặng do bỏ thuốc điều trị. "Hỏi tại sao bỏ thuốc thì các em nói đi làm mưu sinh, thậm chí quan hệ tình dục với người khác để có tiền trả nhà trọ, có tiền để sinh sống và đã lây nhiễm HIV cho rất nhiều người", bác sĩ Quy kể lại.

Nhóm thứ hai là trẻ vị thành niên (từ 11 - 13 tuổi) bị lây bệnh truyền nhiễm do quan hệ tình dục, đặc biệt là quan hệ tình dục đồng giới nam. Bác sĩ Quy kể về một trường hợp trẻ có quan hệ tình dục đồng giới với các anh lớn hơn, được phát hiện nhiễm lao, nhiễm trùng cơ hội và được khởi động điều trị dự phòng HIV bằng thuốc ARV. Tuy nhiên, em này đã bỏ thuốc vì không có ai hỗ trợ. Em bị lao bùng phát, bị sốc, bị tổn thương đa cơ quan và tử vong.

Tương tự, khi dịch Covid-19 vừa hết, một số tỉnh hội chẩn với Bệnh viện Nhi đồng 1, họ đưa hình ảnh vì nghĩ là bệnh tay chân miệng, nhưng thực tế là giang mai. Có trẻ khác ở tỉnh lên Bệnh viện Nhi đồng 1 khám và phát hiện nhiễm HIV, em nói có quan hệ tình dục đồng giới với các anh lớn ở trong vuông tôm…

Tình trạng này cũng diễn ra tại Bệnh viện Nhi đồng 2. Theo ThS.BS Vũ Thiên Ân, phòng khám OPC (phòng khám và điều trị ngoại trú), Khoa Nhiễm, Bệnh viện Nhi đồng 2, từ sau dịch Covid-19 đến nay, tỷ lệ trầm cảm của bệnh nhi HIV tại đây tăng lên.

Nhiều trẻ nhiễm HIV có tư tưởng bỏ uống thuốc, bỏ điều trị. Vì vậy, phòng khám đang tập hợp các trẻ vị thành niên, sinh hoạt nhóm để nhân viên xã hội tâm tình, tháo gỡ, giải đáp nhiều vấn đề riêng tư. Từ đó nhắc nhở, khuyến khích các bé uống thuốc trở lại đều đặn và sớm phát hiện các trường hợp bị trầm cảm để có phương án xử lý kịp thời.

Trước thực tế đáng báo động trên, theo bác sĩ Quy, khó khăn của những trẻ nhiễm HIV hiện giờ chủ yếu là mưu sinh bởi không có tiền thuê nhà trọ, không có tiền mua bảo hiểm và trang trải cuộc sống. Vì vậy ngoài tăng cường giáo dục giới tính, sức khoẻ sinh sản, dự phòng các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, cần phải giáo dục hướng nghiệp cho trẻ.

Các nhân viên y tế, người trực tiếp quản lý trẻ cần rà soát trẻ vị thành niên, người trẻ bỏ thuốc điều trị HIV để hỏi han, quan tâm, giáo dục để có biện pháp bảo vệ trẻ an toàn, tránh lây các bệnh truyền nhiễm, trong đó có HIV ra cộng đồng.

"Tỷ lệ trẻ HIV không còn người chăm sóc (bố mẹ đã mất) lên đến 40%. Tôi ấp ủ hướng nghiệp cho trẻ HIV, cho các em một cái nghề. Trong năm 2023, tôi dự định sẽ gặp các trẻ HIV định hướng giáo dục cho các em", bác sĩ Quy trăn trở.