Ngân hàng Silicon Valley Bank sụp đổ: Trò chơi "đổ lỗi" trong ngành tài chính và công nghệ?

Một trong những công ty cho vay nổi tiếng nhất trong thế giới khởi nghiệp công nghệ, Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) đã phải vật lộn dưới sức nặng của những quyết định tồi tệ, và sự hoảng loạn của khách hàng, khi họ đã sụp đổ nhanh chóng buộc chính phủ liên bang Mỹ phải vào cuộc.

Cụ thể, Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) cho biết rằng họ sẽ tiếp quản Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB), một tổ chức 40 năm tuổi có trụ sở tại Santa Clara, California. Sự sụp đổ của ngân hàng là lớn thứ hai trong lịch sử Hoa Kỳ sau vụ sụp đổ của Washington Mutual năm 2008, và cũng là lớn nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính của năm 2008 tính cho tới hiện nay.

Chuyện gì đã xảy ra?

Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB), ngân hàng lớn thứ 16 ở Mỹ, đã phá sản sau khi những người gửi tiền vội vã rút tiền trong tuần này trong bối cảnh lo lắng về sức khỏe tài chính của ngân hàng.

Cụ thể, vào sáng 10/3 (theo giờ Mỹ), Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) đã chính thức dừng hoạt động, sau khi khách hàng đổ xô tới rút tiền trong tuần này do lo lắng về tình trạng tài chính của ngân hàng. Động thái này được đưa ra sau 48 giờ đầy kịch tính chứng kiến giá cổ phiếu của công ty cho vay công nghệ cao giảm mạnh trong bối cảnh các khách hàng có liên quan ồ ạt rút tiền gửi.

Nhiều khách hàng đã rút một khoản tiền gửi đáng kinh ngạc là 42 tỷ đô la, theo một hồ sơ quy định của California. Điều này ngay lập tức khiến SVB rơi vào tình trạng âm tiền mặt 958 triệu đô la, và không thể huy động đủ tài sản thế chấp từ các nguồn khác.

Động thái này cũng đặt gần 175 tỷ đô la tiền gửi của khách hàng dưới sự kiểm soát của cơ quan quản lý. Vòng xoáy đi xuống của Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) đã tăng tốc với tốc độ đáng kinh ngạc trong tuần này, nhưng những rắc rối của họ vốn đã kéo dài hơn một năm. Được thành lập vào năm 1983, ngân hàng này từ lâu đã là nơi cho vay của các công ty khởi nghiệp và giám đốc điều hành của họ.

Mặc dù ngân hàng tự quảng cáo mình là “đối tác của nền kinh tế đổi mới”, nhưng một số quyết định rõ ràng là lỗi thời đã dẫn đến thảm cảnh này.

Thực tế, tiền mặt từ các công ty khởi nghiệp từng phát triển mạnh mẽ do đã huy động được rất nhiều tiền từ các nhà đầu tư mạo hiểm, SVB đã làm điều mà tất cả các ngân hàng đều làm: Giữ một phần tiền gửi trong tay và đầu tư phần còn lại với hy vọng kiếm được tiền lãi. Đặc biệt, ngân hàng dành một phần lớn tiền gửi của khách hàng vào trái phiếu kho bạc Mỹ dài hạn và trái phiếu thế chấp hứa hẹn sẽ có thêm ít lợi nhuận khi lãi suất thấp. Và điều đó đã ổn định trong nhiều năm. Tiền gửi của ngân hàng đã tăng gấp đôi lên 102 tỷ đô la vào cuối năm 2020, từ 49 tỷ đô la vào năm 2018. Một năm sau, vào năm 2021, ngân hàng có 189,2 tỷ đô la trong kho bạc khi các công ty khởi nghiệp và công nghệ thu được lợi nhuận cao trong đại dịch.

Cũng vì đã mua một lượng lớn trái phiếu ngay trước khi Cục Dự trữ Liên bang bắt đầu tăng lãi suất hơn một năm trước, khi không dự phòng được khả năng lãi suất sẽ tăng rất nhanh. Để giảm tỷ lệ lạm phát, Cục Dự trữ Liên bang năm ngoái đã bắt đầu tăng lãi suất, dẫn đến giá trị trái phiếu giảm xuống, khiến ngân hàng phải chịu những khoản lỗ. 

