Chất lượng tài sản suy giảm, chuyên gia nói thẳng về sức chống chịu của các ngân hàng

Đó là nhận định của bà Trần Kiều Oanh, trưởng phòng Khối Phân tích Định chế Tài chính thuộc FiinGroup khi đề cập về sức chống chịu của ngân hàng Việt ứng phó với rủi ro gia tăng tại Tọa đàm "Điểm sáng Đầu tư 2023 - FiinGroup Invest Summit".

4 yếu tố cho thấy sự ảnh hưởng của bất động sản tới chất lượng tài sản của các ngân hàng

Bà Trần Kiều Oanh, trưởng phòng Khối Phân tích Định chế Tài chính thuộc FiinGroup cho biết, chất lượng tín dụng đang đi xuống ở nhiều ngành, nợ xấu dần lộ diện kể từ khi Thông tư 14/2021/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước hết hiệu lực kể từ hết tháng 6/2022. Cuối năm 2022, tỷ lệ nợ xấu nội bảng đã tăng lên 1,92%, tỷ lệ nợ xấu gộp khoảng 4,5%.

Tuy nhiên, con số này vẫn chưa thể hiện hết rủi ro tiềm ẩn từ lĩnh vực Bất động sản (BĐS). Bà cũng chỉ ra 4 yếu tố cho thấy sự ảnh hưởng của BĐS tới chất lượng tài sản của các ngân hàng còn rất lớn.

Thứ nhất, chất lượng tín dụng cho chủ đầu tư BĐS suy yếu do tình trạng tắc thanh khoản và lợi nhuận lao dốc tại các doanh nghiệp này.

Thứ hai, các khoản cho vay mua nhà hết thời hạn ưu đãi, đến hạn trả nợ gốc và lãi trong năm 2023, trong bối cảnh thu nhập người dân suy giảm hậu covid-19.

Thứ ba, nợ xấu chéo từ cục máu đông trái phiếu BĐS, dư nợ trái phiếu BĐS cuối năm 2022 khoảng 420.000 tỷ, trong đó ngân hàng nắm giữ 150.000 tỷ, nhà đầu tư nhỏ lẻ nắm giữ khoảng 270.000 tỷ.

Thứ tư, khoảng 70% tài sản bảo đảm cho các khoản vay tại hệ thống ngân hàng hiện nay là bất động sản. Việc phát mãi tài sản đảm bảo, bán nợ theo cơ chế thị trường để xử lý nợ xấu gặp trở ngại đáng kể khi thị trường bất động sản gặp khó khăn.

Cũng theo bà Oanh, rủi ro đặc biệt hiện hữu và tăng lên xuất phát từ sự đóng băng của thị trường BĐS, lĩnh vực đóng góp tới 21% dư nợ tín dụng của toàn hệ thống, chưa tính đến khoảng 4% dư nợ trái phiếu sở hữu ngoài hệ thống tín dụng.

Nợ xấu liên quan đến BĐS cũng chiếm xấp xỉ 20% tổng quy mô nợ xấu trên bảng cân đối kế toán của các ngân hàng nên sự suy yếu của thị trường BĐS sẽ gây áp lực lên chất lượng tài sản của ngân hàng trong năm 2023 này.

Tuy nhiên, theo vị chuyên gia này, triển vọng cụ thể ra sao sẽ còn phụ thuộc vào bối cảnh vĩ mô, sự hồi phục cầu bất động sản và đặc biệt là yếu tố phân loại tháo gỡ pháp lý dự án BĐS. Bên cạnh đó, là sự triển khai đồng điệu giữa việc cho phép tái cơ cấu nợ trái phiếu doanh nghiệp và tín dụng ngân hàng trong thời gian tới đây được triển khai sớm hay muộn.

Sức chống chịu của ngân hàng Việt đang ở mức nào?

Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng cũng được trưởng phòng Khối Phân tích Định chế Tài chính thuộc FiinGroup dự báo sẽ tăng lên đáng kể và sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến triển vọng lợi nhuận ngân hàng trong năm nay do nhiều khoản cho vay với bất động sản (bao gồm cho vay các nhà phát triển bất động sản, cho vay người mua nhà và trái phiếu bất động sản) có thể trở thành nợ xấu nếu tín dụng vào lĩnh vực này tiếp tục bị thắt chặt.

Tuy nhiên, rủi ro tín dụng sẽ có sự phân hóa giữa các ngân hàng, trong đó các ngân hàng có dư nợ tín dụng bất động sản cao sẽ phải đối mặt với áp lực trích lập dự phòng lớn hơn so với các ngân hàng thuần bán lẻ.

Vị chuyên gia này cũng thẳng thắn "điểm danh" các ngân hàng hiện nay đã chủ động tăng cường trích lập dự phòng sẽ sớm như Vietcombank, BIDV, Vietinbank, MBBank với bộ đêm dự phòng cao, gấp đôi thậm chí gấp ba quy mô nợ xấu nôi bảng, cho phép các ngân hàng này có nguồn lực vững chắc để chống chọi với rủi ro tín dụng.

Tuy nhiên, vẫn có một số ngân hàng có bộ đệm dự phòng mỏng, sẽ đối diện áp lực trích tăng lập dự phòng và làm hao mòn lợi nhuận trong năm 2023 và có thể tạm áp lực lên thanh khoản ngân hàng đó. Một số cái tên trong danh sách này có thể kể đến như PGBank, ABBank hay như BVB.

Nhìn trên bình diện chung, sức khỏe hệ thống các ngân hàng đã tốt hơn rất nhiều khi tỷ lệ bao phủ nợ xấu đã tăng gấp đôi so với 10 năm trước, trong ngắn hạn, ngành ngân hàng có đủ nguồn lực để đối phó với rủi ro nợ xấu.

Bàn luận về động lực tăng trưởng của ngành ngân hàng trong năm 2023, bà Oanh cho rằng mặc dù chi phí vốn tăng cao khiến NIM có thể sẽ thu hẹp trong nửa đầu năm và chỉ có thể cải thiện trong nửa cuối năm khi áp lực thanh khoản dịu đi, thu nhập phí từ dịch vụ thanh toán và Bancassurance sẽ trở thành nguồn thu nhập ổn định nhờ nỗ lực số hóa của ngân hàng và dư địa bán chéo lớn từ tập khách hàng ngày càng mở rộng.