Hà Giang: Một món cháo nghe tên đã thấy bản sắc người Mông, ăn cay, tê nhưng lại ngọt đầu lưỡi

Du khách khi đến Hà Giang không chỉ được thưởng thức những món ăn đặc sản như thắng cố, phở Tráng Kìm, thắng Dền, bánh chưng gù, bánh tam giác mạch…, còn một món ăn nữa được xếp  là một trong những món ăn đặc trưng của Hà Giang, đó là cháo ấu tẩu.

Ẩm thực Hà Giang: Món cháo nghe tên đã thấy hương vị bản sắc người Mông, ăn vào vừa cay, tê và ngọt đầu lưỡi

Cây ấu tẩu là loại cây thường có ở vùng núi cao như Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Nghĩa Lộ, Cao Bằng, Bắc Kạn… với khí hậu lạnh, ngoài góp phần làm nên món ngon, ấu tẩu còn là vị thuốc. Theo y học, ấu tẩu có vị cay tê, tính nóng, có tác dụng chữa bệnh rất tốt. Từ xa xưa, người Mông dùng củ ấu tẩu ngâm rượu xoa bóp trị đau nhức hay cảm gió.

Với người Mông ở Hà Giang, củ ấu tẩu ngoài ngâm rượu xoa bóp, chữa cảm gió thì còn được chế biến thành món ăn, thậm chí trở thành món ăn đặc sản.

Theo người Mông, nguyên liệu để nấu cháo ẩu tẩu ngon là phải có gạo nương, lợn cắp nách của bà con vùng cao.

Khi có những nguyên liệu đó thì củ ấu tẩu sẽ được mang đi sơ chế bỏ vỏ, đem ngâm trong nước gạo một đêm, rồi ninh cho nhừ mềm, bở bung ra, thành chất sền sệt.

Theo các chủ quán bán cháo ấu tẩu ở Hà Giang thì tất cả các thành phần như cháo trắng, ấu tẩu, giò lợn được nấu ở những nồi riêng. Khi có khách ăn, cháo và các nguyên liệu lần lượt được cho vào bát rồi đập thêm quả trứng gà và rắc thêm rau mùi, hành, tía tô, trộn đều rồi ăn nóng. Thường một nồi cháo to chỉ sử dụng vài củ ấu tẩu.

Cũng có một vài quán ngoài topping là trứng gà, còn có thêm thịt lợn băm nhỏ đã được xào sẵn khiến cho tô cháo ấu tẩu vừa đầy đặn lại tăng thêm dưỡng chất.

Bát cháo ấu tẩu của người Mông ở Hà Giang khi múc ra nhìn giống bát cháo lòng của người miền xuôi, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất. Tuy nhiên cái đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

Cháo ấu tẩu có quanh năm và đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Nhiều du khách khi đến Hà Giang lần đầu được thưởng thức bát cháo ấu tẩu đã rất bất ngờ và thích thú bởi vị thơm, chút nhặng đắng nhưng sau lại ngọt.

Đặc biệt vào những buổi tối se se lạnh hay mùa đông, được ngồi trong không gian hàng quán ấm áp bếp hồng và thưởng thức một bát cháo ấu tẩu chắc hẳn du khách sẽ rất ấn tượng và khó quên.

Được biết, món cháo ấu tẩu này đã có từ rất lâu, có những quán đã bán gần 30 năm và là thức ăn bổ dưỡng và thường nhật của người Hà Giang. Người Mông cho biết, ngoài giúp bồi bổ xương cốt, xoa tan mệt mỏi cháo ấu tẩu còn thêm tác dụng đặc biệt là tạo giấc ngủ ngon, điều đó lý giải vì sao cháo ấu tẩu chỉ bán vào ban đêm.