Doanh nghiệp sẽ phải đóng 6.127 tỷ đồng mỗi năm vì định mức chi phí tái chế cao bất hợp lý

Đây là thông tin được chia sẻ tại Hội thảo góp ý về định mức chi phí tái chế và chính sách về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu ở Việt Nam, do VCCI phối hợp tổ chức tại TP.HCM, ngày 28/7.

Định mức chi phí tái chế cao bất hợp lý

Hội thảo nhằm tiếp tục lấy ý kiến cho dự thảo quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành định mức chi phí tái chế hợp lý, hợp lệ đối với một đơn vị khối lượng sản phẩm, bao bì (gọi tắt là Fs).

Quyết định này nhằm xác định mức đóng góp hỗ trợ tái chế thực hiện trách nhiệm mở rộng của các nhà sản xuất, nhập khẩu (gọi tắt EPR), có hiệu lực từ ngày 1/1/2024.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của VCCI, cho biết VCCI cùng các hiệp hội, doanh nghiệp ngành hàng mong muốn được chia sẻ và đóng góp các ý kiến xây dựng, để có một dự thảo định mức tái chế Fs phù hợp, khả thi nhất cho cả mục tiêu bảo vệ môi trường và sản xuất, tiêu thụ bền vững. Bởi vì, nếu không có Fs phù hợp thì sẽ không thể triển khai EPR hiệu quả.

Theo VCCI, bản Dự thảo ngày 26/7/2023 đã có điều chỉnh, giảm một số điểm so với dự thảo ngày 27/4/2023 trước đó.

Tuy nhiên, đến nay, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), đại diện cho ngành đồ uống cùng với các hiệp hội ngành hàng khác, vẫn còn 2 quan ngại lớn.

Đó là hệ số Fs trong dự thảo còn khá cao, bất hợp lý; và các quy định hiện hành về triển khai thực hiện EPR còn nhiều bất cập.

Cụ thể, các hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp lo ngại, nhiều đề xuất Fs trong Dự thảo nếu được ban hành thì sẽ ảnh hưởng lớn tới môi trường kinh doanh và "sức khoẻ" của doanh nghiệp.

Một số định mức chi phí tái chế Fs trong dự thảo vẫn cao hơn cả mức Fs trung bình của 14 nước Tây Âu. Ví dụ như dự thảo Fs của nhôm cao gấp 1,26 lần, của thủy tinh cao hơn 2,12 lần.

Theo các hiệp hội và doanh nghiệp, với dự thảo ngày 26/7, chỉ riêng 3 loại bao bì chính là giấy, nhựa và kim loại, các doanh nghiệp sẽ phải đóng phí tái chế ước tính là 6.127 tỷ đồng mỗi năm, chưa kể phí tái chế cho nhiều loại bao bì, sản phẩm thải bỏ khác.

Đây là một khoản chi phí rất lớn, sẽ gây rất nhiều khó khăn cho doanh nghiệp và đẩy giá sản phẩm tăng cao. Đặc biệt là trong tình trạng kinh tế khó khăn như hiện nay. Giá sản phẩm cao cũng sẽ ảnh hưởng lớn đến đời sống nhân dân.

Ngành hàng sẽ teo tóp vì định mức chi phí tái chế cao

Theo các hiệp hội và doanh nghiệp, thực tế có nhiều loại bao bì có giá trị tái chế cao hơn chi phí tái chế, như kim loại, giấy carton, nhựa cứng… đang được tái chế gần như hoàn toàn. Các loại này không có nguy cơ đến môi trường, các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi mà không cần phải hỗ trợ.

Mức Fs cao của các vật liệu này khiến các doanh nghiệp và 100 triệu người dân đang khó khăn phải hỗ trợ cho vài chục nhà tái chế đang có lãi, trong khi không có lợi ích gì thêm cho môi trường, rõ ràng là chưa phù hợp.

Ông James Ollen - Giám đốc Điều hành của Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Việt Nam TP.HCM (AmCham Việt Nam), nói AmCham ủng hộ việc đưa Việt Nam trở thành một điểm sáng về kinh tế tuần hoàn trong khu vực. Tuy nhiên, AmCham đề nghị với các vật liệu có giá trị tái chế thu hồi được lớn hơn chi phí tái chế, như bao bì nhôm, sắt, giấy carton, bao bì nhựa cứng... nhà tái chế đã có lãi, thì cần điều chỉnh hệ số Fs bằng 0, căn cứ theo khuyến nghị của OECD.

Điều này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn thu gom và tái chế ở Việt Nam hiện nay, khi các bao bì, sản phẩm này về cơ bản đã được thu hồi hết, hầu như không có nguy cơ đối với môi trường.

Bà Huỳnh Thị Mỹ - Tổng thư ký Hiệp hội Nhựa, cho biết riêng ngành nhựa, Việt Nam năm 2022 tiêu thụ 9,2 triệu tấn nguyên liệu, trong đó nhóm bao bì chiếm 38%, tương đương gần 3,5 triệu tấn.

Tuy nhiên, ngành tái chế nhựa Việt Nam mới bước vào giai đoạn đầu, đang gặp nhiều khó khăn. Ngành bao bì nhựa là ngành gia công với công nghệ đơn giản, dễ làm nên biên lợi nhuận rất thấp.

Với mức phí Fs như đề xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường, thì chỉ riêng tiền đóng góp tái chế đã chiếm gần 40% lợi nhuận của doanh nghiệp. Lãi đã ít, đóng góp lại lớn, ngành nhựa Việt Nam đứng trước nguy cơ chưa kịp lớn đã teo tóp.

Còn đối với bao bì kim loại, bao gồm nhôm, sắt, thép, đồng,… thì năng lực tái chế của Việt Nam rất cao. Các nhà tái chế chính thức đều đang có lãi lớn, dù chưa có hỗ trợ từ EPR.