Lo ngại sáp nhập quận Hoàn Kiếm sẽ "ảnh hưởng đến văn hóa lịch sử Thủ đô"

Không sáp nhập vì yếu tố văn hóa, lịch sử

Theo phương án tổng thể sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã giai đoạn 2023-2025 của UBND TP Hà Nội, quận Hoàn Kiếm và 173 đơn vị hành chính cấp xã thuộc diện sáp nhập do không đủ tiêu chí về diện tích, dân số. 

Tuy nhiên, UBND TP Hà Nội cho rằng không nên sáp nhập quận Hoàn Kiếm vì 8 lý do. Cụ thể, Hoàn Kiếm là quận trung tâm hành chính, chính trị, kinh tế và văn hóa của TP Hà Nội. Quận có địa giới hành chính ổn định, hình thành trước năm 1945, có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa… gắn với truyền thống lịch sử hình thành của thành Đại La, Thăng Long, Đông Đô.

Khu phố cổ gồm 10 phường có truyền thống lịch sử, văn hóa lâu đời cần được bảo tồn, gìn giữ như Hàng Đào, Hàng Bạc, Hàng Gai, Hàng Bồ, Hàng Bông, Hàng Buồm, Hàng Mã, Cửa Đông, Đồng Xuân, Lý Thái Tổ, gắn với sự hình thành của khu 36 phố phường, có 5 cửa ô từ đầu thế kỷ XX.

Hầu hết phường thuộc quận Hoàn Kiếm đều có tín ngưỡng thờ Thành hoàng làng riêng, tồn tại tên gọi từ hàng trăm năm trước đến nay. Khu phố cổ Hà Nội đã được xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia. Quận có hai di tích Quốc gia đặc biệt là Đền Bạch Mã và di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh hồ Hoàn Kiếm và đền Ngọc Sơn.

Tên của quận Hoàn Kiếm gắn liền với truyền thuyết "trả lại kiếm cho thần Kim Quy" sau chiến tranh giải phóng dân tộc của vua Lê Thái Tổ, thể hiện khát vọng yêu chuộng Hòa Bình của dân tộc Việt Nam.

Bên cạnh đó, quy hoạch xung quanh hồ Hoàn Kiếm là một chỉnh thể có yếu tố đặc thù, kế thừa lịch sử, văn hóa, kiến trúc, được chia ra làm 3 khu vực chính: khu phố cổ, khu vực hồ Gươm và phụ cận, khu phố cũ, giữ hình thái ổn định từ năm 1990 đến nay.

Kinh tế quận Hoàn Kiếm trong những năm gần đây liên tục tăng trưởng cao, bền vững với cơ cấu kinh tế chủ yếu là thương mại, du lịch, dịch vụ. Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn hằng năm đều vượt so với kế hoạch thành phố giao (năm 2021, 2022 đạt hơn 14.000 tỷ đồng).

Thành phố sẽ "mất" nhiều hơn khi sáp nhập

Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, nguyên Giám đốc Sở Quy hoạch và Kiến trúc Hà Nội bảy tỏ đồng tình với đề xuất không sáp nhập quận Hoàn Kiếm, nên giữ nguyên như hiện tại.  

"Hoàn Kiếm là quận trung tâm của Thủ đô, mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa đặc thù, nhất là dấu ấn Thăng Long - Hà Nội đã được hình thành từ rất nhiều năm trước. Do đó, tiêu chí diện tích của quận này dù thấp hơn quy định nhưng cũng không thể lấy làm yếu tố quyết định. Không nên chỉ vì một tiêu chí, một quyết định hành chính mà làm giảm đi giá trị văn hóa, dấu ấn lịch sử", ông Nghiêm bày tỏ. 

Theo quy định, một quận phải có diện tích tối thiểu 35 km2, dân số 150.000 người. Tuy nhiên, quận Hoàn Kiếm đủ tiêu chuẩn về dân số, nhưng chỉ đạt 15% diện tích (5,35 km2).

Kiến trúc sư Trần Ngọc Chính - Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Việt Nam cho rằng sáp nhập quận Hoàn Kiếm với bất cứ quận nào cùng đều không phù hợp. Chẳng hạn, Hoàn Kiếm không thể sáp nhập với Long Biên hay Gia Lâm vì còn cách nhau sông Hồng.

Đối với quận Hai Bà Trưng, hay Ba Đình, Đống Đa, sáp nhập Hoàn Kiếm vào sẽ gây xáo trộn lớn từ tên quận đến những địa danh, công trình gắn liền với biểu tượng thủ đô năm trên địa bàn quận này như Nhà hát lớn, Nhà thờ lớn; Hoàn Kiếm còn có quần thể Tháp Bút, cầu Thê Húc, Đền Ngọc Sơn, tượng đài Lý Thái Tổ… 

"Sáp nhập quận Hoàn Kiếm sẽ mất nhiều hơn được, ảnh hưởng đến tâm lý người dân. Việc tính toán sáp nhập một quận quan trọng như Hoàn Kiếm vào thời điểm này hay cả giai đoạn tới là không hợp lý", ông Chính bày tỏ.