Nói rõ hơn thì do lãi suất thị trường đã tăng cao hơn rất nhiều, số trái phiếu trên đột nhiên có giá trị thấp hơn rất nhiều trên thị trường mở so với giá trị ghi trên sổ sách của ngân hàng. Kết quả là ngân hàng phải bán lỗ và bán càng nhanh càng tốt để không bị lỗ nặng hơn. Cùng lúc, dòng tiền gửi vào SVB đã đảo chiều do khách hàng của họ cạn tiền mặt sau một thời gian đốt tiền, gặp khó trong kinh doanh và khó huy động vốn mới. Tất nhiên, điều đó có thể chưa thành vấn đề miễn là khách hàng của ngân hàng không yêu cầu trả lại tiền của họ. 

Nhưng mới đây, khi SVB thông báo rằng họ đã bán lỗ một loạt chứng khoán và sẽ bán 2,25 tỷ đô la cổ phiếu mới để củng cố bảng cân đối kế toán. Điều đó đã gây ra sự hoảng loạn giữa các nhà đầu tư mạo hiểm quan trọng, những người được cho là đã khuyên các công ty đầu tư của mình rút tiền khỏi ngân hàng này.

Cơ quan quản lý tài chính California cho biết: “Việc rút tiền gửi nhanh chóng đã khiến Ngân hàng này không có khả năng thanh toán các nghĩa vụ của mình khi đến hạn. Ngân hàng này bây giờ mất khả năng thanh toán”.

Các cơ quan quản lý đã vào cuộc, đóng cửa ngân hàng và đưa nó vào diện tiếp nhận. Cổ phiếu của công ty giảm giá, sau đó bị tạm dừng bán và công ty này đã từ bỏ nỗ lực huy động vốn nhanh hoặc tìm người mua. Một số cổ phiếu ngân hàng khác đã tạm thời ngừng giao dịch vào cuối tuần này, bao gồm First Republic, PacWest Bancorp và Signature Bank.

Theo CNBC, giới chức California đã đóng cửa SVB và giao lại cho Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang Mỹ (FDIC) quản lý. Đơn vị này sẽ thanh lý tài sản của SVB để trả cho người gửi tiền và các chủ nợ của ngân hàng.

Giám đốc điều hành của Better Markets Dennis M. Kelleher đã viết: “Tình trạng của SVB xấu đi nhanh chóng đến mức nó không thể kéo dài thêm nữa. Đó là bởi vì những người gửi tiền đã rút tiền của họ quá nhanh khiến ngân hàng mất khả năng thanh toán và việc đóng cửa nhanh chóng là không thể tránh khỏi”.

Nhà kinh tế trưởng Mark Zandi của Moody cho biết, lãi suất cao hơn đặc biệt ảnh hưởng nặng nề đến công nghệ, làm giảm giá trị của cổ phiếu công nghệ và khiến việc huy động vốn trở nên khó khăn. Cùng với sức khỏe tài chính bất ổn của SVB, điều đó đã khiến nhiều công ty công nghệ rút tiền gửi mà họ nắm giữ tại SVB để tài trợ cho hoạt động của họ hoặc gửi ở nơi khác cho an toàn.

Zandi cho biết: “Lãi suất cao hơn cũng làm giảm giá trị trái phiếu và các chứng khoán khác mà SVB cần để trả cho người gửi tiền. Tất cả những điều này đã gây ra sự cạn kiệt tiền gửi của họ khiến FDIC phải tiếp quản SVB”.

Phó Bộ trưởng Tài chính Wally Adeyemo đã tìm cách trấn an công chúng về sức khỏe của hệ thống ngân hàng sau sự sụp đổ đột ngột của SVB. Adeyemo nói với Đài CNN trong một cuộc phỏng vấn độc quyền: “Các cơ quan quản lý liên bang đang chú ý đến tổ chức tài chính cụ thể này và khi chúng tôi nghĩ về hệ thống tài chính rộng lớn hơn, chúng tôi rất tin tưởng vào khả năng và khả năng phục hồi của hệ thống”.

Các bình luận được đưa ra sau khi Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen triệu tập một cuộc họp đột xuất của các cơ quan quản lý tài chính để thảo luận về sự sụp đổ của SVB, một ngân hàng cho vay lớn đối với lĩnh vực công nghệ đang bị tổn hại.

“Chúng tôi có các công cụ cần thiết để [đối phó với] các sự cố như những gì đã xảy ra với Ngân hàng SVB”, Adeyemo nói.

Adeyemo cho biết các quan chức Mỹ đang “tìm hiểu thêm thông tin” về sự sụp đổ của SVB. Ông lập luận rằng cuộc đại tu cải cách tài chính Dodd-Frank, được ký thành luật vào năm 2010, đã cung cấp cho các cơ quan quản lý các công cụ họ cần để giải quyết vấn đề này và cải thiện vốn hóa của các ngân hàng. Adeyemo từ chối dự đoán những gì sẽ tác động đến nền kinh tế rộng lớn hơn hoặc ngành công nghệ trong thời gian tới.

Những lo ngại đó khiến nhà đầu tư lo lắng về một số ngân hàng trong khu vực

Giống như Silicon Valley Bank, Signature Bank cũng là một công ty cho vay phục vụ cho cộng đồng khởi nghiệp. Nó có lẽ được biết đến nhiều nhất nhờ mối liên hệ với cựu Tổng thống Donald J. Trump và gia đình ông.

First Republic Bank, một công ty cho vay có trụ sở tại San Francisco tập trung vào quản lý tài sản và dịch vụ ngân hàng tư nhân cho các khách hàng có giá trị ròng cao trong ngành công nghệ, gần đây đã cảnh báo rằng khả năng kiếm lợi nhuận của họ đang bị cản trở bởi lãi suất tăng. Còn Ngân hàng Western Alliance Bank có trụ sở tại Phoenix trong ngành quản lý tài sản cũng đang phải đối mặt với những áp lực tương tự.

Thậm chí, một ngân hàng khác, Silvergate, cho biết rằng họ sẽ ngừng hoạt động và thanh lý sau khi chịu tổn thất nặng nề do tiếp xúc với ngành công nghiệp tiền điện tử.

Các nhà đầu tư kêu gọi chính phủ can thiệp sau thất bại của SVB

Những tên tuổi lớn ở Thung lũng Silicon và lĩnh vực tài chính đang kêu gọi công khai chính phủ liên bang thúc đẩy các tổ chức khác tiếp nhận tài sản và thực thi nghĩa vụ của SVB sau khi tổ chức tài chính này phá sản. Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) sẽ chi trả tới 250.000 đô la cho mỗi người gửi tiền và có thể bắt đầu thanh toán cho những người gửi tiền đó sớm nhất là tuần sau.

Nhiều khách hàng gửi tiền này là những công ty mới thành lập, các công ty khởi nghiệp nên phần lớn trong số họ lo ngại rằng họ sẽ không thể trả lương cho nhân viên trong tháng này, điều này có thể gây ra một làn sóng thất bại và sa thải nhân sự rộng rãi khác trong ngành công nghệ.

Thậm chí, các nhà đầu tư lo ngại rằng những thất bại này có thể làm giảm niềm tin vào lĩnh vực ngân hàng.

Nhà đầu tư mạo hiểm và cựu Giám đốc điều hành công nghệ David Sacks đã kêu gọi chính phủ liên bang thúc đẩy một ngân hàng khác mua tài sản của SVB, ông viết trên Twitter: “Powell ở đâu? Yellen ở đâu? Hãy chấm dứt cuộc khủng hoảng này NGAY BÂY GIỜ, nếu không sẽ có sự lây lan và khủng hoảng sẽ lan rộng”.

Nhiều người trong cộng đồng công nghệ đã đổ lỗi cho các nhà đầu tư mạo hiểm đã thúc đẩy, vì nhiều người đã nói với các công ty đầu tư của họ hãy rút tiền gửi khỏi SVB đến những nơi an toàn khác, sau thông báo bán tháo cổ phiếu của SVB.

Ryan Falvey, một nhà đầu tư công nghệ tài chính tại Restive Ventures, nói với CNBC: “Đây là vụ sụp đổ ngân hàng gây ra bởi sự cuồng loạn do các nhà đầu tư mạo hiểm điều hành. Đây sẽ là một trong những trường hợp cuối cùng của ngành công nghiệp tự cắt mũi mình để làm nhục thể diện của chính mình”.

Sự sụp đổ của SVB đặt ra trò chơi đổ lỗi trong ngành công nghệ

Lần đầu tiên, cuộc khủng hoảng dường như không xoay quanh một công ty tiền điện tử. Sự sụp đổ đột ngột của SVB đã gây ra sự hoảng loạn trong toàn ngành công nghệ. Nhưng các giám đốc điều hành và nhà đầu tư tiền điện tử – những người đã phải chịu đựng một năm biến động gần như liên tục đã nắm bắt thời điểm này để rao giảng và chỉ trích.

Tầm nhìn của họ về một hệ thống tài chính thay thế, không bị ràng buộc bởi các ngân hàng lớn và “những người gác cổng khác” là tốt hơn. Họ lập luận rằng, các cơ quan quản lý của chính phủ gần đây đã đàn áp các công ty tiền điện tử đã gieo mầm cho sự sụp đổ của ngân hàng này.

Mo Shaikh, giám đốc điều hành của công ty tiền điện tử Aptos Labs cho biết: “Chúng tôi đang thấy những trục trặc trong ngành tài chính. Đây là cơ hội để hít một hơi và xem xét tính thực tế của việc phân quyền trong ngành tài chính với tiền điện tử”.

Rõ ràng, trò chơi đổ lỗi là một dấu hiệu của chủ nghĩa bè phái trong ngành công nghệ, nơi các công ty khởi nghiệp và xu hướng nóng bỏng đến rồi đi và các cuộc khủng hoảng có thể được sử dụng để thúc đẩy các làn sóng phản ứng cao trào khác nhau. Khi SVB sụp đổ, những người ủng hộ tiền điện tử đổ lỗi cho các cấu trúc của hệ thống tài chính truyền thống đã gieo rắc sự bất ổn. 

Còn một số nhà đầu tư mạo hiểm đổ lỗi cho sự hoảng loạn trên mạng xã hội đã khiến ngân hàng tháo chạy sụp đổ. Những người khác đổ lỗi cho chính phủ về các chính sách kinh tế của họ, hoặc chính ngân hàng quản lý kém và đảm bảo sức khỏe tài chính kém hơn.

Sự thất bại của SVB có thể quét sạch 'cả một thế hệ khởi nghiệp'

Kalb, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập của Shelf Engine, công ty khởi nghiệp quản lý thực phẩm có trụ sở tại Seattle, đã theo dõi tin tức về Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB). Ông khẳng định được thành lập từ năm 1983, Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) đã trở thành nơi cho vay lý tưởng đối với các công ty khởi nghiệp công nghệ có vẻ quá rủi ro trong mắt các ngân hàng lớn hơn, truyền thống hơn. Cuối cùng, Ngân hàng này đã hợp tác kinh doanh với gần một nửa số công ty khởi nghiệp công nghệ của Hoa Kỳ được hỗ trợ bởi các nhà đầu tư mạo hiểm.

Ngân hàng này cũng đã kinh doanh với các công ty công nghệ nổi tiếng bao gồm Shopify, Pinterest, Fitbit và hàng nghìn công ty khởi nghiệp ít được biết đến hơn, bên cạnh các công ty đầu tư mạo hiểm đã thành lập, như Andreessen Horowitz.

Roku, nhà cung cấp dịch vụ phát trực tuyến TV, nằm trong số các công ty bị kẹt ở giữa với số tiền 487 triệu đô la, cho biết: “Tại thời điểm này, công ty không biết công ty sẽ có thể thu hồi tiền mặt gửi tại SVB ở mức độ nào”, các quan chức tại Roku viết về số tiền tại ngân hàng này chiếm khoảng 26% tiền mặt của công ty.

Tan, với Y Combinator, công ty đã giúp khởi động các công ty khởi nghiệp bao gồm Airbnb, Reddit và Instacart, cho biết mối đe dọa lớn nhất hiện nay không phải đối với các khách hàng lớn nhất nhì thế giới, mà là đối với các công ty khởi nghiệp nhỏ bé đang phải chiến đấu để tồn tại trong môi trường gây quỹ đầy thách thức.

Các nhà lãnh đạo khởi nghiệp đã không ngừng liên hệ với Kalb, kể từ khi Ngân hàng SVB thất bại với cảm giác kinh hoàng và sợ hãi — và ngày càng phải đối mặt với những gì có thể là sa thải nhân viên không thể tránh khỏi, hoặc thậm chí là chấm dứt hoạt động của công ty họ.

"Những người sáng lập hiện đang nhắn tin cho tôi và nói rằng họ không biết làm thế nào để trả lương vào tuần tới. Liệu họ có phải vay cá nhân để duy trì hoạt động kinh doanh không? Họ có phải cho nhân viên nghỉ phép không?", Tan nói. "Đây có thể là một rủi ro hiện hữu đối với cạnh tranh và đổi mới trong nền kinh tế Mỹ trong thập kỷ tới”.

Huỳnh Dũng- Theo Ndtv/CNBC/Nytimes/CNN/NPR